Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 20. MƏNİM ADIM QARADI
209 Ġstanbulun tər qoxusu indi üstümdədi. Bütün bu həyəcan və hərəkətin içindən keçəndən sonra gecə qaranlığında qurbanını boğazlayıb məni kisəsinə atan alçaq quldur xaraba evində «tfu, hamısı sənin üzündəndir» deyə üstümə tüpürəndə elə inciyirdim ki, az qala yox olmaq istəyirdim. Amma mən olmasam, nəqqaĢın yaxĢısıyla pisini kimsə bir-birindən ayıra bilməyəcəyinə, buna görə də nəqqaĢlar bir-birinə qəsd eləməyə baĢlayacağına görə yox da olmadım, ən bacarıqlı, ən ağıllı nəqqaĢın kisəsinə girib bura gəldim. Ondan daha yaxşı nəqqaşsınızsa, məni əldə eləyin.
210
20. MƏNİM ADIM QARADI
Atası ġəkurəylə bir-birimizə yolladığımız məktublardan nə qədər xəbərdardı? ġəkurənin məktubundakı atasından çox qorxan o ürkək qız ədasına baxsaydım, aralarında mənimlə bağlı heç bir sözün belə olmaması barədə nəticə çıxarmalı olacaqdım, amma vəziyyətin belə olmadığını sezirdim. Boğçaçı Esterin baxıĢlarındakı biclik, ġəkurənin pəncərədə peyda olmasındakı sehr, əniĢtəmin məni nəqqaĢlarının yanına
211 yollamasındakı qətiyyət, bu səhər üçün çağıranda onda hiss elədiyim çarəsizlik əhvalımı pozurdu. Səhər əniĢtəm məni üzbəüz oturdar-oturtmaz Venesiyada gördüyü portretlərdən danıĢmağa baĢladı. Cahanpənah PadĢahımızın elçisi sifətiylə bir çox saraya, varlı evinə, kilsəyə girib-çıxıb. Minlərlə portretin qarĢısında günlərlə durub gərili kətanın, taxtanın üzərinə, çərçivənin içinə, divarlara rəsm edilmiĢ saysız-hesabsız üz görüb. «Hamısı bir-birindən fərqli, ayrı, bənzərsiz insan üzləridi!» – dedi. Bunların müxtəlifliyindən, rənglərindən, üzlərinə çıxan iĢığın yumĢaqlığı, xoĢluğu, hətta sərtliyindən, gözlərinin içindəki mənadan sərxoĢ olub. «Sanki xəstəliyə yoluxmuĢ kimi hamısı öz portretini çəkdirirdi», – dedi. «Bütün Venesiya çəkdirirdi. Pulu və gücü olanlar həm öz həyatından yadigar, xatirə olsun deyə, həm də sərvətlərinin, güclərinin, iqtidarlarının iĢarəsi
kimi öz
portretlərini çəkdirirdilər. Elə orada, qarĢımızda durmaq, mövcud olduqlarını bir-birilərinə hiss etdirmək, hamıdan fərqli, baĢqa cür olduqlarını təlqin eləmək üçün». Sanki qısqanclıqdan, hikkədən, acgözlükdən söz açan kimi, sözləri alçaldıcıydı, amma Venesiyada gördüyü portretlərdən söz açanda üzü
212 bəzən bir anlığa uĢaq sifəti kimi iĢıqlanıb həyatla dolurdu. Rəsm hamisi olan varlılar, prinslər, böyük ailələr hər fürsət düĢəndə üzlərini rəsm etdirməyi sanki yoluxucu xəstəliyə çevirmiĢdilər. Hətta kilsələrin divarlarına Ġncildən, dini rəvayətlərdən səhnələr rəsm etdirəndə belə həmin gavurlar Ģərt qoyurdular ki, öz üzlərinin rəsmi də o səhnələrə salınsın. Beləcə, məsələn, müqəddəs Stefanın basdırılmasını göstərən rəsmə baxanda bir də görürdün aa, qəbrin qırağında ağlaĢanlar arasında sarayının divarlarındakı rəsmləri nəĢə dolu, Ģən- Ģaqraq, öyünə-öyünə sənə göstərən prins də var. Sonra Müqəddəs Pyotrun xəstələri kölgəsiylə sağaltdığını göstərən divar rəsmində, qıraqda əzab içində qıvrılan bəxtsiz xəstənin nəzakətli ev sahibinin donuzdan da sağlam qardaĢı olduğunu bilib dinib-danıĢmadan xəyala dalırdım. Ertəsi gün də bu dəfə ölülərin dirilməsini göstərən bir rəsmdə bir az əvvəlki günorta yeməyində, əməlli-baĢlı tıxdığını gördüyüm süfrə qonĢumun ölüsünə tamaĢa eləyirdim. «Bəziləri iĢləri elə irəli aparıblar ki, – əniĢtəm sanki Ģeytanın çəkilməsindən söz açan kimi, qorxuyla dedi, – məhz rəsmə düĢmək üçün rəsmin qələbəliyi içində qədəhlərə içki dolduran
213 uĢaq, zinakar qadını daĢlayan qəddar, ya da əliqanlı qatil olmağa belə razılıq vermiĢdilər». «Bu, eynilə, – özümü baĢa düĢməyən kimi göstərib dilləndim, – qədim Əcəm əfsanələrindən söhbət açan kitablarda ġah Ġsmayılın taxta oturmasını görməyimiz kimi bir Ģeydi. Ya da Xosrovla ġirinin hekayəsində onlardan çox sonra hökm sürən
Teymurun rəsm
edilməsiylə rastlaĢmağımıza oxĢayır». Bu məqamda evin içində taqqıltımı vardı? «Amma o firəng rəsmləri elə bil bizi qorxutmaq üçün çəkilir», – əniĢtəm sonra dedi. «Bizi yalnız çəkdirənlərin gücü və var-dövlətiylə qorxutmurlar. Həm də bu dünyada mövcudluğun çox gözəl və əsrarəngiz Ģey olduğuna inandırmağa çalıĢırlar. Bənzərsiz üzləri, gözləri, duruĢlarıyla, hər qatı kölgə içində olan əlbəsələriylə əsrarəngiz bir varlıq nümunəsinə çevrilib bizi qorxutmaq istəyirlər». Bir dəfə Komo gölü qırağındakı bir varlı malikanəsində çılğın həvəskarın, krallardan kardinallara, əsgərlərdən Ģairlərəcən firəng tarixinin bütün məĢhurlarının üz təsvirlərini topladığı möhtəĢəm portretlər qalereyasının otaqlarında necə itdiyindən danıĢdı. «Qonaqsevər ev sahibinin məni iftixarla gəzdirdiyi evin otaqlarında bir az da öz istəyimlə gəzməyim məqsədilə məni tək qoyanda, –
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|