Orxan pamuk

 

 

243 

 

Səfehcəsinə  xəyallarla  məĢğul  olan  beynim 

belə dərhal gördüyündən kədərlə və öz-özünə bu üç 

nəticəni çıxartdı: 

Bir: Qara daha ucuz və təhlükəsiz olduğuna 

görə  Əniştə əfəndi  kitabımızı, bizim  kitabımızı ona 

tamamladacaq. 

İki: Gözəl Şəkurə Qaraya ərə gedəcək. 

Üç:  Yazıq  Zərif  əfəndinin  dedikləri 

doğruymuş: onu nahaqdan öldürmüşəm. 

Belə  vəziyyətlərdə,  yəni  qəlbimizin  heç  cür 

çıxarmaq  istəmədiyi  acı  nəticəni  qəddar  ağlımız 

çıxarar-çıxarmaz  bütün  bədənimiz  ona  üsyan 

eləyir.  Əvvəlcə  ağlımın  yarısı  da  üçüncü  nəticəyə, 

əbəs  yerə  rəzil  qatil  olduğum  nəticəsinə  bütün 

gücüylə  zidd  çıxdı.  Həmin  məqamda  ayaqlarım 

yenə ağlımdan daha sürətli və məntiqli davranmıĢ, 

məni də Qara əfəndinin arxasınca salmıĢdı. 

Neçə  küçə  keçmiĢdik  ki,  irəlidə  həyatından 

və  özündən  məmnun  halda  yeriyən  Qaranı 

öldürməyimin  çox  asan  olacağını,  bu  iĢin  də  məni 

ağlıma  gələn  və  narahatlığıma  səbəb  olan  ilk  iki 

nəticəylə  qarĢılaĢmaqdan  da  qurtaracağı  barədə  

fikirləĢdim.  Hətta  onda  Zərif  əfəndinin  də  baĢını 

nahaqdan əzmiĢ vəziyyətə düĢməzdim. Ġndi səkkiz-

on addım qaçaraq Qaraya çatıb, baĢına var gücümlə 

zərbə  endirsəm,  hər  Ģey  əvvəlki  kimi  gedəcək, 

ƏniĢtə  əfəndi  məni  kitabımızı  tamamlamaq  üçün 

---

 

 

244 

 

çağıracaqdı. Amma ağlımın daha dürüst və ehtiyatlı 

(dürüstlük çox vaxt qorxaqlıqdan başqa nədi axı?) 

tərəfi  də  hələ  mənə  gəbərdib  quyuya  atdığım 

rəzilin,  həqiqətən,  iftiraçı  olduğunu  deyirdi.  Bu, 

doğrudusa,  deməli,  onu  nahaqdan  öldürməmiĢəm, 

hazırladığı  kitabda  gizləyəcəyi  bir  Ģey  olmayan 

ƏniĢtə məni evinə çağıracaq. 

Amma irəlidə gedən Qaraya baxdıqca dərhal 

baĢa  düĢürdüm:  bunların  heç  biri  olmayacaqdı. 

Hamısı  xəyaldı.  Qara  məndən  daha  gerçəkdi. 

Hamımızda  olur:  bəzən  məntiqlə  düşünürəm  deyə 

həftələr,  illər  boyu  arzulayandan  sonra  bir  gün 

nəsə görürük – üz, əlbəsə, xoşbəxt insan – bir anda 

da arzularımızın gerçəkləşməyəcəyini, məsələn, heç 

vaxt  o  qızı  bizə  verməyəcəklərini,  məsələn,  filan 

vəzifəyə təyin olunmayacağımızı başa düşürük. 

Qaranın  baĢına,  ənsəsinə,  çiyinlərinin  enib-

qalxmasına,  çox  əsəbiləĢdirici  tərzdə  yeriməsinə  –  

addımlarını elə atırdı, sanki dünyaya lütf eləyirdi – 

ürəyimi  qızğıncasına  bürüyən  dərin  nifrətlə 

baxıram.  Qara  kimi  vicdan  əzablarından  uzaq, 

qarĢılarında xoĢbəxt gələcək olan adamlar dünyanı 

da  öz  evləri  sayırlar,  hər  qapını  öz  sarayına  girən 

padĢah  kimi  açıb  içəridəki  bizləri  də  dərhal 

alçaldırlar.  Özümü  yerdən  daĢ  götürməkdən,  qaçıb 

baĢına endirməkdən güclə saxladım. 

---

 

 

245 

 

Biz,  eyni  qadına  aĢiq  olan  iki  kiĢi  –  o 

qabaqda,  qətiyyən  xəbəri  olmadığı  mən  arxasınca 

Ġstanbulun  küçələrində  dönə-burula,  enib-qalxa 

irəliləyirdik.  Ġt  sürülərinin  savaĢlarına  ayrılmıĢ 

zülmət  küçələrdən,  cinlərin  gözlədiyi  yanğın 

yerlərindən, 

mələklərin 

qübbələrinə 

qonub 

yatdıqları came həyətlərindən, ruhlarla donquldana-

donquldana  danıĢan  sərv  ağaclarının  böyründən, 

kabusların qaynaĢdığı qarla örtülü qəbiristanlıqların 

qırağından,  adam  boğazlayan  quldurların  lap 

yaxınlığından, 

bitib-tükənməyən 

dükanlarının, 

axurların, 

təkkələrin, 

mumxanaların, 

sərracxanaların,  divarların  arasından  qardaĢ  kimi 

keçib gedəndə mən onu təqib yox, təqlid elədiyimi 

düĢünürəm. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

 

246 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

24. MƏNİM ADIM ÖLÜMDÜ 

 

Gördüyünüz  kimi,  mən  Ölüməm,  amma 

qorxmağınıza  ehtiyac  yoxdu,  çünki  rəsməm.  Yenə 

də məndən qorxduğunuzu gözlərinizdən oxuyuram. 

Oynadıqları oyuna aludə olan uĢaqlar sayaq mənim 

gerçək  olmadığımı  bilə-bilə,  ölümün  özüylə 

rastlaĢan  kimi  dəhĢətə  düĢməyiniz  xoĢuma  gəlir. 

Mənə  baxdıqca  o  qaçılmaz  son  vaxt  gəlib  çatanda 

qorxudan  necə  altınızı  dolduracağınızı  sezirsiniz. 

Bu,  zarafat  deyil;  ölümlə  üz-üzə  gələndə  xüsusilə 

Ģir  xasiyyətli  kiĢilərin  böyük  əksəriyyəti  özlərini 

itirir.  Min  dəfələrlə  nəqĢ  elədiyiniz  meyitlərlə 

örtülü savaĢ meydanları, güman edildiyi kimi, qan, 

barıt  və  qızmıĢ  zireh  yox,  buna  görə  nəcis  və 

çürümüĢ ət qoxusu verər. 

Ġlk dəfə ölüm rəsmi gördüyünüzü bilirəm. 

---

 

 

247 

 

Bundan bir il qabaq uzun, arıq və əsrarəngiz 

bir qoca məni nəqĢ eləyən gənc ustad nəqqaĢı evinə 

çağırdı.  Ġkimərtəbəli  evin  yarıqaranlıq  nəqĢ 

otağında  ənbər  qoxulu,  ipək  sayaq  nəfis  qəhvəyə 

qonaq  eləyib,  gənc  nəqqaĢın  ağlını  aldı.  Sonra  da 

kölgələrə  bürünmüĢ  mavi  qapılı  otaqda  ən  yaxĢı 

hind  kağızlarını,  sincab  tükündən  düzəldilmiĢ 

fırçaları,  qızıl  təbəqələri,  çeĢid-çeĢid  qələmləri  və 

mərcan saplı qələmyonanları göstərib, çox yaxĢı pul 

verəcəyini vəd eləyərək usta nəqqaĢı həvəsləndirdi, 

sonra dedi: 

          «Mənə ölümün rəsmini çək». 

«Həyatımda heç ölüm rəsmi görmədən ölüm 

rəsmi  çəkə  bilmərəm»,  –  sonralar  mənim  rəsmimi 

çəkməli olan möcüzə əlli nəqqaĢ dilləndi. 

«Bir  Ģeyi  çəkmək  üçün  mütləq  əvvəlcə  onu 

görmək tələb olunmur», – ehtiraslı arıq qoca dedi. 

«Bəli,  bəlkə  lazım  gəlmir»,  –  məni  çəkən 

ustad nəqqaĢ dedi. «Amma rəsmin qədim ustadların 

çəkdiyi kimi mükəmməl olmasını istəyirsənsə, yenə 

on  min  dəfələrlə  çəkməlisən.  Nəqqaş  nə  qədər 

ustad olur olsun, yeni mövzunu ilk dəfə şəyird kimi 

çəkir  ki,  bu  da  mənə  heç  yaraĢmaz.  Ölüm  rəsmi 

çəkəndə ustalığımı bir tərəfə qoya bilmərəm, çünki 

bu, mənim üçün az qala ölüm deməkdi». 

«Bu 

ölüm 

bəlkə 

səni 

mövzuya 

yaxınlaĢdırar», – dedi ixtiyar. 

---