Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 19. MƏN PULAM
200
19. MƏN PULAM
201
Ġyirmi iki əyarlı Osmanlı Sultani qızılıyam. Üzərimdə Cahanpənah padĢahımız həzrətlərinin Ģanlı tuğrası var. Burada, yasdan sonrakı kədərli bu gözəl qəhvəxanada PadĢahımızın böyük
ustadlarından Leylək indi, gecəyarı rəsmimi çəkdiyinə görə üzərimə qızıl suyu sürtmədi, amma onu siz artıq beyninizdə tamamlayarsınız. Surətim burada, özümsə böyük ustad, nəqqaĢ Leylək qardaĢımızın kisəsindəyəm. Ġndi ayağa qalxır, məni kisədən çıxarıb sizə göstərir. Salam, salam, salam olsun usta sənətçilərə və qonaqlara. Mənim parıltımdan gözləriniz böyüyür, qəndilin alovunun üzərimdə titrəməsiylə alovlanır, ən son sahibim olan Leyləyi qısqanırsınız. Haqlısınız, çünki nəqqaĢın bacarığının ölçüsü kimi məndən baĢqa heç bir Ģey yoxdu. Ustad Leylək mənim tayım olan bu qızıllardan son üç ayda düz qırx yeddi dənə qazanıb. Hamımız bu kisədəyik, Leylək Çələbi baxın bizi heç kəsdən gizlətmir, Ġstanbul nəqqaĢları arasında daha artıq qazanan olmadığını da bilir. NəqqaĢlar arasında belə bir ölçü kimi qəbul olunmaqla, lüzumsuz çəkiĢmələrə də son qoymaqla çox fəxr eləyirəm. Əvvəllər hələ qəhvəyə alıĢıb, baĢımız açılmamıĢdan quĢbeyin nəqqaĢlar hər axĢamüstü: «Yox, sən daha bacarıqlısan, yox, əsl
202 rəngbaz mənəm, mən ən yaxĢı ağacı çəkərəm, bulud çəkməkdə məndən yaxĢısı yoxdu», – deyib çəkiĢməklə kifayətlənməzdilər, həm də hər gecə döyüĢər, bir-birilərinin diĢlərini tökərdilər. Ġndi hər Ģeyə
mənim məntiqimin hakim olması,
nəqqaĢxanasındakı iĢ nizamına da Ģirin ahəng, hətta heratlı qədim ustadlara layiq forma verir. Bu məntiqin ahəngi və ölçüsüylə mənimlə dəyiĢdirdiyiniz cürbəcür Ģeyləri sayaq: gənc və gözəl cariyənin əllidə biri olacaq bir ayağı; qırağı sümüklü, ceviz ağacından yaxĢı bərbər güzgüsü; doxsan ağca gümüĢ təbəqəli, Ģəmsə naxıĢlı, içi siyirməli, yaxĢı boyanmıĢ sandıq; yüz iyirmi təzə çörək; üçadamlıq qəbir yeri və tabut; gümüĢ bazubənd; atın onda biri; yaĢlı və kök cariyənin baldırları; bir camıĢ balası; iki yaxĢı çin tabağı, PadĢahımızın nəqqaĢxanasındakı Əcəm
nəqqaĢlarından təbrizli DərviĢ Məhəmmədin və bir çox onun kimilərin bir aylıq muzdu; qəfəsiylə birgə yaxĢı bir ov dovĢanı; Panayotun Ģərabından on parç; dünyada məĢhur oğlanlardan olan Mahmudla bir saat və saymaqla qurtarmayacaq baĢqa bir çox imkan.
Bura gəlməzdən qabaq bir müddət yoxsul pinəçi Ģəyirdinin kirli corabının içində on gün keçirmiĢdim. Yazıq hər gecə yatağında mənimlə əldə eləyə biləcəyi Ģeylərin bitib-tükənməyən
203 siyahısını tutub yuxuya gedirdi. Ninni kimi Ģirin uzun bir Ģeirin misraları mənə sübut eləyib ki, pulun girmədiyi deĢik qalmayıb. DeĢik deyəndə
ağlıma gəldi.
Bura gəlməmiĢdən əvvəl baĢıma gələn sərgüzəĢtləri danıĢsam, cild-cild kitab olar. Öz aramızdı, özümüzük, kimsəyə deməyəcəksiniz, Leylək əfəndim də xəbər tutmayacaqsa, sizə bir sirr verəcəyəm. And içirsinizmi? YaxĢı. Etiraf eləyirəm. Mən ÇəmbərlidaĢ zərbxanasından çıxma iyirmi iki əyarlı əsl Osmanlı Sultani qızılı deyiləm. Mən qəlp pulam. Məni Venesiyada ucuz qızıldan düzəltdilər, bura gətirib Osmanlı qızılı kimi dövrəyə buraxdılar. BaĢa düĢdüyünüzə görə təĢəkkür eləyirəm. Venesiyadakı zərbxanadan öyrəndiyim kimi, bu iĢ neçə illərdi görülür. Amma yaxın vaxtlara qədər Venesiya kafirlərinin aĢağı əyarla Doğuya gətirib yaydığı qızıllar yenə eyni zərbxanada özləri buraxdıqları Venesiya dukatlarıydı. Bir Ģey üzərində nə yazılıbsa, odu. Məntiqinə çox hörmət göstərən Osmanlı da üzərindəki yazı eyni yazı olduqca dukatın içindəki qızılın miqdarına fikir vermədiyinə görə saxta Venesiya qızılları bütün Ġstanbulu doldurdu. Sonra qızılı az, misi çox olan qəlp pulu diĢləriylə daha ciddi yoxlaya-yoxlaya ayırmağa baĢladılar. Məsələn, eĢq atəĢiylə yanırsan,
204 bütün cahanın aĢiq olduğu gözəllər gözəli Mahmudun yanına qaçıb gedirsən, əvvəl ağzına o birini yox, pulu alıb yoxlayır, «qəlpdi» deyib səni cənnətə bir saatlığa yox, yarım saatlığına aparır. Venesiya kafiri gördü ki, öz qəlp pulunun belə faciəli nəticələri var, «Barı Osmanlı qızılının da qəlpini buraxaq, bunlar yenə baĢa düĢməzlər», – dedi. Ġndi qəribə olan vəziyyətə diqqət çəkək. Artıq bu Venesiya kafiri rəsm çəkəndə rəsm də çəkmir, sanki rəsm elədiyi Ģeyin həqiqisini yaradır. Amma pul buraxanda həqiqi pul buraxmır, onun saxtasını buraxır. Venesiyada dəmir sandıqlara dolduq, gəmilərə mindik, yırğalana-çalxalana Ġstanbula gəldik. Özümü bir sərraf dükanında, bir ustanın sarımsaq qoxuyan ağzında gördüm. Bir az gözlədik-gözləmədik, qızıl xırdalatmaq istəyən bir səfeh kəndçi gəldi. Bic oğlu bic, usta sərraf: «Görək sənin qızılın qəlpdimi, ver diĢimlə yoxlayım», – deyib kəndçinin qızılını alıb ağzına atdı. Ağzının içində qarĢılaĢanda gördüm ki, kəndçininki həqiqi Osmanlı Sultanisidi. Sarımsaq qoxusu içində məni görəndə: «Sən qəlpsən», – dedi. Haqlıydı, amma bunu məğrur-məğrur deməsi kefimi pozduğuna görə mən də yalan söylədim. «Əsl qəlp sənsən», – dedim.
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|