Osteologia



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/9
tarix24.12.2023
ölçüsü5,01 Kb.
#160696
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Odam anatomiyasi

Miologia 
 
Orqa guruh mushaklar 
3 guruhga bo`linadi 
1)
Yuza guruh mushaklar 
2)
Chuqur guruh mushaklar 
3)
Kalta guruh mushaklar 
Yuza guruh mushaklar 3 qavat bo`lib joylashadi. 
1-qavat mushaklari 
1)
musculus trapezius
Qon bilan taminlanishi -- a.transversa colli, a.suprascapularis 
Innervatsiyasi --- n.accessorius , bo`yin chigalining ramus trapezius tarmog`i 
2)
musculus latissimus dorsi 
Qon bilan taminlanishi -- a.transversa colli, a.thoracodorsalis, 
Innervatsiyasi -- n.thorocodorsalis 
2-qavat mushaklari 
1)
musculus levator scapulae 
Qon bilan taminlanishi -- a.transversa colli, a.cervicalis superficialis et 
ascendens 
Innervatsiyasi --- n.dorsalis scapulae 
2)
musculus rhomboideus major 
3)
musculus rhomboideus minor 
Qon bilan taminlanishi -- a.transversa colli, a.suprascapularis 
Innervatsiyasi --- n.dorsalis scapulae 
3-qavat mushaklari 
1)
musculus serratus posterior superior 
Qon bilan taminlanishi ---- a.intercostalis posterior, a.cervicalis profunda 
Innervatsiyasi --- n.intercostalis 
2)
musculus serratus posterior inferior 
Qon bilan taminlanishi -- a.intercostalis posterior 
Innervatsiyasi --- n.intercostalis 


52 
Chuqur qavat mushaklari: 
1)
musculus semispinalis capitis --- boshning yarim qirrali muskuli 
2)
musculus splenius capitis --- boshning tasmasimon muskuli 
3)
musculus splenius cervix --- bo`yinning tasmasimon muskuli 
4)
musculus erector spinae --- 3 ta muskul tolasi bor 
a)
musculus spinalis --- qirrali 
b)
musculus longissimus --- uzun 
c)
musculus iliocostalis --- yonbosh-qovurg`a 
5)
musculus transversa spinalis --- 3 ta bo`ladi 
a)
musculus semispinalis 
b)
musculus rotatores --- aylantiruvchi 
c)
musculus multifidus --- ko`p burchakli
Qon bilan taminlanishi -- a.cervicalis profunda, a.transversa colli 
Innervatsiyasi --- orqa miya nervlarining orqa shoxlari 
Kalta mushaklari: 
1)
musculus intertransversus --- ko`ndalang o`siqlararo muskul 
2)
musculus interspinalis --- qirrali o`simtalararo muskul 
3)
musculus levator costarum longus 
4)
musculus levator costarum brevis 
Ensa osti mushaklar 
2 guruhga bo`linadi 
1)
To`g`ri mushaklar 
2)
Qiyshiq mushaklar 
Qiyshiq mushaklari: 
1)
musculus obliquus capitis superior 
2)
musculus obliquus capitis inferior 
To`g`ri mushaklari: 
1)
musculus rectus capitis posterior major 
2)
musculus rectus capitis posterior minor 
Qon bilan taminlanishi -- a.cervicalis profunda 
Innervatsiyasi --- orqa miya nervlarining orqa shoxlari 
Orqa topografiyasi 
Orqa sohasida 2 ta fassiya bor 
1)
fascia nuchae


53 
2)
fascia thoracolumbalis 
Orqa sohasida bel uchburchagi --- trigonum lumborum bor. Uning devorlari: 
Pastdan --- crista iliaca 
Lateraldan --- musculus obliquus externus abdominis 
Medialdan --- musculus latissimus dorsi va fascia thoracolumbalis 
Tubini --- musculus obliquus internus abdominis hosil qiladi 
Bel uchburchagi urologiyada katta ahamiyatga ega. Buyrak operatsiyalarida 
shu uchburchak orqali buyrakka tushiladi. 
Old guruh mushaklar 
Ko`krak mushaklari 2 guruh bo`ladi 
1)
Serbar mushaklar
2)
Xususiy mushaklar 
Serbar mushaklar ko`krak qafasidan boshlanib, yelka kamari va qo`lning erkin 
suyaklariga birikadi. 
1)
musculus pectoralis major --- 3 ta qismi bor 
a)
pars clavicularis 
b)
pars sternocostalis 
c)
pars abdominalis 
Qon bilan taminlanishi --- a.thorocoacromialis, a.thoracica superior
a.thoracica lateralis 
Innervatsiyasi --- n.pectoralis lateralis et medialis 
2)
musculus pectoralis minor 
Qon bilan taminlanishi --- a.thorocoacromialis, a.thoracica superior 
Innervatsiyasi --- n.pectoralis lateralis et medialis 
3)
musculus subclavius
Qon bilan taminlanishi --- a.thoracica superior, a.thorocoacromialis 
Innervatsiyasi --- n.subclavius 
4)
musculus serratus anterior
Qon bilan taminlanishi --- a.thoracica lateralis 
Innervatsiyasi --- n.thoracicus longus 
Xususiy mushaklar 
1)
musculus intercostalis externa 
2)
musculus intercostalis interna 
3)
musculus subcostalis 


54 
4)
musculus transversus thoracis 
Qon bilan taminlanishi --- a.intercostalis posterior, a.thoracica interna 
(r.intercostalis anterior), a.musculophrenica (r.intercostalis anterior) 
Innervatsiyasi ---- n.intercostalis 
Ko`krak topografiyasi
Ko`krak sohasida 3 ta uchburchak bor
1)
trigonum clavicopectoralis --- devorlari yuqoridan o`mrov suyagining pastki 
cheti, pastdan musculus pectoralis minor ning yuqori cheti. Ichidan 3 ta qon-
tomir o`tadi. 
a)
ramus subscapularis 
b)
arteria thoracica superior
c)
arteria thoracoacromialis 
2)
trigonum pectoralis --- devorlari medialdan kichik ko`krak mushagining pastki 
cheti, lateraldan musculus biceps brachii bilan musculus coracobrachialis. Ichida 
arteria thoracica lateralis joylashadi 
3)
trigonum subpectoralis --- devorlari yuqoridan musculus pectoralis minor 
ning pastki cheti, pastdan musculus pectoralis major ning pastki cheti. Ichidan 3 
ta qon-tomir joylashadi. 
a)
arteria subscapularis 
b)
arteria circumflexa humeri anterior 
c)
arteria circumflexa humeri posterior 
Qorin mushaklari - 3 guruh 
1)
Oldingi guruh 2) Lateral guruh 3) Orqa guruh 
Oldingi guruh mushaklar 
1)
musculus rectus abdominis 
Qon bilan taminlanishi --- a. intercostalis, a.epigastrica superior et inferior 
Innervatsiyasi ---- n.intercostalis, n.iliohypogastricus 
2)
musculus pyramidalis --- rudiment 
Qon bilan taminlanishi --- a.epigastrica inferior , a.cremasterica 
Innervatsiyasi ---- n.intercostalis, n.iliohypogastricus 
Lateral guruh mushaklar 
1)
musculus obliquus externus abdominis


55 
2)
musculus obliquus internus abdominis
3)
musculus transversus abdominis 
Qon bilan taminlanishi --- a.epigastrica superior et inferior, a.intercostalis 
posterior 
Innervatsiyasi ---- n.intercostalis, n.iliohypogastricus, n.ilioinguinalis 
Oqa guruh mushaklar 
1)
musculus quadratus lumborum 
Qon bilan taminlanishi --- a.iliolumbalis , a.lumbalis 
Innervatsiyasi --- plexus lumbalis 
Qorinning oq chizig`i --- linea alba 
Qorinning o`ng va chap tomonidagi qorinning tashqi qiyshiq, ichki qiyshiq va 
ko`ndalang mushaklarining oldingi erkin cheti apponevroz bo`lib tugaydi. 
Apponevrozlarning birikishidan --- linea alba hosil bo`ladi.
Qorinning to`g`ri mushagining qini --- vagina musculi recti 
abdominis 
Qin kindik osti bilan kindik ustida 2 xil joylashgan 
1)
Kindik ustida ---- qorinning to`gri mushagining oldidan qorinning tashqi 
qiyshiq mushagining apponevrozi to`liq o`tadi, orqasidan qorinning ko`ndalang 
mushagining apponevrozi to`liq o`tadi. Qorinning ichki qiyshiq mushagi 
qorinning to`gri mushagining lateral chetiga kelganda 2 ta varaqqa ajraladi. 
a)
lamina anterior --- oldingi devorini hosil qiladi 
b)
lamina posterior --- orqa devorini hosil qiladi 
2)
Kindik ostida ---- qorinning to`g`ri mushagining oldidan qorinning 3 ta serbar 
mushagi ya`ni qorinning tashqi qiyshiq, qorinning ichki qiyshiq va ko`ndalang 
mushaklari apponevrozlari to`liq o`tadi. Qorinning to`g`ri mushagining orqasida 
qorinning ko`ndalang mushagi fassiyasi bo`ladi. 
Diafragma ---- diaphragma 
Ko`krak bo`shlig`ini qorin bo`shlig`idan ajratib turuvchi nafas muskuli. Atrofi 
muskuldan, markazi paydan tashkil topgan. Shakli --- gumbazsimon 


56 
3 ta qismi bor 
1)
pars sternalis 
2)
pars lumbalis 
3)
pars costalis 
3 ta teshigi bor 
1)
hiatus oesophagus --- qizilo`ngach bilan nervus vagus o`tadi 
2)
hiatus aorticus ---- aorta bilan ductus thoracicus o`tadi 
3)
foramen vena cava inferior ---- pastki kovak vena o`tadi 
2 juft uchburchagi bo`ladi 
1)
trigonum sternocostalis dextra et sinistra --- arteria epigastrica superior 
o`tadi 
2)
trigonum lumbocostalis dextra et sinistra 
Qon bilan taminlanishi --- a.phrenica superior et inferior, a.musculophrenica 
Innervatsiyasi --- n.phrenicus 
Chov kanali ---- canalis inguinalis
Chov kanalining ichidan ayollarda ---- bachadon yumaloq boylami o`tadi 
Chov kanalining ichidan erkaklarda ---- urug` tizimchasi o`tadi 
Chov kanalining 4 ta devori bor 
1)
Yuqori devor --- qorinning ichki qiyshiq mushagi bilan qorinning ko`ndalang 
mushagi hosil qiladi 
2)
Pastki devor --- chov boylami ---- ligamentum inguinalis (Pupart boylami) 
hosil qiladi 
3)
Lateral devor (Oldingi) --- qorinning tashqi qiyshiq mushagining apponevrozi 
hosil qiladi 
4)
Medial devor (Orqa) --- qorinning ko`ndalang mushagining fassiyasi hosil 
qiladi.
Ichida 2 ta halqa joylashadi 
a)
anulus ingvinalis superficialis --- qov suyagi ustida joylashadi 
b)
anulus ingvinalis profunda --- ko`ndalang mushak fassiyasi ostida joylashadi. 
Bunda chov churralari uchraydi. 


57 
Bo`yin mushaklari ---- 3 guruh
1)
Yuza mushaklar 2) O`rta mushaklar 3) Chuqur mushaklar 
Yuza mushaklar 
1)
musculus platysma --- yuqori qovurg`alarning oldingi sohasidan boshlanib, 
pastki jag` suyagining oldingi chetiga birikadi 
Qon bilan taminlanishi --- a.cervicalis superficialis 
Innervatsiyasi --- n.facialis 
2)
musculus sternocleidomastoideus --- 2 ta qismi bor 
a)
pars sternalis --- to`sh suyagidan boshlanadi 
b)
pars clavicularis --- articulatio sternoclavicularis dan boshlanadi 
Bu 2 ta qism bitta qismga aylanib, processus mastoideus ga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi --- a.sternocleidomastoideus, a.thyroidea superior 
(r.sternocleidomastoideus), a.occipitalis (r.sternocleidomastoideus) 
Innervatsiyasi --- n.accessorius, bo`yin chigalidan chiquvchi ramus 
sternocleidomastoideus 
O`rta mushaklar til osti suyagiga nisbatan olinadi. 
Til osti suyagi usti mushaklari 
1)
musculus stylohyoideus --- processus styloideus dan boshlanib, til osti suyagi 
tanasiga birikadi. 
2)
musculus digastricus --- 2 ta qorinchasi bor
a)
venter anterior --- incisura mastoideus dan boshlanib, til osti suyagi 
tanasiga birikadi 
b)
venter posterior --- til osti suyagidan boshlanib, fossa digastricus ga birikadi. 
3)
musculus mylohyoideus --- pastki jag`dagi linea mylohyoideus dan boshlanib, 
til osti suyagi tanasiga birikadi 
4)
musculus geniohyoideus --- pastki jag`dagi spina mentalis dan boshlanib, til 
osti suyagi tanasiga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.lingualis (r.suprahyoideus) 
Innervatsiyasi ---- bo`yin chigali 
Til osti suyagi osti mushaklari 


58 
1)
musculus omohyoideus ---- 2 ta qorinchasi bor. Incisura scapulae dan 
boshlanib, til osti suyagi tanasiga birikadi. 
a)
venter superior
b)
venter inferior 
2)
musculus sternohyoideus ---- to`sh suyagidan boshlanib, til osti suyagi 
tanasiga birikadi 
3)
musculus sternothyroideus ---- to`sh suyagidan boshlanib, qalqonsimon 
tog`aydagi linea obliquus ga birikadi. 
4)
musculus thyrohyoideus ---- qalqonsimon tog`aydagi linea obliquus dan 
boshlanib, til osti suyagi tanasiga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.thyroidea superior(r.infrahyoideus) 
Innervatsiyasi ---- ansa cervicalis 
Chuqur qavat mushaklar --- 2 guruh 
1)
Lateral taraf mushaklar 
2)
Medial taraf mushaklar 
Lateral taraf mushaklari: 
1)
musculus scalenus anterior ---- 2-4- bo`yin umurtqalarining ko`ndalang 
o`simtalaridan boshlanib, 1-juft qovurg`alarga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.cervicalis ascendens
Innervatsiyasi ---- bo`yin chigalining ramus muscularis i 
2)
musculus scalenus media ---- 3-4- bo`yin umurtqalarining ko`ndalang 
o`simtalaridan boshlanib, 1-juft qovurg`alarga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.cervicalis profunda 
Innervatsiyasi ---- bo`yin chigalining ramus muscularis i 
3)
musculus scalenus posterior ---- 4-6- bo`yin umurtqalarining ko`ndalang 
o`simtalaridan boshlanib, 2-juft qovurg`alarga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.cervicalis profunda, a.transversa colli 
Innervatsiyasi ---- bo`yin chigalining ramus muscularis i 
Medial taraf mushaklari: 
1)
musculus longus capitis --- bo`yin umurtqalarining ko`ndalang o`simtalaridan 
boshlanib, kalla asosiga birikadi. 
2)
musculus longus cervix --- ko`krak umurtqalarining tanasidan boshlanib, 
bo`yin umurtqalarining tanasiga birikadi. 
3)
musculus rectus capitis anterior --- 1-bo`yin umurtqasidan boshlanib, ensaga 
birikadi 
4)
musculus rectus capitis lateralis --- 1-bo`yin umurtqasining ko`ndalang 
o`simtalaridan boshlanib, chakkaga birikadi. 
5)
musculus intertransversus anterior cervicalis --- umurtqalarning ko`ndalang 
o`simtalari orasida tortilgan 


59 
Qon bilan taminlanishi --- a.vertebralis, a.cervicalis ascendens, a.cervicalis 
profunda 
Innervatsiyasi --- bo`yin chigalining ramus muscularis i
Bo`yin topografiyasi 
Bo`yinda 2 ta bo`shliq bo`ladi. 
1)
spatium antescalenus ---- devorlari oldindan musculus sternohyoideus bilan 
musculus sternotyroideus, orqadan musculus scalenus anterior. Bu bo`shliqdan 
vena subclavia, arteria supraclavicularis o`tadi. 
2)
spatium interscalenus ---- devorlari oldindan musculus scalenus anterior, 
orqadan musculus scalenus media, pastdan 1-juft qovurg`a. Bu bo`shliqdan 
arteria subclavia bilan plexus brachialis o`tadi. 
Musculus sternocleidomastoideus bo`yinni 2 ta oblastga bo`ladi. 
1)
regio colli lateralis
2)
regio colli medialis 
Regio colli lateralis da 2 ta uchburchak joylashadi: 
1)
trigonum 
omatrapezoideum 
---- 
devorlari 
oldindan 
musculus 
sternocleidomastoideus, orqadan musculus trapezius, pastdan musculus 
omahyoideus ning venter inferior i 
2)
trigonum 
omaclavicularis 
---- 
devorlari 
oldindan 
musculus 
sternocleidomastoideus, yuqoridan musculus omahyoideus ning venter inferior i, 
pastdan o`mrov suyagi 
Regio colli medialis da 4 ta uchburchak joylashadi: 
1)
trigonum submandibularis ---- devorlari yuqoridan pastki jag` suyagining 
pastki cheti, pastdan musculus digastricus ning venter anterior i bilan venter 
posterior i. Ichida glandula submandibularis joylashadi. 
2)
trigonum omahyoideus ( Pirogov uchburchagi ) ---- devorlari yuqoridan 
nervus hypoglossus, oldindan musculus mylohyoideus, orqadan musculus 
digastricus ning
venter posterior i. Ichidan arteria lingualis, vena lingualis, nervus lingualis o`tadi. 


60 
3)
trigonum caroticum --- orqadan musculus sternocleidomastoideus, oldindan
musculus omahyoideus ning venter superior i, musculus digastricus ning venter 
posterior i. Ichidan umumiy uyqu arteriyasi o`tadi.
4)
trigonum omatrachealis ---- devorlari orqadan musculus 
sternocleidomastoideus, oldindan musculus sternohyoideus, yuqoridan 
musculus omahyoideus ning venter superior i. Bu uchburchakdan traxeyastoma 
qo`yiladi. 
Bo`yinda 5 ta fassiya bor: 
1)
fascia prevertebralis 
2)
fascia endocervicalis 
3)
fascia colli superficialis 
4)
lamina superficialis fascia colli propria 
5)
lamina profunda fascia colli propria 
Bu fassiyalar Shevkunenko klassifikatsiyasi hisoblanadi. 
Bosh mushaklari --- 2 guruh 
1)
Chaynov mushaklari
2)
Mimika mushaklari 
Chaynov mushaklari: 
1)
musculus temporalis --- 2 ta qismi bor 
a)
lamina superficialis 
b)
lamina profunda 
Qon bilan taminlanishi ---- a.maxillaris ( a.temporalis profunda et superficialis) 
2)
musculus masseterica --- pastki jag`dagi tuberositas masseterica ga birikadi. 2 
ta qismi bor 
a)
pars superficialis ---- yanoqdan boshlanadi 
b)
pars profundus ---- arcus zygomaticus dan boshlanadi 
Qon bilan taminlanishi ---- a.maxillaris ( a.masseterica) 
3)
musculus pterygoideus lateralis ---- ensadagi fovea pterygoideus dan 
boshlanib, pastki jag`dagi fovea pterygoideus ga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.maxillaris (a.pterygoideus lateralis) 
4)
musculus pterygoideus medialis ---- ponasimon suyakdagi incisura 
pterygoideus dan boshlanib, pastki jag`dagi tuberositas pterygoideus ga birikadi. 
Qon bilan taminlanishi ---- a.maxillaris (a.pterygoideus medialis) 
(Qon bilan taminlanishi ---- a.carotis externa tarmoqlari) 


61 
Innervatsiyasi ---- barcha chaynov mushaklarini n.trigeminus innervatsiya 
qiladi 
Mimika mushaklari ---- 2 guruh 
1)
Boshning mimika mushaklari 
2)
Yuzning mimika mushaklari 
Boshning mimika mushaklari: 
1)
musculus occipitofrontalis --- 2 ta qorinchasi bor 
a)
venter occipitalis ---- linea nuchae inferior dan boshlanadi 
b)
venter frontalis ---- arcus supercilliaris dan boshlanadi 
Bu qorinchalar galea aponeurotica yordamida birikadi 
Qon bilan taminlanishi ---- a.temporalis superficialis, a.occipitalis 
2)
musculus auricularis anterior ---- chakkadan boshlanib, quloqqa birikadi 
3)
musculus auricularis superior ---- tepadan boshlanib, quloqqa birikadi 
4)
musculus auricularis posterior ---- ensadan boshlanib, quloqqa birikadi 
Qon bilan taminlanishi ---- a.temporalis superficialis, a.auricularis posterior 
Yuzning mimika mushaklari --- 3 guruh 
1)
Ko`z atrofi mushaklari 
2)
Burun atrofi mushaklari 
3)
Og`iz atrofi mushaklari 
Ko`z atrofi mushaklari
1)
musculus orbicularis oculi --- 3 ta qismi bor 
a)
pars palpebralis 
b)
pars orbitalis 
c)
pars lacrimalis 
Qon bilan taminlanishi ---- a.facialis, a.temporalis superficialis, a.supraorbitalis et 
infraorbitalis 
2)
musculus corrugator supercilli --- qisqarsa qoshlar bir-biriga yaqinlashadi va 
ular orasida vertikal chiziq --- ajin hosil bo`ladi 
Qon bilan taminlanishi ---- a.frontalis, a.supraorbitalis, a.temporalis 
superficialis 
3)
musculus procerus --- peshonadagi spina nasalis dan boshlanib, glabella ga 
birikadi. Qisqarsa qoshlar orasida ko`ndalang chiziq ---- ajin hosil bo`ladi 
Qon bilan taminlanishi ---- a.angularis, a.supraorbitalis 


62 
Burun atrofi mushaklari 
1)
musculus nasalis --- 2 ta qismi bor 
a)
pars transversus 
b)
pars alaris 
2)
musculus depressor septi nasi 
Qon bilan taminlanishi ---- a. facialis 
Og`zi atrofi mushaklari 
1)
musculus orbicularis oris ---- 2 ta qismi bor 
a)
pars labialis 
b)
pars marginalis 
2)
musculus zygomaticus major
3)
musculus zygomaticus minor 
4)
musculus buccinator 
5)
musculus levator angulis oris 
6)
musculus levator labii superioris 
7)
musculus risorius 
8)
musculus depressor angulis oris 
9)
musculus depressor labii inferioris 
10)
musculus mentalis 
Qon bilan taminlanishi ---- a.facialis 
Innervatsiyasi ---- barcha mimika mushaklarini n.facialis innervatsiya qiladi. 
Bosh fassiyalari ---- 4 ta 
1)
fascia parotidea 
2)
fascia temporalis 
3)
fascia masseterica 
4)
fascia buccopharyngeus 
Qo`l mushaklari ---- 2 guruh
1)
Kamar mushaklari 
2)
Qo`lning erkin mushaklari 
Kamar mushaklari 
1)
musculus deltoideus 
Qon bilan taminlanishi ---- a.circumflexa humeri posterior, a.thoracoacromialis 
Innervatsiyasi ---- n.axillaris 


63 
2)
musculus subscapularis 
Qon bilan taminlanishi --- a.subscapularis, 
Innervatsiyasi ---- n.subscapularis 
3)
musculus supraspinatus 
Qon bilan taminlanishi ---- a.suprascapularis, a.circumflexa scapulae 
Innervatsiyasi ---- n.suprascapularis 
4)
musculus infraspinatus 
Qon bilan taminlanishi ---- a.suprascapularis, a.circumflexa scapulae 
Innervatsiyasi ---- n.suprascapularis 
5)
musculus teres minor 
Qon bilan taminlanishi ---- a.circumflexa scapulae 
Innervatsiyasi ---- n.axillaris 
6)
musculus teres major 
Qon bilan taminlanishi ---- a.subscapularis, 
Innervatsiyasi ---- n.subscapularis 
Qo`lning erkin mushaklari: 
Yelka mushaklari ---- 2 guruh 
1)
Yelkaning oldingi guruh mushaklari 2) Yelkaning orqa guruh mushaklari 
Oldingi guruh mushaklari 
1)
musculus biceps brachii ---- 2 ta boshi bor 
a)
caput longus
b)
caput brevis 
2)
musculus coracobrachialis 
3)
musculus brachialis 
Yelkaning oldingi guruh mushaklarini a.brachialis qon bilan taminlaydi. 
Yelkaning oldingi guruh mushaklarini n.musculocutaneus innervatsiya qiladi 
Orqa guruh mushaklari 
1)
musculus triceps brachii ---- 3 ta boshi bor 
a)
caput longus 
b)
caput lateralis 
c)
caput medialis 
Qon bilan taminlanishi ---- a.profunda brachii, a.circumflexa humeri posterior 


64 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
2)
musculus anconeus ---- tirsak mushagi 
Qon bilan taminlanishi ---- a.interossea recurens 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
Bilak mushaklari ---- 2 guruh 
1)
Oldingi guruh 
2)
Orqa guruh 
Oldingi guruh mushaklar 4 qavat bo`ladi 
1 - qavat mushaklari ---- 5 ta 
1)
musculus brachioradialis 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
2)
musculus pronator teres 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
3)
musculus flexor carpiradialis 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
4)
musculus palmaris longus 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
5)
musculus flexor carpiulnaris 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
2-qavat mushaklari ---- 1 ta 
1)
musculus flexor digitorum superficialis 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
3 - qavat mushaklari ---- 2 ta 
1)
musculus flexor pollex longus 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
2)
musculus flexor digitorum profundus 
Innervatsiyasi ---- n.medianus, n.ulnaris 
4 - qavat mushaklari ---- 1 ta 
1)
musculus pronator quadratus 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
Bilakning oldingi guruh mushaklarini ---- a.radialis, a.ulnaris, a.interossea 
posterior qon bilan taminlaydi. 


65 
Orqa guruh mushaklar ---- 2 guruh 
1)
Yuza mushaklar 2) Chuqur mushaklar 
Yuza mushaklar: 
1)
musculus extensor carpiradialis longus 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
2)
musculus extensor carpiradialis brevis 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
3)
musculus extensor digitorum 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
4)
musculus extensor digiti minimi 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
5)
musculus extensor carpiulnaris 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
Chuqur mushaklar: 
1)
musculus supinator 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
2)
musculus abductor pollex longus 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
3)
musculus extensor pollex brevis 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
4)
musculus extensor pollex longus 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
5)
musculus extensor index 
Innervatsiyasi ---- n.radialis 
Bilakning orqa guruh mushaklarini ---- a.radialis, a.ulnaris, a.interossea 
posterior qon bilan taminlaydi. 
Bilakning orqa guruh mushaklarini n.radialis innervatsiya qiladi 
Qo`l panja mushaklari ---- 3 guruh 
1)
Bosh barmoq atrofidagi mushaklar ---- thenar 
2)
Jimjiloq atrofidagi mushaklar ---- hypothenar 
3)
Kaft o`rtasidagi mushaklar ---- mesothenar 
Thenar mushaklar: 
1)
musculus flexor pollex brevis 
Innervatsiyasi ---- n.medianus, n.ulnaris 


66 
2)
musculus adductor pollex brevis 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
3)
musculus abductor pollex brevis 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
4)
musculus opponens pollex brevis 
Innervatsiyasi ---- n.medianus 
Hypothenar mushaklar: 
1)
musculus flexor digiti minimi brevis 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
2)
musculus abductor digiti minimi brevis 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
3)
musculus opponens digiti minimi brevis 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
4)
musculus palmaris brevis 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
Mesothenar mushaklar: 
1)
musculus lumbricales 
Innervatsiyasi: 1-2-mushaklarni n.medianus, 3-4-mushaklarni n.ulnaris 
2)
musculus interossei palmaris 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
3)
musculus interossei dorsalis 
Innervatsiyasi ---- n.ulnaris 
Qon bilan taminlanishi --- qo`l panja mushaklari arcus palmaris superficialis et 
profundus bilan qon bilan taminlanadi 
Qo`l topografiyasi 
Fossa axillaris ---- qo`ltiq osti chuqurchasi. Devorlari 
Oldindan ---- musculus pectoralis major et minor 
Orqadan ---- musculus latissimus dorsi, musculus subscapularis, musculus 
teres major 
Medialdan ---- musculus serratus anterior 
Lateraldan ---- musculus biceps brachii, musculus coracobrachialis 
Fossa axillaris aylanmasiga cavum axillaris deyiladi. U 2 ta oblastga bo`linadi. 
1)
regio axillaris anterior --- 3 ta ko`krak uchburchagi joylashadi 
2)
regio axillaris posterior --- 2 ta teshik bo`linadi 


67 
a)
foramen trilaterum ---- devorlari: yuqoridan --- musculus teres minor, 
pastdan --- musculus teres major, lateraldan ---- musculus triceps brachii ning 
caput longum i. Ichidan ---- arteria circumflexa scapulae o`tadi 
b)
foramen quadralaterum ---- devorlari: yuqoridan --- musculus teres 
minor, pastdan --- musculus teres major, lateraldan --- yelka suyagining xirurgik 
bo`yinchasi, medialdan --- musculus triceps brachii ning caput longum i. Ichidan 
--- nervus axillaris bilan arteria cirxumflexa humeri posterior o`tadi. 
Foramen trilaterum bilan foramen quadralaterum ni yelkaning uch boshli 
mushagining uzun boshi ajratadi. 
Yelka sohasida ham 2 ta oblast bo`ladi. 
1)
regio brachialis anterior 
2)
regio brachialis posterior 
Regio brachialis anterior da 2 ta egat bo`ladi. 
1)
sulcus biceptalis lateralis --- tor bo`lib, bunda bosh barmoqdan vena qonini 
yig`ib keladigan --- vena cephalica joylashadi. 
2)
sulcus biceptalis medialis --- keng bo`lib, bunda jimjiloqdan vena qonini yig`ib 
keladigan --- vena basilica hamda yelka arteriyasining tarmoqlari va yelka 
chigalining tarmoqlari joylashadi. 
Regio brachialis posterior da yelkaning uch boshli mushagi bilan yelka 
suyagi o`rtasida --- canalis humeromuscularis bo`ladi. Ikkinchi nomi --- sulcus 
nervus radialis. Devorlari: lateraldan --- musculus triceps brachii, medialdan --- 
os humeri. Ichidan --- arteria profunda brachii bilan nervus radialis o`tadi. 
Tirsak chuqurchasi ---- fossa cubiti 
Devorlari: 
Lateraldan --- musculus brachioradialis 
Medialdan --- musculus pronator teres 
Tubini --- musculus brachialis hosil qiladi. 
Fossa cubiti da 2 ta egat joylashadi. 
1)
Medial egat ---- sulcus ulnaris. Devorlari: medialdan --- musculus pronator 
teres, lateraldan --- musculus brachialis 
2)
Lateral egat ---- sulcus radialis. Devorlari: lateraldan --- musculus 
brachioradialis, medialdan --- musculus pronator teres. 
Bilakning oldingi yuzasida 3 ta egat joylashadi. 
1)
sulcus radialis --- Devorlari: lateraldan --- musculus brachioradialis, medialdan 
--- musculus flexor carpi radialis. Ichidan --- vena cephalica, arteria radialis, 
nervus radialis ning ramus superficialis shoxi o`tadi. 


68 
2)
sulcus medianus --- Devorlari: lateraldan --- musculus flexor carpi radialis, 
medialdan --- musculus flexor digitorum superficialis. Ichidan --- nervus 
medianus o`tadi. 
3)
sulcus ulnaris --- Devorlari: lateraldan --- musculus flexor
digitorum 
superficialis, medialdan --- musculus flexor carpi ulnaris. Ichidan --- vena basilica, 
arteria ulnaris, nervus ulnaris o`tadi. 
Anatomik tabakerka chuqurchasi 
Devorlari: 
Tubini --- articulatio radiocarpi 
Lateraldan --- musculus abductor pollex longus bilan musculus extensor pollex 
brevis ning payi 
Medialdan --- musculus extensor pollex longus ning payi 
Oyoq mushaklari --- 2 guruh 
1)
Kamar (chanoq) mushaklari 2) Oyoqning erkin mushaklari 
Chanoq mushaklari 2 guruh 
1)
Ichki guruh 2) Tashqi guruh 
Ichki guruh mushaklari: 
1)
musculus psoas minor 
2)
musculus psoas major 
Qon bilan taminlanishi --- a.iliolumbalis, a.lumbalis 
Innervatsiyasi --- plexus lumbalis (r.muscularis) 
3)
musculus iliacus (musculus iliacus bilan musculus psoas major chov 
boylamidan o`tgandan so`ng qo`shilib, musculus iliopsoas ni hosil qiladi) 
Qon bilan taminlanishi --- a.iliolumbalis, a.circumflexa ilium profunda 
Innervatsiyasi --- plexus lumbalis (r.muscularis) 
4)
musculus periformis 
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea superior, a.glutea inferior 
Innervatsiyasi --- plexus sacralis (r.muscularis) 
5)
musculus gemellus superior 
6)
musculus gemellus inferior 


69 
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea inferior 
Innervatsiyasi --- plexus sacralis (r.muscularis) 
7)
musculus obturatorius internus 
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea inferior, a.obturatoria 
Innervatsiyasi --- plexus sacralis, (r.muscularis), n.gluteus superior 
Tashqi guruh mushaklar: 
1)
musculus gluteus maximus
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea inferior 
Innervatsiyasi --- n.glutea inferior 
2)
musculus gluteus medius 
3)
musculus gluteus minimus 
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea superior 
Innervatsiyasi --- n.gluteus superior 
4)
musculus quadratus femoralis 
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea inferior, a.circumflexa femoris medialis, 
a.obturatoria 
Innervatsiyasi --- n.ischiadicus 
5)
musculus obturatorius externus 
Qon bilan taminlanishi --- a.obturatoria, a.circumflexa femoris lateralis 
Innervatsiyasi --- plexus sacralis, n.gluteus superior, n.obturatorius 
6)
musculus tensor fascae latae 
Qon bilan taminlanishi --- a.glutea superior, a.circumflexa femoris lateralis 
Innervatsiyasi --- n.gluteus superior 
Son mushaklari --- 3 guruh 
1)
Oldingi guruh 2) Medial guruh 3) Orqa guruh 
Oldingi guruh mushaklar: 
1)
musculus sartorius --- organizmdagi eng uzun mushak 
2)
musculus quadriceps femoralis --- 4 ta boshi bor 
a)
musculus vastus lateralis 
b)
musculus vastus medialis 
c)
musculus rectus femoralis 
d)
musculus vastus intermedia 
Sonning oldingi guruh mushaklari a.femoralis orqali qon bilan taminlanadi. 
Sonning oldingi guruh mushaklari n.femoralis orqali innervatsiyalanadi 


70 
Medial guruh mushaklar: 
1)
musculus pectineus 
Innervatsiyasi --- n.obturatorius 
2)
musculus adductor longus 
Innervatsiyasi --- n.obturatorius 
3)
musculus adductor magnus 
Innervatsiyasi --- n.obturatorius, n.ischiadicus 
4)
musculus adductor brevis 
Innervatsiyasi --- n.obturatorius 
5)
musculus gracilis 
Innervatsiyasi --- n.obturatorius 
Sonning medial guruh mushaklari a.obturatorius orqali qon bilan taminlanadi 
Sonning medial guruh mushaklari n.obturatorius orqali innervatsiyalanadi 
Orqa guruh mushaklar: 
1)
musculus biceps femoralis ---- 2 ta boshi bor 
a)
caput longus 
b)
caput brevis 
2)
musculus semimembranosus 
3)
musculus semitendinosus 
Sonning orqa guruh mushaklari a.profunda femoris (a.circumflexa femoris 
lateralis et medialis) orqali qon bilan taminlanadi. 
Sonning orqa guruh mushaklarini n.ischiadicus innervatsiya qiladi. 
Boldir mushaklari --- 3 guruh
1)
Oldingi guruh 2) Lateral guruh 3) Orqa guruh 
Oldingi guruh mushaklar: 
1)
musculus tibialis anterior 
2)
musculus extensor digitorum longus 
3)
musculus extensor hallex longus 
Boldirning oldingi guruh mushaklarini a.tibialis anterior qon bilan taminlaydi 
Boldirning oldingi guruh mushaklarini n.peroneus profundus innervatsiya qiladi 
Lateral guruh mushaklar: 
1)
musculus peroneus longus 
2)
musculus peroneus brevis 


71 
Boldirning lateral guruh mushaklarini a.peronea qon bilan taminlaydi. 
Boldirning lateral guruh mushaklarini n.peroneus superficialis innervatsiya 
qiladi 
Orqa guruh mushaklari ---- 2 guruh 
1)
Yuza qavat 2) Chuqur qavat 
Yuza qavat mushaklari: 
1)
musculus triceps surae --- boldirning 3 boshli mushagi 
a)
musculus gastrocnemius --- 2 ta boshi bor, caput medialis et lateralis 
b)
musculus soleus --- kambalasimon mushak 
2)
musculus plantarius 
Chuqur qavat mushaklari: 
1)
musculus popliteus 
2)
musculus tibialis posterior
3)
musculus flexor digitorum longus 
4)
musculus flexor hallex longus 
Boldirning orqa guruh mushaklari a.tibialis posterior, a.poplitea orqali qon 
bilan taminlanadi. 
Boldirning orqa guruh mushaklari n.tibialis orqali innervatsiya qilinadi. 
Oyoq panja mushaklari ---- 2 guruh 
1)
Ustki guruh 
2)
Ostki guruh 
Ustki guruh mushaklari: 
1)
musculus extensor hallex brevis 
2)
musculus extensor digitorum brevis 
Qon bilan taminlanishi ---- a.dorsalis pedis 
Innervatsiyasi ---- n.peroneus profundus 
Ostki guruh mushaklar --- 3 guruh 
1)
Medial guruh 2) Lateral guruh 3) O`rta guruh 
Medial guruh mushaklari: 
1)
musculus abductor hallex 
Innervatsiyasi --- n.plantaris medialis 
2)
musculus adductor hallex 
Innervatsiyasi --- n.plantaris lateralis 


72 
3)
musculus flexor hallex brevis 
Innervatsiyasi --- n.plantaris medialis et lateralis 
Lateral guruh mushaklari: 
1)
musculus flexor digiti minimi 
2)
musculus abductor digiti minimi 
Innervatsiyasi --- n.plantaris lateralis 
O`rta guruh mushaklari: 
1)
musculus flexor digitorum brevis 
Innervatsiyasi --- n.plantaris medialis 
2)
musculus quadratus plantaris
Innervatsiyasi --- n.plantaris lateralis 
3)
musculus interossei plantaris 
Innervatsiyasi --- n.plantaris lateralis 
4)
musculus interossei dorsalis 
Innervatsiyasi --- n.plantaris lateralis 
5)
musculus lumbricales 
Innervatsiyasi --- n.plantaris medialis et lateralis 
Oyoq panjasining ostki mushaklarini a.plantaris medialis, a.plantaris lateralis 
qon bilan taminlaydi. 
Oyoq panjasining ostki guruh mushaklari n.plantaris medialis, n.plantaris 
lateralis orqali innervatsiya qilinadi 
Oyoq topografiyasi 
Tovonda 2 ta egat bo`ladi: 
1)
sulcus plantaris medialis ---- Devorlari: medialdan --- musculus abductor 
hallex, lateraldan --- musculus flexor digitorum brevis. Ichida --- arteria plantaris 
medialis, vena plantaris medialis, nervus plantaris medialis joylashadi. 
2)
sulcus plantaris lateralis ---- Devorlari: lateraldan --- musculus flexor digiti 
minimi, medialdan --- musculus flexor digitorum brevis. Ichida --- arteria
plantaris lateralis, vena plantaris lateralis, nervus plantaris lateralis joylashadi. 
Taqim osti-boldir kanali --- canalis cruropopliteus ( Gruber kanali ) 
Axil payining tagida joylashadi. 
Devorlari: 
Oldindan --- musculus tibialis posterior 


73 
Orqadan --- musculus soleus 
Lateraldan --- musculus flexor digitorum longus 
Medialdan --- musculus flexor hallex longus 
Ichidan arteria tibialis posterior bilan nervus tibialis o`tadi 
Boldirning lateral tomonida 2 ta kanal joylashadi. 
1)
canalis musculoperoneus superior --- Devorlari: lateraldan --- musculus 
peroneus longus, medialdan --- os fibula. Ichidan --- nervus peroneus 
superficialis o`tadi, 
2)
canalis musculoperoneus inferior --- Devorlari: lateraldan --- os fibula, 
medialdan --- musculus tibialis posterior. Ichidan --- arteria peroneus o`tadi. 
Taqim osti chuqurchasi --- fossa poplitea 
Yuqoridan 2 ta pastdan 2 ta devori bo`ladi. 
Yuqori lateral devorini --- musculus biceps femoris 
Yuqori medial devorini --- musculus semimembranosus, musculus 
semitendinosus 
Pastki lateral devorini --- musculus gastrocnemius ning caput lateralis i 
Pastki medial devorini --- musculus gastrocnemius ning caput medialis i 
Ichini yog` klechatkasi to`ldirib turadi. Qon-tomirlar yuzadan chuqurga qarab 
NeVA shaklida joylashadi. Yuzada - Ne, o`rtada - V, chuqurda - A. 
Ne --- nervus ischiadicus 
V ---- vena poplitea 
A ---- arteria poplitea 
Sonning medial tomonida --- canalis adductorius ( Gunter kanali ) bo`ladi. 
Devorlari:
lateraldan --- musculus vastus medialis, medialdan --- musculus adductor 
magnus, oldindan --- lamina vastoadductorius. Ichidan --- arteria femoralis va 
vena femoralis o`tadi. 
Son uchburchagi ---- trigonum femoralis ( Skarp uchburchagi ) 
Devorlari: 
Oldindan --- ligamentum inguinalis 
Lateraldan --- musculus sartorius 
Medialdan --- musculus adductor longus 
Tubini --- musculus pectenius bilan musculus iliopsoas hosil qiladi. 


74 
Chov boylami bilan yonbosh suyagi o`rtasidagi soha --- arcus iliopectenius 
vositasida 2 ta kovakka ajraladi. 
1)
Medial tomonda lacuna vasorum --- qon-tomir kovagi. Ichidan arteria 
femoralis , vena femoralis hamda nervus genitofemoralis ning ramus femoralis 
shoxi o`tadi. 
2)
Lateral tomonda lacuna musculorum muskul kovagi. Ichidan musculus 
iliopsoas bilan nervus femoralis o`tadi. 
Lacuna vasorum ostida --- canalis femoralis bo`ladi (sog` odamda uchramaydi). 
Bu ayollarda tug`ruq jarayonida zo`riqish kuchli bo`lgan vaqtida sonda churra 
hosil bo`ladi. Son churrasi hosil bo`lganda son kanali hosil bo`ladi. 
Devorlari: 
Oldindan --- ligamentum inguinalis 
Lateraldan --- vena femoralis 
Medial devori bo`lmaydi 
Orqadan --- sonning serbar fassiyasining chuqur varag`i hosil qiladi. 
Son kanalining kirish teshigiga --- anulus femoralis deyiladi.
Devorlari: 
Oldindan --- ligamentum inguinalis 
Lateraldan --- vena femoralis 
Medialdan --- ligamentum pectenialis 
Orqadan --- ligamentum lacunaris 
Musculus periformis ning trochanter major ga birikishi natijasida 2 ta teshik 
hosil bo`ladi. 
1)
foramen supraperiformis --- ichidan arteria glutea superior bilan nervus 
glutea superior o`tadi 
2)
foramen infraperiformis --- ichidan arteria glutea inferior, nervus glutea 
inferior, nervus periformis, nervus ischiadicus, nervus gemellus superior, nervus 
gemellus inferior, nervus obturatorius internus, nervus pudenda interna o`tadi.

Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə