O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi

3.BIOELEKTRO
magnetizm
 
 
REJA: 
Elektr maydon va uning asosiy xarakteristikalari. Moddallarning elektr 
xossalari: o’tkazgichlar va yarim o’tkazgichlar, dielektriklar, dielektrik 
kirituvchanlik. To’qimalar kirituvchanligining organizm holatiga bog’liq ravishda 
o’zgarishi va undan diagnostika maqsadida foydalanish. Suyuqliklarda elektr toki. 
Elektrolitlar va ularning tirik organizm tarkibidagi hujayralar funksiyasidagi 
ahamiyati. 
Elektr maydondan veterinariya terapiyasida foydalanish. (Franklin 
nazariyasi)
Tirik organizmga elektr tokining ta’siri. To’qimalarning elektr toki 
ta’siridauyg’onishi. Uyg’onish tokining ta’sir etish vaqtiga bog’liqligi. 
Xronaksiya,reobaza, elektrofarrez yordamida dori moddalarini organizmga 
yuborish. Biopatensiallar va ularning hosil bo’lish mexanizmi. Biopatensiallarni
o’lchash.Elektrokardiografiya, uni qayd qilish usullari . 
Magnit maydon tabiati. Magnit maydonining asosiy fizik xarakteristikalari 
va ularning o’lchov birliklari.
Moddalarning magnit xossalari. (dia, para va ferromagnitlar). Magnit 
kirituvchanlik. Magnit maydonning tirik organizmga ta’siri. Teomagnit 
maydonning siklik o’zgarishining tirik mavjudodning populyasiyasini, epizotiyaga 
va o’simliklar o’sish sur’atiga ta’siri. 
Veterinariya terapiyasida magnit maydonning qo’llanilishi (qoramollar 
yutgan ferromagnitlarni magnit zond yordamida olishlar). Magnitokardiografiya 
haqida tushuncha. Organizmda hosil bo’lgan paramagnit moddalar (erkin 
radikallar) ni aniqlashda magnit maydonidan foydalanish. 
Tayanch iboralar:
xronaksiya, riobaza, elektrofarez, galvanizasiya, 
biopotensiallar, eletroliz, tok zichligi, kimyoviy ekvivalent, elektrokimyoviy 
ekvivalent, galvanaplastika, yarim o’tkazgich, dielekrtik, ekvipotensial sirt Magnit 
maydon induksiyasi, diamagnitlar, paramagnitlar, ferromagnitlar, ferritlar, magnit 
kirituvchanlik, magnitokardiografiya, magnit kuch chizigi, domenlar, gistrezis 
Elektr maydoni materiyaning ko’rinishlaridan biri bo’lib, uning yordamida
shu maydonda turgan elektr zaryadlariga kuch ta’siri vujudga keladi. Biologik 
tuzimllarda hosil bo’ladigan elektr maydonning xossalari organizm holatini 
aniqlashda axborot beradi. 
Qadim zamondan shoyiga ishqalangan yantar o’ziga mayda buyumlarni 
tortishi aniqlangan. Hozirgi vaqtda hamma moddalar tarkibida ikki xil zaryad 
bo’lishi mumkinligi aniqlangan. Teriga ishqalangan shishada paydo bo’lgan zaryad 
musbat, movutga ishqalangan ebonitda paydo bo’lgan zaryad manfiy. Bir xil 
ishorali zaryadlar o’zaro itarishadi, turli xillari esa tortishadi. 
Amerikalik olim Milliken elektr zaryad diskret ekanligini aniqladi. (e = 1,6 x 
10
-19 
kl). Elektron (Me = 9,11 x 10
-31
kg) manfiy va proton (Mp = 1,67 x 10
-27
kg) 
musbat zaryadlardir. 

---

30 
1843 y. Faradey zaryadlar saqlanish qonunini ochdi: har qanday yopiq 
sistemada elektr zaryadlar algebraik yig’indisi o’zgarmas qoladi.
N