O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi

 

 
Q = const 
I=1
1795 y. Kulon qo’zg’almas zaryadlar orasidagi o’zaro ta’sir kuchini aniq-
lovchi qonunni ochdi: ikkita zaryad orasidagi o’zaro ta’sir kuchi zaryadlar
ko’paytmasiga to’g’ri proporsional, ular orasidagi masofa kvadratiga teskari 
proporsionaldir. 
2
2
1
r
Q
Q
k
F


(3.1) 
0
4
1


K

0
=8,85.10
-12 
f/m elektr doimiysi
Zaryad maydoniga biror boshqa zaryad kiritsak Kulon kuchi ta’sir qiladi. 
Demak, zaryad atrofida maydon mavjud. Elektr maydonning kuch xarak-
teristikasi bo’lib kuchlanganlik hisoblanadi. 
T
.
KUChLANGANLIK
 
- maydonning berilgan nuqtasiga qo’yilgan nuqtaviy 
zaryadga ta’sir etuvchi kuchning shu zaryadga bo’lgan nisbatiga aytiladi. 
E =
F
(3.2)
q
Kuchlanganlik vektor kattalik bo’lib, uning yo’nalishi berilgan nuqtada 
joylashgan nuqtaviy musbat zaryadga ta’sir etuvchi kuch yo’nalishi bilan bir xil 
bo’ladi. Kuchlanganlik grafik usulda kuch chiziqlar yordamida tasvirlanadi. 
T.KUCh 
ChIZIQLARI
–uning har bir nuqtasiga o’tkazilgan urinma
kuchlanganlik vektori bilan mos keladigan xayoliy chiziqqa aytiladi. Maydon 
chiziqlari parallel va bir xil uzoqlikda joylashgan bo’lsa bir jinsli maydon bo’ladi. 
Nuqtaviy zaryad kuchlanganligi
E= 
.
1
q
(3.3) 
4 




r
2 
Maydon kuchlanganlik birligi
 N/Kl 
yokiV
/m
Elektr maydonning energetik xarakteristikasi potensialdir. Elektr maydonida 
q 
zaryad 1 
a
va 1 b trayektoriya bo’yicha 1 dan 2 ga qarab siljiganda maydon 
kuchlari tomonidan ish bajaradi. Bu ish elektr maydon kuchlanganligi orqali 
ifodalaniladi. 
Elektr maydonida zaryadni ko’chirishda bajarilgan ishni hisoblash chizmasi.