O`zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа’lim vаzirligi

Laboratoriya ishi № 16 
 
BENZOY KISLOTANING XOSSALARI 
Ajratilgan soat-8 soat 
Ishning maqsad: 
benzoy kislotaning xossalari indikatorlarning ta’sirini 
va oksidlanishini o’rganish. 
Identiv o’quv maqsadi
; 
1.Talaba benzoy kislotaning xossalari haqida to’liq tushuchaga ega bo’ladi. 
2.Talaba mustaqil holda laboratoriyada benzoy kislota xossalariga xos 
reaksiyalarni amalga oshiradi.
Kerakli asbob va reaktivlar
: Yumaloq tubli kolba, stakan, gaz gorelkasi, 
kolbalar, benzoy kislota, temir (III) xlorid, vodorod peroksid, asbest. 

---

45 
Ishni bajarish tartibi: 
Benzoy kislota 121,5
0
da suyuqlanadigan ,sovuq 
suvda qiyin eriydigan, 15
0
da 100g suvda 0,26-0,27 g benzoy kislota 
eriydi,kristall modda. U100
0
gacha qizdirilganda suyuqlanmasdan bug’ holatiga 
o’tadi. Benzoy kislota suv bug’i bilan haydaladi. Uning suvdagi eritmalari 
kislotali muhitga ega 
 
Kichkina ximiyaviy stakanga 2-2,5 g chamasi benzoy kislota soling va bir 
necha mayda shohchalarni tashlang. Stakanni og’zini soat oynasi yoki tegishli 
paxta bilan berkitilgan voronka yoki eng yaxshisi sovuq suv tushirilgan yumaloq 
tubli kolba bilan yoping. Stakanni to’r ustiga qo’ying, kuchsiz alangada 
qizdiring. Benzoy kislota bug’lanadi, uning bug’I soat oynasining, varonkaning 
yoki suvli kolbaning sovuq devorlarida kristallanadi.Stakan ichidagi daraxt 
shohlari esa benzoy kislotakristallari bilan ionlanib "qishki bog’" hosil 
qiladi.Ozgina suvda eritib, eritmagako’k lakmus qog’ozini botiring. U qizaradi. 
Benzoy kislotaning oksidlanishi
.
Probirkaga benzoy kislotaning suvdagi to’yingan eritmasidan 5ml va 30% 
vodorod peroksid eritmasidan 0,5 ml qo’shing. Aralashmani qaynaguncha 
qizdiring. Bunda benzoy kislota oksidlaninb salisil (0-oksibenzoy ) kislota hosil 
bo’ladi. Ushbu laboraroriya ishi quyidagi 21-rasmda tasvirlangan qurilma 
yordamida amalga oshiriladi
21-rasm. Benzoy kislotaning xossalari 
1-qizdirilayotgan eritma, 2-FeCl
3
eritmasi, 3-hosil bo`lgan rangli 
kompleks, 4-gaz gorelkasi, 5-benzoy kislota “qishki bog`” hosil qilishi, 6-
aylanayotgan suv 
Reaksion aralashmaga 3% li temir (III)-xlorid eritmasidan 1-2 ml 
qo’shing . Probirkadagi suyuqlik fenol gidroksid gruppasi uchun xos bo’lgan 
binafsha rangga bo’yaladi. 
Bu reaksiya oksidlovchining ta’siri aromatik adroning korbeksiya gruppaga 
nisbatan 0- holatga joylashgan uglerod atomiga qaratiladi vashu atomda fenol 
gudroksid hosil bo’ladi. 
Nazorat savollari: