O„zbekiston respublikаsi oliy vа o„rtа mаxsus tа‟lim vаzirligi buxoro davlat universiteti tahirov Behzod Nasriddinovich axborot xavfsizligi asoslari

Fizik xavfsizlik
– tashkilot axborot xavfsizligi dasturining muhim 
qismlaridan biri. O‗tgan davrda, insonlar fizik xavfsizlik bilan kalitlar, 
qo‗riqchilar, to‗siqlar, eshiklar va hak. orqali tushunchaga egalar. Hozirgi kunda, 
fizik xavfsizlikning ko‗rinishi esa tamomila o‗zgardi va tashkilotlardan ishchi 
kuchlar, aktivlar va ko‗chmas mulklar nazoratini talab etmoqda. Mazkur 
aktivlarning fizik xavfsizligini ta‘minlash tashkilot uchun muhim vazifalardan 
biriga aylanmoqda. Tashkilot uchun fizik xavfsizlikni loyihalashda binoning 
qurilishini rejalashtirishga, jixozlarni sotib olishga, ishchi kuchini jalb etishga, 
tabbiy hodisalarga, quvvat manbaiga, haroratni nazoratlashga va hak.larga e‘tibor 
qaratish talab etiladi. 
Fizik xavfsizlining zaruriyati 
Kiberxujumlarning murakkablashishi natijasida hujumchilar tashkilot fizik 
xavfsizligini buzishda turli usullardan foydalanmoqda. Hujumchilar tashkilotning 
fizik xavfsizlik tizimidagi bo‗shliqlardan foydalangan holda o‗z harakatlarini 
amalga oshirishadi. AQShning Department of Health and Human Services Breach 
Portal tashkiloti tomonidan 2015 yilda tashkilotlarda eng ko‗p yuzaga kelgan 
xavfsizlik insidentlari fizik xavfsizlikni buzishga uringani aniqlangan (1-rasm). 
Fizik himoya tarmoq, ilova yoki ma‘lumotlar bazasi xavfsizligi sohalariga 
o‗xshash amallarni bajarmaydi. Ya‘ni, fizik xavfsizlik OSI modelining fizik 

---

27 
sathida himoyani ta‘minlash bilan shug‗ullanadi. 
Fizik sath quyidagilarni o„z ichiga oladi: 
-
barcha kabel va tarmoq tizimlari; 
-
tizim va kabellarni fizik nazoratlash; 
-
tizim va kabel uchun quvvat manbai; 
-
tizimni madadlash muhiti. 
Fizik xavfsizlikka ta‟sir qiluvchi faktorlar 
Fizik xavfsizlik buzilishiga ta‘sir qiluvchi faktorlarni ikki guruhga ajratish 
mumkin:tabiiy/ muhit tahdidlari va inson tomonidan (sun‘iy) amalga oshiriluvchi 
tahdidlar.