40
2.1-jadval.
Natijada, 4x7 o‗lchovli jadval tashkil qilinadi.
Энди шифрланган матн қаторлар бўйича аниқланади, яъни ўзимиз
учун 4 тадан белгиларни ажратиб ёзамиз.
ARAIGOR XOVZISI BTFLALD OXZISAA
Bu yerda kalit sifatida jadval o‗lchovlari xizmat qiladi.
Tabiiyki, uzatuvchi va qabul qiluvchi kalit jadval o‗lchami bo‗lishligini
o‗zaro kelishib olishlari kerak. Deshifrlashda teskari amal bajariladi.
Sehrli kvadrat deb, katakchalariga 1 dan boshlab natural sonlar yozilgan,
undagi
har bir ustun, satr va diagonal bo‗yicha sonlar yig‗indisi bitta songa
teng bo‗lgan kvadrat shaklidagi jadvalga aytiladi.
Sehrli kvadratga sonlar tartibi bo‗yicha belgilar
kiritiladi va bu belgilar
satrlar bo‗yicha o‗qilganda matn hosil bo‗ladi.
Misol tariqasida 4x4 o‗lchovli sehrli kvadratni olamiz, bunda sonlarning
880 ta har xil kombinatsiyasi mavjud. Kvadratni quyidagicha to‗ldiramiz:
2.2-jadval.
Boshlang‗ich matn sifatida quyidagi TOVAR OLTIDA KELDI
matnini olamiz va jadvalga joylashtiramiz:
41
2.3-jadval.
I
V
O
E
R
D
A
T
I
O
L
K
A
D
L
T
Shifrlangan matn jadval elementlarini satrlar bo‗yicha o‗qish
natijasida
tashkil topadi:
IVOE RDAT IOLK ADLT
O‗rta va katta o‗lchamdagi
sehrli kvadratlar yordamida, u davrlarda
mustahkam shifrlashni amalga oshirish mumkin bo‗lgan.
Chunki deshifrovka
qilishda barcha variantlarni qo‗lda amalga oshirib bo‗lmas edi.
Insoniyat axborotni himoya qilish muammosi bilan yozuv paydo
bo‗lgandan beri shug‗ullanadi. Bu
muammo harbiy va diplomatik
ma‘lumotlarni yashirincha uzatish zaruratidan kelib chiqqan. Masalan, antik
spartalilar harbiy ma‘lumotlarni shifrlashgan.
Xitoyliklar tomonidan oddiy
yozuvni iyerogriflar ko‗rinishida tasvirlashlari uni xorijiylardan yashirish
imkonini bergan.
Dostları ilə paylaş: 
