O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

 
NT operatsion tizimi. 
WINDOWS NT
- ko’p foydalanuvchili, ko’p masalali, ko’p oqimli OT dir, u 
WINDOWS 95 interfeysiga deyarli o’xshash bo’lgan grafikli foydalanuvchi 
interfeysiga ega.
Bu operatsion tizimning o’ziga xos xususiyatlari: 
• ichiga qurilgan tarmoqdi yordam berish — boshqa OT lardan farqli ularoq u 
boshidayoq hisoblash tarmog’ida ishlashni hisobga olib yaratilgan, shuning uchun 
foydalanuvchi interfeysiga fayllar, qurilmalar va ob’ektlarni birgalikda tarmoqli 
ishlatish vazifalari moslashtirilgan; 
• muhimlik bo’yicha ko’p masalalik, bu yuqoriroq muhimli ilovalarning quyi muhim 
ilovalarni siqib chiqarishiga imkon beradi, xususan, "to’xtab qolgan" ilovalarni 
bajarishda tizimning ishlamay turib qolishini avtomatik bartaraf qilish hisobiga 
mashina vaqtini yanada samaraliroq ishlatish imkonini beradi; 
• dasturlarni va foydalanuvchining turli fayllarini ruxsat etilmagan murojaat qilishdan 
etarlicha kuchli himoya vositasining borligi; resurslarga ko’p darajali murojaat 
qilishlarning borligi, bunda foydalanuvchi murojaat qilish darajalarini ularning 
vakolatiga mos ravishda belgilaydi; 
• bir nechta faylli tizimlarni qo’llab-quvvatlash — WINDOWS ning hamma versiyalari 
tomonidan qo’llab quvvatlanadigan DOS faylli tizimidan tashqari, WINDOWS NT 
o’zining shaxsiy faylli tizimiga (NTFS) ega va OS/2 (High Performance FS) va 
ixcham-disk (CDFS) faylli tizimlarini qo’llab-quvvatlaydi; 
• kompyuter platformalarini, shu jumladan multiprocessorli hisoblash tizimlarining 
keng spektrini qo’llab-quvvatlash.

---

148 
WINDOWS NT OT ning birinchi versiyasi bozorda 1993 yilda paydo bo’ldi, 
hozirgi vaqtda esa uning 3. 0 va 4. 0 versiyalari turli xil tashkilotlar, banklar, sanoat 
korxonalari va shaxsiy foydalanuvchilar tomonidan keng qo’llanilmoqda.
Windows ni ba’zi imkoniyatlari quyidagilardir:
 
Universal grafika – Windows dasturlarning qurilmalarga va dastur ta’minotiga 
bog’liqsizligini ta’minlaydi. 
Yagona interfeys – Windows da foydalanuvchining muloqati yagona, ya’ni turli 
dasturlar bilan ishlaganingizda bu qoidalardan foydalaninishingiz mumkin. 
Mavjud dastur ta’minoti bilan muvofikligi – Windows MS DOS ning barcha amaliy 
paketlari, muxarrirlari, elektron jadvallari ishini ta’minlaydi. 
Ko’p masalaligi- Windows bir paytning o’zida bir necha xujjat va dasturlar bilan 
ishlaydi, bir dasturdan boshqasiga o’tishni ta’minlaydi. Mavjud tezkor xotiradan to’liq 
foydalanish imkoniyati mavjud. Qurilma resurslaridan xam to’liq foydalaniladi. 
Windows qurilmalari ora sidagi muloqotni dasturlarning o’zi ta’minlaydi. 
Ma’lumotlar almashinuvi - Windows dasturlararo ma’lumot almashish imkoniyatiga 
ega. Bu maxsus Clipboard (ma’lumot almashish buferi), yoki DDE (Dinamic Data 
Exchange-ma’lumotlarning dinamik almashinuvi, ya’ni boshqa dastur natijalardan 
foydalanishi), OLE (Obiect-Linking Emboding- dastur ilovalarida ma’lumotlardan 
taxrirlangan holda foydalanish) yordamida amalga oshiriladi. 
Dasturlardan foydalanishning oddiyligi tufayli foydalanuvchini o’rgatishga talablar 
kamayadi va tajribali foydalanuvchilar tizimining yangi imkoniyatlarini tashqi 
yordamsiz o’zi o’rganishi mumkin. Buning uchun “Pusk”- ishga tushirish tugmasidan, 
masalalar panelidan, Provodnik dasturidan, yordam berishning yangi tizimlari va 
imkoniyatlaridan foydalaniladi. 
MICROSOFT firmasi WINDOWS dasturini 1983 yilda yaratib, dastlab,WINDOWS-
3.1-WINDOWS-3.11 versiyalari, WIDOWS-95, WINDOWS-98 , WINDOWS-2000 , 
keyinchalik esa WINDOWS-XP versiyasi yaratildi va Respublikamizda ayni vaqtda 
oliy va o’rta maxsus bilim yurtlari o’quv jarayonida qo’llanilmoqda. Windows 
so’zining ma’nosi “darchalar”,”oynalar”. Windowsga kirganda dasturlar oynalarda 
bajariladi. Oynalarning piktogrammalarga kichraytirish mumkin. Bu esa ekrandan 
unumli foydalanish imkonini beradi. 
1-Topshiriq.
 
Har bir guruh “Tarmoq sestemalari” so’ziga doir klaster tuzish topshiriladi, 
muxokama qilinib umumlashtiriladi. 

---

149 
2-Topshiriq