O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti asatov Nurmuhammat Abdunazarovich
Yüklə 3,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
| siklli), uzluksiz va aralash
turlarga bo‘linadi. - jarayonlar bo‘yicha tashish usuli beton aralashtirish uskunasidan to qurilish maydonigacha ikki bosqichda tashiladi. Birinchi bosqichda - tashish gorizontal usulda avtomobil transport orqali amalga oshirilib (ag‘darma, bortli avtomashinada 165 maxsus badya yoki idishda), ikkinchi bosqichda beton qorishma porsiya shaklida kran, ko‘targich yoki beton quygich yordamida quyish joyiga uzatiladi. - uzluksiz quvurlar yoki konveyerlar usulida tashish beton aralashtirgich qurilish maydonidan unga uzoq ish hajmi uncha katta bo‘lmaganda amalga oshiriladi. - aralash usulda esa gorizontal tashish porsiya bo‘yicha avtosamosvalda, joyiga quyish esa maxsus quvurlar yoki konveyerlar orqali bajariladi. Beton va temirbeton tuzilmalarni sifati, ularni bajarish texnologiyasiga qanday darajada rioya qilinganligiga bog‘liq. Zavodda tayyorlangan beton sifati laboratoriyalarda tekshiriladi. Qurilish maydonida esa qolip o‘rnatish, armaturalarni qolipga joylash, beton quyish, uni parvarishlash va qolipni echishni texnologik jarayonini bajarilishi qoidalarini nazorat qilish orqali erishiladi. Beton qorishmasini laboratoriyalarda tekshirib, sinab ko‘rishga qaramay qurilish maydonlarida ham tekshirib ko‘rish foydadan holi emas. Qurilish maydonida beton qorishmasi bir jinsliligi, qo‘zg‘aluvchanligini tekshirish mumkin. Agar tashish davomida betonning bir jinsliligi yo‘qolgan bo‘lsa, u holda uni tiklashga harakat qilish zarur. Betonni uzatish, quyish, tarqatish va zichlash ishlarini qurilishda muhandis- texnik xodimlar nazorat qilib turadi. Beton quyish joyda 2-3 ta na’muna kub uchun beton ajratiladi. Tayyorlanadigan kub o‘lchami betondagi to‘ldiruvchilar kattaligiga qarab: To‘ldiruvchi yirikligi, mm 200 mm gacha 40 mm gacha 70 mm gacha 150 mm gacha Kub qirrasi uzunligi, sm 10 5 20 30 Nazorat namunalarini mustahkamligini aniqlash 10060-87 O‘zbyokiston Davlat Standarti asosida bajariladi. Namunalarni saqlash sharoiti betonlanayotgan konstruksiya sharoitiga mos sharoitda amalga oshiriladi. Beton mustahkamligi betonni buzmasdan aniqlash turi mavjud bo‘lib, u yordamida yupqa devorli va massivli betonlar yuzalari mustahkamligi aniqlanadi. Uni o‘lchovchi asbob Koshkarov etalon bolg‘asidir. Quyidagi rasmda Koshkarov bolg‘asi va uning yordamida beton mustahkamligini aniqlash ko‘rsatilgan (6.10- rasm). 6.10-rasm. a- Koshkarov etalon bolg‘asi; b- beton mustahkamligini aniqlash; 1- tutgich; 2- korpus; 3- prujina osti stakani; 4- etalon sterjen; 5 - sharcha. 166 Etalon bolg‘a korpus 2, prujina osti stakani 3, va tutgich 1 dan tashkil topgan. Stakan asosida esa sharcha 5 joylashgan. Sharcha va korpus orasidagi bo‘shliqqa etalon beton yuzasiga qo‘yib tirab, bolg‘a korpusi orqasiga boshqa bolg‘a bilan uriladi. Natijada etalon shar va beton yuzasida iz qoladi. Shunda beton yuzasida qolgan iz diametri d b , va etalon shardagi qolgan iz diametri d e o‘lchanadi. Beton yuzadagi iz qancha katta bo‘lsa betonning mustahkamligini aniqlash uchun maxsus d b /d e ga nisbatini betonni siqilishdagi mustahkamligiga bog‘liqligi grafigi xizmat qiladi. Agar d b /d e nisbati o‘rtacha qiymati 2,0 ni tashkil qilgan bo‘lsa grafikdagi egri chiziq bo‘yicha beton mustahkamligi 15 MPa ni tashkil etayapti, ya’ni beton mustahkamligi Rb= 15 MPa. 6.11-rasm. Ultratovush defektoskopi a- UK10P defetoskopini umumiy ko‘rinishi, b- sxemasi; 1- shup, 2- kabel, 3- shkalali kuchaytirgich, 4- ultratovush manbai, 5- tovush chiqadigan buyum qalinligi. O‘rtacha massivlikdagi konstruksiyalar mustahkamligi ultratovush usulda 12 UK 10 A; UK 10 M va boshqa defetoskop yordamida aniqlanadi. Bu usul beton tanasida ultratovush to‘lqinini tarqash tezligiga asoslangan. Agar beton qanchaki zich va shunga asosan mustahkam bo‘lsa shuncha tovush to‘lqinining o‘tish tezligi shuncha bo‘ladi. Defektoskop ultratovush tarqatish manbai 4, shuplar 1, shkalali kuchaytirgich 3 va kotel 2 dan tashkil topgan. Tovush o‘tishi zarur erga avval texnik vazelin surkalib, uni qalinligi bo‘yicha ikki tomonga shup tekkizib o‘rnatiladi. Kesim yuzasi katta bo‘lmagan ustun, to‘sinlarda shup bir -birini qarama-qarshsiga o‘rnatiladi, tekis katta yuzali devor, pardadevorlarda esa bir tomonga oradagi masofani tuzilmaning 1,5-2,0 qalinligiga teng qilib o‘rnatiladi. Kuchaytirgich shkalasida ultratovush tebranishi o‘tish tezligi belgilab olinadi. Qalinlik ma’lum bo‘lgan holda bo‘ylama to‘lqin tezligi V=S/(t-t 0 ) ga teng t - ultratovush tezligi, t 0 - proborning doimiy tuzatgichi. Beton quyish ishini boshlashdan avval bu ishga qatnashadigan mashinalar holati, beton yuklari voronkasi, tarnovi va xobotlar ustivorligi tekshirib ko‘rilish shart. Beton xaydovchi nasos atrofida kamida 1 metr enli yo‘lak qolishi zarur. Elektr titratgichlar bilan ishlashda asosiy diqqat qaratilishi zarur. Titratgich tutgichi maxsus amortizator bilan jihozlangan, korpusi esa erga ulangan bo‘lishi shart. 167 Beton qorishmasini zichlash davomida elektr titratgich har 30-35 minut ishlagandan so‘ng 5-7 minutga sovitish uchun to‘xtatilishi kerak. Titratgich bilan ishlaydigan ishchi doimo vrach nazoratida bo‘lishi kerak. Betonni qotishini tezlatuvchi qo‘shimchalardan nitrat natriy kislota bilan yoki shunga yaqin muhitda gaz chiqarish mumkin. SHuning uchun ular saqlanadigan joylarda chyokish ta’qiqlanadi. Yuqoridagi qo‘shimcha bilan ishlganda ishchi ko‘zoynak, respirator va rezina qo‘lqopda bo‘lishi kerak. Potash bilan ishlaganda undan noto‘g‘ri foydalanish nafas yo‘llarining yallig‘lanishiga shuningdek oshqozon - ichak kasalliklarini kelib chiqishiga olib kelishi mumkin. Kimyoviy qo‘shimchalardan kalsiy xlor, kalsiy nitrat, nitrit-nitrat xloridlari inson organizmi uchun xavfsiz, shuning uchun ulardan maxsus muhofazalanish shart emas. Yüklə 3,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|