O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi kurbanova s. Yu

.
 
 
 
 
 
 
 
17-rasm. Qorongilash tirilgan maydonda
 
 
 
 
 
 
borrelalarning ko’rinishi 
 
Rikketsiyalar – 
Ohirgi klassifikatsiya bo‘yicha (2001 Berdje qo‘llanmasi) 
Rikketsiyalar Protobacteria tipiga Alphaproteobacteria sinfiga va bu sinfga 
Rickettsia avlodi kiritilgan. Rikketsiya va xlamidiyalar Rickettsia sinfiga tegishli 
bo‘lib, hujayra ichida qat’iy (obligat) parazitlik qilib yashaydi. Ular ikkita: 
Ricketlsiales va Chlamidiales tartiblariga bo‘linadi. 
Rikketsiyalar mayda grammanfiy mikroorganizmlar bo‘lib, obligat hujayra 
ichida yashovchi parazitlar hisoblanadi, juda ham o‘zgaruvchandir (polimorfizm). 
SHuning uchun kokksimon, tayoqchasimon, batsilyar, ipsimon shakllari uchraydi. 
Rikketsiyalarning o‘lchami 0,5 mkm dan 3-4 mkm gacha, ipsimon shakldagi 
rikketsiyalarning uzunligi 10-40 mkm gacha etishi mumkin. Spora va kapsulalar hosil 
qilmaydi. Rikketsiyalarni hayot sikli xo‘jayin organizimining holatiga bog‘liq bo‘lib, 
ularda ikki xil yashash bosqichi kuzatiladi. Vegetativ aktiv va tinch turuvchi 
shakllari. Rikketsiyalarning vegitativ formalari asosan tayoqchasimon bo‘lib, aktiv 
binar yo‘li bilan bo‘linadi o‘ta harakatchan, tinch turuvchi shakli sferik ko‘rinishda 
bo‘lib ko‘paymaydi. Rikketsiyalar tipik prokariot hujayralari bo‘lib, ularning hujayra 
devorining tuzilishi gram manfiy bakteriyalardan farq qilmaydi. Rikketsiyalar spora, 

---

45 
kapsula hosil qilmaydi. Zdrodovskiy usuli bilan qizil rangga bo‘yaladi. Rikketsiyalar 
odamlarda transmissiv yuqumli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Rikketsiyalar oraliq 
hujayralar bo‘lib, o‘zlarining hujayrasining tuzilishi va ko‘payishi bilan 
bakteriyalarga yaqin turadi. YAshash muxitlari bilan esa viruslarga yaqin turadi. 
Rikketsiyalar faqat hujayraning obligat paraziti bo‘lib hayot kechiradi.