O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi kurbanova s. Yu

Aktinomitsetlar. 
Actinobacteria tipiga, Actinobacteria sinfiga va Actinomyces 
avlodiga kiritilgan. Aktinomitset hujayralari uzun va shoxlangan ipsimon, 
tayoqchasimon gram musbat bakteriyalar bo‘lib, zamburug‘lar singari mitseliya hosil 
qiladi, lekin ulardan farq qilib substratli mitseliy hosil qiladi. Substratli mitseliyasi 
hujayrani oziq muhitlarga o‘sib kirishini ta’minlaydi.
 
Boshqa bakteriyalar singari 
aktinomitsetlar anilin bo‘yoqlari bilan bo‘yaladi. Odatda ular oddiy yoki Gram usuli 
bilan bo‘yaladi. Mitseliya iplarining uzunligi 100-600 mkm, eni 0,2-1,2 mkm. 
Aktinomitsetlar sporalar hosil qilib ko‘ndalangiga bo‘linib, kurtaklanib ko‘payadi. 
Ular kapsula, xivchin hosil qilmaydi. Aktinomitsetlar o‘z nomini to‘qima shakliga 
qiyoslab olgan, ya’ni jarohatlangan to‘qimalarda aktinomitsetlar druz shaklida 
(19rasm), bir-biriga chirmashib ketgan iplar (nur sochuvchi) ko‘rinishida bo‘lib 
markazdan boshlanib kolbasimon yo‘g‘onlashib tugaydi (yunoncha actis- nur, mykes 
– zamburug‘).

---

47 
 
Aktinomitsetalar asosan tuproqda uchraydi. Aerob nafas 
oluvchi, Gr+ bo‘yaladi. 
Aktinomitsetlar nomi - nursimon zamburug‘ -
Aktinomiyces so‘zidan olinib aktinomikoz kasalligini keltirib 
chiqaradi. Oddiy oziq muhitlarda yaxshi o‘sadi.
Streptomiyces avlodiga streptomitsetlar kiradi, bularni 
mitseliyalari har doim saqlanib qoladi. Ba’zi avlodga kiruvchi 
aktinomitsetlarni mitseliyalari parchalanib tayoqchasimon 
hujayralarga aylanib qoladi. Streptomitsetlardan streptomitsin 
antibiotiki olinadi. 
To‘qimada yiringli oqma yara hosil qiladi. Kontakt yo‘l bilan va 
og‘iz orqali oziq-ovqatlardan yuqadi.
 
 
Druza 
 
19-rasm. 
Zamburug‘larlar
Zamburug‘lar har xil shakllarga (dumaloq, tuxumsimon, noksimon, 
to‘g‘nog‘ichsimon, amyobasimon) ega. O‘lchamlari bir necha mkm dan (achitqi 
zamburug‘lari) o‘n va yuzlab mkm gacha bo‘ladi. (mukor mog‘orlari) Xujayra devori 
har xil qalinlikda, yuzasi har xil: to‘lqinsimon, g‘adir-budir, ayrimlarida nozik tuklar 
bilan qoplangan bo‘ladi. YOsh hujayralarning sitoplazmasi gomogen, etuk 
hujayralarda esa donadar bo‘ladi. 
Sitoplazmalarda kiritmalar, mitoxondriyalar, takomillashmagan, bitta yoki bir 
nechta joylashgan. Goldji apparati, yog‘ kiritmalari, volyutin, glikogen, organik