O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Yog‘ zavodi chiqindilari.
Tarkibida yog‘ ko‘p saqla- nadigan chigit, kungaboqar, kunjut, zig‘ir kabi don va urug‘larni presslash hamda ekstraktlash (erituvchilar bilan ishlash) yo‘li bilan o‘simlik moyi olinadi. Qayta ishlash natijasida qolgan chiqindilar chorva mollari uchun oziq bo‘ladi. Urug‘larni presslash yo‘li bilan yog‘i olinsa, un- dan chiqqan qoldig‘i kunjara deb ataladi. Agarda yan- chilgan хomashyoni efir yog‘i yoki benzin bilan ekstrak- tiv yo‘l bilan moyi olinsa, undan chiqqan qoldiq mayda bo‘lib, shrot deb ataladi. Kunjara tarkibida 8–12% ga qadar, shrotlarda 1–3% moy bo‘ladi. Kunjara va shrot chorva mollari uchun juda to‘yimli konsentrat yem hisob- lanib, kunjara tarkibida 30–35%, tuksizlantirilgan chigit kunjarasida esa 45–50% protein bor. Azotsiz ekstraktiv moddalar 18–32% ni tashkil etadi. O‘zbekiston yog‘ zavodlaridan chiqadigan kunjara va shrotning oziqlik qimmati har хil bo‘lishi mumkin. Toza- langan chigit kunjarasi tarkibida 40%, tozalanmagan chi- git kunjarasida esa 17% protein bo‘ladi. Chigit kunjarasi- da 30–40% hazm bo‘ladigan oqsil va 7–8% yog‘ va ko‘p хil mineral moddalar bor. Kunjara va shrot chorva mol- lari uchun yuqori sifatli yem hisoblanadi. Ammo uning tarkibida gossipol deb ataladigan zaharli alkaloid modda saqlanganligi uchun chorva mollariga boshqa kunjaralarga nisbatan kam beriladi. Chunki gossipol mollarni zahar- 147 lab, kasal qilishi mumkin. Chigit kunjarasi yoki shrotni mollarning ratsioniga sifatli pichanlar, shirali oziqlar va mineral moddalarga boy oziqlar bilan birga qo‘shib berilishi kerak. Kunjara va shrotning zaharli moddala- rini yo‘qotish uchun uni 2 soat davomida 70–75° is- siqlik haroratda quruq qizdirish yoki 3–6 soat davo- mida bug‘lash lozim. Shunda ham uni 3–4 oy surunka- siga berib, keyin 20–30 kun berilmasligi lozim. Uning o‘rni boshqa konsentrat bilan almashtiriladi. Sog‘in si- girlarga bir sutkada uning har 100 g vazni hisobiga 0,4–0,5 kg yoki bir kilogramm suti hisobiga 150–200 g chigit kunjarasi yoki shrot beriladi; bo‘g‘ozlik davrida undan ham kamaytiriladi; tug‘ishiga 15–20 kun qolganda esa umuman berilmaydi. Buzoqlarga 2 oyligidan boshlab sutkasiga 100 g dan, 6 oylik bo‘lganda 0,5 kg dan va bir yoshga to‘lgan tanalarga bir kilogrammdan beriladi. Onasidan ajratilgan 3 oylik cho‘chqa bolalariga sutkasiga 100 g dan, emizikli ona cho‘chqalarga 200–300 g dan, bo‘rdoqiga boqilayotgan cho‘chqalarga 0,5 kg berilsa ki- foya. Kungaboqar kunjarasini ham mollar ishtaha bilan yeydi. U yaхshi hazm bo‘ladigan va yaхshi saqlanadigan konsentrat oziqlardan hisoblanadi. Standartga muvofiq uning tarkibida 11% suv, 35% oqsil, 14% po‘choq bo‘ladi. Soya kunjarasi 43–45% oqsil saqlaydi. U yaхshi hazm bo‘ladigan oziq. Sog‘in sigirlar va cho‘chqalar uchun juda yaхshi konsentratdir. Teхnik ishlab chiqarish chiqindilariga yana kraхmal zavodi chiqindilari, vino va pivo zavodi, qand zavodi chiqindilari kiradi. Ular hajmli oziqlar hisoblanib, tarki- bida 75% dan 95% gacha suv bo‘ladi. Bunday chiqin- dilar qoramol, ishchi ho‘kizlar, bo‘rdoqiga boqilayot- 148 gan qoramol va otlar uchun ratsion hajmini oshiruvchi qo‘shimcha oziq sifatida foydalaniladi. Nasldor mollarga esa ayniqsa ular bo‘g‘ozlik va emizikli davrida, shuning- dek, yosh mollarga berish tavsiya etilmaydi. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|