O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

61-rasm. 
Termoelektrik aktinometr qabul qiluvchi qismining sxemasi 
(termoyulduzcha).
62-rasm. 
Savinov- Yanishevskiy termoelektrik aktinometri.
Gardish (aktinometrning qabul qiluvchi qismi) aktinometrning naychasi 
2
ga o‘rnatilgan kosa 
1
ichiga o‘rnatilgan (6.2
-rasm). Naycha ichida qabul qiluvchi qismni shamol hamda tarqoq va 
qaytgan radiatsiya kirishidan saqlovchi beshta diafragma bor. 
O‘lchash vaqtida 
kumush 
gardish 
Quyosh 
radiatsiyasini 
yutadi. 
Buning 
natijasida gardish va ichki faol termobatareya kavsharining harorati ortadi. Tashqi passiv kavshar 
tashqi
havo haroratiga yaqin bo‘lgan asbob korpusi haroratiga ega. Ichki va tashqi kavsharlar 
haroratlar farqi ta’siri ostida termobatareya zanjirida
galvanometr bilan o‘lchanadigan 
termoelektrik tok yuzaga keladi. O‘lchovlar orasida aktinometr naychasi qopqoq 
3
bilan yopib 
qo‘yiladi. Bu bilan gardish ifloslanishdan himoya qilinadi.
Termoelektrik aktinometr katta bo‘lmagan shtativ 
4
ga o‘rnatiladi.
Bu 
shtativ asbobni joyning kengligiga, balandligiga va Quyosh azimuti bo‘yicha o‘rnatish 
imkoniyatini beradi. 
Aktinometr joyning kengligi bo‘yicha quyidagicha o‘rnatiladi: vint 
5
bo‘shatiladi va sektor 
6
ning bo‘laklari indeksiga keltiriladi, shundan so‘ng vi
nt 
5
burab qotirilib qo‘yiladi. Atrofida 
naycha
ning gorizontal burilishi sodir bo‘ladigan o‘q meridian tekisligida joylashgan bo‘lib, 
kenglikka mos holda shimolga egilgan bo‘lishi kerak.
Naycha vint 
7
va 
8
yordamida quyoshga qaratib mo‘ljallanadi. Aniq yo‘naltirish uchun tashqi 
diafragmada kichkina dumaloq teshik 
9
ishlangan. Bu teshik to‘g‘risida oq ekran 
10
bor. Asbob 
to‘g‘ri o‘rnatilganda quyosh nuri teshikdan o‘tib, ekranning markazida yorug‘ dog‘ hosil qiladi.