O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti

25-rasm. Translokatsiya 
mexanizmi. 
26-rasm.
 
Duplikatsiya 
mexanizmi.
 

---

[61] 
Deletsiya 
bu lotin so‗zidan oingan bo‗lib, ―deletion‖ – 
qisqarish ma‘nosini anglatadi, bunda xromosomaning qayta 
tashkil etilishi yuz berib, unda xromosomaning bir qismi 
yo‗qoladi. Xromosomaning qisqarishi orqali buzilishi yoki 
tengsiz irsiylanish natijasida bo‗lishi mumkin. Yo‗qotilgan 
xromosoma mintaqasining pozitsiyasi bo‗yicha qisqarishlar 
ichki -interstitsial va terminal deb tasniflanadi. 
Proteomika inglizcha so‗zdan olingan bo‗lib,
Proteomics
- molekulyar biologiyaning oqsillarni aniqlash va 
miqdoriy tahliliga bag‘ishlangan sohasi hisoblanadi, 
boshqacha 
aytganda, 
oqsillarni 
yuqori 
samaradorlik 
bilan 
o‗rganishdir. 
―Proteomika‖ atamasi 1997 yilda taklif qilingan. Barcha hujayra oqsillarining 
umumiy miqdori proteom deb ataladi. 
Oqsillar va ularning tirik organizmlarda, shu jumladan odamlarda o‗zaro 
ta‘sirini o‗rganish proteomika fan soxasi tomonidan olib boriladi. Proteomika 
bo‗yicha olimlar oqsillarning "sintezi", ularning parchalanishi va organizmdagi 
sintezlanmaydigan oqsillarni almashtirish bilan shug‘ullanishadi. Shuningdek, 
oqsillar organizmda sintezlangandan keyin qanday o‗zgarshlarga uchrashi mumkin 
bo‗lgan jarayonlar tadqiqot qilinadi. An‘anaga ko‗ra oqsillarni o‗rganish biokimyo 
bo‗limlaridan biridir, ammo inson genomi DNKsi va boshqa bir qator 
organizmlarning tuzilishi aniqlagandan so‗ng, tadqiqotchilar oqsillarni o‗rganish 
soxasida yangi molekulyar usullarni qo‗llanilishi bilan birga yangi termin 
proteomika paydo bo‗ldi. Xususan, insonning barcha oqsillari tuzilishi va ularning 
standart sharoitlarda olingan proteolitik bo‗laklari haqida keng ma‘lumotlar bazalari 
rivojlandi. Bu oqsillarni bir xil sharoitda olingan proteolitik qismlarini molekulyar 
og‘irligi bo‗yicha aniqlashga imkon beradi. 
Proteomika hujayra , to‗qima yoki organizmda mavjud bo‗lgan oqsillar turini 
o‗rganadi. Birinchi proteomika usullari, masalan, Edmanning oqsillar ketma-ketligi 
texnologiyalari genom texnologiyalardan ancha oldin paydo bo‗lgan bo‗lsa-da, 
haqiqatan ham oqsillarni yuqori o‗tkazuvchanligi faqat post-genom davrida, ya‘ni