O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti f. T. Bazarova



Yüklə 1,52 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/235
tarix22.12.2022
ölçüsü1,52 Mb.
#97644
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   235
marketing 57

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 



 
 
 
I bob. MARKETING VA UNI RIVOJLANISHINING ASOSIY 
BOSQICHLARI 
 
1.1. Marketing tushunchasi va uning mohiyati 
 
Marketing inglizchadan “market” – bozor, bozordagi harakat, 
faoliyat, ya’ni bozor faoliyatini o‘rganish ma’nosini anglatadi. 
Marketing tushunchasi bozor bilan bog‘liq bo‘lgan istalgan faoliyatni 
o‘z ichiga oladi. Marketing murak-
kab, ko‘p qirrali tushunchadir. 
Marketing- korxonaning tovarlar 
ishlab chiqarish va sotishni tashkil 
etish hamda boshqarish shaklidir. 
«Marketing» ga «sotish» va 
«reklama qilish»dan ham ko‘proq 
aloqador boshqa muhim jihatlarini 
o‘rganish uchun velosipedni misol 
qilib olamiz. 
- Hech kim velosiped minib tu-
g‘ilmagan. 
- Hech kim o‘zi uchun velo-
siped yasamagan. Balki biz uchun
mashhur Schwinn, Performance,
Huffy yoki Murray firmalari velosipedlarni yasaydi. Barcha velosipedlar 
bir xil vazifani bajaradi, ya’ni haydovchini manzilini yaqin qilish 
maqsadida bir joydan ikkinchi joyga eltib qo‘yish. Lekin haydovchi turli 
xil model va dizayndagi velosipedlardan xohlaganini tanlashi 
mumkin.Velosipedlar odatda turli xil o‘lchamda, ayollar, erkaklar, bola-
lar, qariyalar uchun yoki ikki kishilik, savatchalik, 4 oyoqlik, arzon, 
qimmat va hokazo bo‘lishi mumkin. Yuqoridagi xilma – xilliklar 
velosiped ishlab chiqarish va sotishni chigallashtiradi. Shuning uchun 
velosiped ishlab chiqaruvchi kompaniya velosiped ishlab chiqarishdan 
oldin va keyin quyidagi ishlarni amalga oshirishi zarur. 
1. Iste’molchilar ehtiyojini tahlil qilish. 
2. Velosiped turini bashorat qilish. 
SONY – COLGATE –
SAMSUNG – NESTLE – ZARA 
– REXONA – GUCCI – 
MERCEDES BENZ – HP – 
MARS– COCA-COLA –ORBIT-
GENERAL MOTORS –
PANASONIC – GOOGLE – 
APPLE- NESCAFE. 
Yuqoridagi brendlardan ko‘ri-
nib turibdiki, biz kundalik hayotni 
«marketing»siz tasavvur qila ol-
maymiz. Marketing ba’zida hayot-
ning siz o‘ylamagan jihatlarida 
ham sizga ta’sir qiladi. 



3. Yaqin orada qancha odam velosiped haydashini baholash. 
4. Odamlar qachon velosiped sotib olishini bashorat qilish. 
5. Velosiped haydovchilari qayerda ko‘p bo‘lishi va ularni topish. 
6. Velosiped sotib olish uchun odamlar qancha pul sarflashini 
taxmin qilish. 
7. Ushbu kompaniya velosipedlarini mijozlarga tanishtrish uchun 
qanaqa aksiyalar o‘tkazish. 
8. Yana nechta raqobatchi korxona bor, ular qancha velosiped ishlab 
chiqaradi, turi va narxi qanday? 
9. Agar mijozlar velosipedni sotib olgach muammolarga duch kelsa, 
ularga qanday qilib xizmat ko‘rsatish?
Yuqoridagi harakatlar ishlab chiqarishning emas, balki kengroq 
jarayon, ya’ni – «marketing»ning – ajralmas bosqichlaridir.Yuqoridagi 
haraktlarni to‘g‘ri bajarish ishlab chiqarishni to‘g‘ri yo‘nalishga boshlab, 
faqat kerakli mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqarish hamda o‘z 
mijozini aniq topishga yordam beradi. 
«Velosiped misoli»dan ko‘rinib turibdiki, «marketing» - «sotish» va 
«reklama qilish»dan ham ko‘proq muhim jihatlarni qamrab oladi. 
Marketing — mijozni kerakli tovar va xizmatlar bilan ta’minlashda 
«mijozni qanoatlantirish («Customer satisfaction)», ya’ni mijozning 
ehtiyoji, xohish va istaklarini qoniqtirish katta ahamiyatga ega. 
Marketingning ishlab chiqarishga qanday aloqasi bor? 
Marketing bugunda bozorga yo‘naltirilgan tadbirkorlik faoliyati va 
fikrlash uslubi bo‘lib, o‘zining ijodiy yo‘nalganligi va agressiv xarakteri 
bilan farqlanadi.
Ishlab chiqarish – muhim iqtisodiy jarayon hisoblanadi. Ko‘pchilik 
o‘zi istagan tovarini ishlab chiqara olmaydi, chunki unda «tajriba», 
«resurs» va «vaqt» muammolari mavjud. Marketingning ishlab chiqa-
rishga ta’sirini juda ko‘pchilik haddan ziyod oshirib yuboradi. Masalan: 
«Zo‘r qopqon yarating va butun dunyo sizning eshiklaringiz tomon yo‘l 
topib keladi». Boshqacha qilib aytganda, siz ishlab chiqargan mahsulot-
lar zo‘r bo‘lsa, biznesingiz albatta muvaffaqiyatli bo‘ladi. Vaholanki, 
«ishlab chiqarish» va «marketing» biznesning muhim bo‘lagi hisoblanib, 
mijozlarning tovar va xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojini qondirishni maqsad 
qiladi. Masalan, mijozlar xohishini o‘rganish natijasida Toyota 
kompaniyasi butun dunyoga muvaffaqiyatli biznesini davom ettirmoqda. 
Bundan tashqari «ishlab chiqarish» va «marketing» mijozlarga 5 ta 
iqtisodiy foydalilikni beradi: 
– shakl – vazifa – vaqt – makon – egalik huquqi. 




Yüklə 1,52 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   235




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə