- o‘zgaruvchan xarajat.
O‘rtacha umumiy xarajatlarni umumiy xarajatni ishlab chiqarilgan mahsulot
miqdoriga bo‘lish yo‘li bilan aniqlash mumkin:
)
(Q
VC
FC
TC
FC
VC Q
( )
,
Xarajatlar
Ma’lumot
Masalan
Doimiy
FC
(Fixed costs)
Ishlab
chiqarish hajmiga
bog‘liq bo‘lmagan xarajatlar
1000 shartli birlik.
O‘zgaruvchan
VC (Variable costs)
Ishlab chiqarish hajmiga
bog‘liq holda
1400
sh.b.
(5ta
buyum)
Umumiy
TC
(Total costs)
Ishlab
chiqarishning
doimiy
va
o‘zgaruvchan
summasi
1000+1400=2400
sh.b.
O‘rtacha
Umumiy
ATC(Average
Total costs)
Ishlab
chiqarishning
mahsulot birligigaxarajatlari
2400:5=480 sh.b.
Chegaraviy
(marjinal)
MS
(Marginal
costs)
Har
qaysi
yangi
mahsulot birligini
ishlab
chiqarishda
umumiy
xarajatlarning ortishi
5-mahsulot – 2400
6-mahsulot – 3000
600
sh.b
Nazorat savollari
1.
Tadbirkorlik faoliyatiga ta’rif bering.
2.
Biznesning tashkiliy shakllari nimalardan iborat?
3.
Ishlab chiqarish xarajatlari va ularning turlari qaysilar?
4.
Buxgalterlik va iqtisodiy xarajatlar o’rtasidagi farqlar
5.
Ishlab chiqarishning qisqa muddatli xarajatlariga qaysi xarajatlar
kiradi?
6.
Tadbirkor, tadbirkorlik, firma, ishlab chiqarish tushunchalarining
o’zaro bog’liqligi.
7.
Korxona (firma) xarajatlarining tasnifi.
Mustaqil ta’lim uchun savol va topshiriqlar
1.
Xususiy tadbirkorlik firmasi, mas’uliyati cheklanmagan jamiyat,
mas’uliyati cheklangan jamiyat, kooperativlar,
korporatsiya, foyda olmaydigan
tashkilotlarni tavsiflang.(O’zbekiston va o’rganilayotgan mamlakatlar misolida).
2.
Xarajatlarni ortib borishiga ta’sir etuvchi asosiy omillar.(Jahon
tajribasi asosida).
Tavsiya etiladigan adabiyotlar
Pindayk Robert. Mikroiqtisod: Inglizchadan qisqartirib tarjima qilingan/
Pindayk Robert, Rubinfeld Daniel. – T.; 2002.
1.
Курс микроэкономики: учебник / Р.М. Нуреев.- 2-е изд., изм. –
М.:Норма : Инфра-М, 2010. -576 с.
2.
Сборник задач по микроэкономике. К «Курсу микроэкономике»
Р.М.Нуреева. – М.: Норма, 2008. – 432 с.
3.
Egamberdiev E. Mikroiqtisodiyot. O‘quv qo‘llanma. T.: 2005 y.
Q
TC
ATC
4.
Экoнoмическaя теoрия: учебник / И.К. Стaнкoвскaя, И.A. Стрелец.- 5-
е изд., перерaб. и дoп.–М.:Эксмo, 2010.- 480 стр.- (Пoлный курс MBA)
5.
Мэнкью Н.Г. Принципы микроэкономики: учебник. 4-е изд. /Пер. с
англ. – СПб.: Питер, 2009. – 592 с.
6.
To‘xliev N., Xaqberdiev Q., Ermamatov Sh., Xolmatov N. O‘zbekiston
iqtisodiyoti asoslari. O‘quv qo‘llanma. T. O‘zME. 2004, 280 b.
7.
To‘xliev N., Xaqberdiev Q., Ermamatov Sh., Xolmatov N. Iqtisodiy bilim
asoslari. Qo‘llanma. T. O‘zME. 2004, 96 b.
8.
О. Атамирзаев, Н.Тухлиев.
Узбекистан, природа, население,
экономика. Т. ЎзМЕ. 2009, 240 б.
9.
Abulqosimov H.P., Shodmonov Sh.Sh. – Iqtisodiy bilim asoslari. O’quv
qo’llanma. T., Akademiya, 2010.
10.
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi
Qonunchilik palatasi va
Senatining 2010 yil 12 noyabrdagi qo’shma majlisidagi “Mamlakatimizda
demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish
konsepsiyasi” mavzusidagi maruzasini o’rganish bo’yicha o’quv-uslubiy majmua.
Toshkent: ”Iqtisodiyot” nashriyoti, 2010.- 281 bet
