216
Payvandlash - materiallarning ajralmas birikmalarini hosil qilishdek
texnologik jarayon bo‘lib, bunda payvandlanuvchi jismlar orasida
1) ularni qisman yoki umumiy qizdirish yoki
2) plastik deformasiyalanishi yoki
3) qizdirish va deformasiyalanishning birga ta’siridan atomlararo bog‘lanish ba rp o bo‘ladi.
Payvandlash - iqtisodiy jihatdan samarador ijori ish unumdorligaga ega
bo‘lgan texnologik jarayonlir mashinasozlikning
barcha sohalarida, jumladan
avtomobilsozlikda va qurilishda keng qo‘llaniladi.
Hozirgi paytda payvandlashning 150 dan ortiq usullari mavjud bo‘lib, ular
quyidagicha klassifikasiya qilinadi:
I. Payvandlash paytida metallning holati (yoki payvandlash sharoiti) ga
qarab payvandlash usullari ikki guruhga ajratiladi;
1.
Eritib payvandlash.
2.
Bosim bilan payvandlash.
P. Fizik belgalari bo‘yicha payvandlash uch sinfga bo‘linadi:
44
1.Termik sinf (elektr yoy yordamida payvanllash, gaz yordamida payvandlash
va boshqa usullar).
2. Termomexanik sinf (kontakt, diffuzion payvandlash va boshqa usullar).
3.Mexanik sinf (sovuqlayin, ul’tratovush payvandlash va boshqa usullar).
SH. Payvandlashda foydalanadigan energiya turlari bo‘yicha elektr,
kimyoviy, mexanik, nurlarga asoslangan payvandlash usullari bo‘ladi.
Payvandlangan konstruksiyalarda quyidagi payvand birikmalari uchraydi:
uchma-uch, ustma-ust, burchakli, tavrli, yon (tores) va boshqalar.
44
William F.Smith Foundations of materials science and engineyering, 2013.201-205
217
Fazoda
payvand choklari quyi, gorizontal, vertikal va ship turlariga ajratiladi.
Payvand birikmalar ularga ta’sir etuvchi kuchlarning yo’nalishiga qarab
bo‘ylama, ko‘ndalang va qiya joylashgan bo‘ladi. Bajarilish
xarakteriga qarab
choklar uzluksiz va uzlukli bo‘ladi. Chizmalarda choklarni belgilashda quyidagi
shartli belgilar qo‘llanadi: E - elektr yoy,
G - gaz yordamida, Kt -kontakt, Af -
avtomatik flyus ostida, Z -himoya gazlari muhitida
payvandlash usullari va
boshqalar.
Payvandlanuvchanlik
va
texnologiklik
to‘g‘risida
tushunchalar.
Dostları ilə paylaş: 
