O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

1-jadval 
Mashg„ulot mikrotsiklarining alohida kunlari gimnastikachilar 
yuklamalarining taxminiy hajmi 
Mas
hg
‗u
lo
t
d
av
ri
Mashg‗ul
ot xususi- 
yati 
Erkaklar 
Ayollar
Sport ustalari 
Sport 
ustaligiga 
nomzodlar 
Sport ustalari 
Sport 
ustalariga 
nomzodlar 
Elem. 
miq. 
Komb
. miq. 
Elem. 
miq. 
Komb
. miq. 
Elem. 
miq. 
Komb
. miq. 
Elem. 
miq. 
Komb
. miq. 
T
ay
y
o
rl
o
v
Asosiy 
mashg‗ulo
t 
200-
400 
0-5 
150-
300 
0-5 
300-
700 
0-10 
250-
600 
0-10 
«Zarbdor» 
mashg‗ulo
t
500 
10-15 
400-
500 
50-10 
750-
800 
10-20 
400-
700 
10-16 
Mu
so
b
aq
a 
Asosiy 
mashg‗ulo
t 
300-
450 
10-15 
250-
400 
5-10 
400-
600 
10-20 
300-
500 
12-16 
«Zarbdor» 
mashg‗ulo
t
450 
20-22 
350-
400 
15-20 
550-
700 
24-30 
450-
600 
18-24 

---

162 
* Tayanib sakrashlar soni kombinatsiyalar miqdoriga kirmaydi 
Mashg‟ulot yuklamalari o‟zgarishining (o‟sishining) to‟lqinsimon 
shakli. 
Gimnastikadagi mashg‘ulot jarayoni bo‘yicha ko‘p sonli tadqiqotlar 
yuklamalar o‘zgarishidagi umumiy qonuniyatni – to‘lqinsimonlikni yo‘zaga 
chiqardi. F.I. Grimolskiy, M.A. Upren, E.A. Zemskov, U.R. Niyozbekov va 
boshqalar tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, ushbu 
qonuniyatni hisobga olgan holda mashg‘ulot jarayonini qurish (bir darsda ham, 
mashg‘ulot mikrotsiklida va o‘zoq muddatli vaqt kesmalarida ham) – eng 
maqbul yo‘l. 83,84-rasmlarda mashg‘ulot bosqichi, mikrotsikli va bir dars kuni 
uchun tipik bo‘lgan yuklama o‘zgarishining to‘lqinsimon xususiyati 
ko‘rsatilgan.
83- rasm. 
Ehtimol, mashg‗ulot yuklamalarini ularning hajm hamda shiddat 
jihatidan to‗lqinsimon o‗zgarishlariga ko‗ra qo‗llash, toliqish va tiklanish 

---

163 
jarayonlarining o‗zaro aloqasi bilan, fiziologik jarayonlarning ritmi bilan
bog‗liq. Bir necha mashg‗ulot kunlari (mashg‗ulot mikrotsikli) yuklamalarini 
qamrab olib, tavsiflaydigan kichik to‗lqinlarni, bir necha mikrotsiklar 
yuklamasini birlashtirib masalan, tayyorgarlik davrida va musobaqa davrida 
mashg‗ulot bosqichini (mezotsikl) tavsiflaydigan o‗rta to‗lqinlarni, va nihoyat, 
o‗zoq muddatli vaqt kesmasida (yarim yillik hamda yillik makrotsikllarda) 
yuklama o‗zgarishlarining (o‗sishining) umumiy yo‗nalishini ifodalovchi katta 
to‗lqinlarni bir-biridan farqlash qabul qilingan.
84-rasm