muvozanat burchagini hosil qiladi. Tananing turg‗unligi
turg„unlik momenti bilan ham
tavsiflanishi mumkin. Mazkur moment tana og‗irligini tana OUMning
215
tayanchga proektsiyasidan tayanch chetigacha bo‗lgan masofaga (og‗irlik kuchi
elkasi) ko‗paytirish yo‗li bilan aniqlanadi. Ushbu moment qancha katta bo‗lsa,
turg‗unlik shuncha kuchli, tanani muvozanat holatidan chiqarish shuncha qiyin
bo‗ladi. Ammo tayanch chetlari (oyoq tovonlari, qo‗l kaftlari) qattiq jismlar
emasligi tufayli, ular deformatsiyalanadi va shu bois ag‗daruvchi momentga
doim ham lozim darajada qarshilik ko‗rsata olmaydi. SHu tufayli ham ag‗darish
chizig‗i tayanch yuzasi chetining ichki tomoniga siljiydi va samarali tayanch
yuzasini tashkil etadi. U tayanch nominal yuzasining konturi ichida joylashadi.
Bu erda biz yana gimnastlarga statik muvozanatni saqlashni talab etadigan
mashqlar va alfozlarni o‗rgatishda mexanika qonunlariga qay tarzda to‗zatish
kiritish lozimligining guvohi bo‗lamiz.
Befarq muvozanat. Bunday muvozanatga shar egadir. Gimnast ayrim
hollarda, masalan o‗mbaloq oshishda befarq muvozanatga yaqin bo‗lgan holatga
kirishiga to‗g‗ri keladi.
DINAMIK MASHQLAR Dinamik mashqlar deb shunday mashqlarga aytiladiki, ularni bajarishda
gimnast tanasi snaryadga nisbatan yoki snaryad (halqalar, trapetsiya, gimnastika
g‗ildiragi) bilan birga tayanchga nisbatan harakatlarni bajaradi. Tananing ayrim
bo‗g‗inlari gavdaga nisbatan va u bilan bir vaqtda harakatlarni bajarishi
mumkin. Mazkur mashqlarni bajarish texnikasi dinamika qonunlariga rioya
etishga asoslanadi. Har bir bo‗g‗in o‗z og‗irlik umumiy markaziga ega bo‗ladi.
Gimnastika mashqlari o‗z shakliga ko‗ra oldindan qo‗yilgan harakatga
oid vazifani bajarishga qaratilgan harakatlar tizimidir. Bunda tananing ayrim
bo‗g‗inlari, energiya ta‘minoti tizimlari, sensor tizimlar, gimnastning ruhiy va
shaxsiy xossalari hamda tajribasi mushaklar ishi orqali o‗zaro ta‘sirga kirishadi.
Gimnastika mashqlarini bajarishning bunday murakkab ta‘minoti tizimli-
strukturaviy tahlil nuqtai nazaridan o‗rganiladi.
