O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi
Yüklə 6,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
| kinematik juftlikni
, ularning yig‗indisi esa – kinematik zanjirni tashkil etadi. Mazkur zanjir berk, ochiq va erkin bo‗lishi mumkin (95-rasm). Berk zanjirda (A) uning ikkala uchi tayanch bilan birikadi. Ochiq kinematik zanjir (B) uchlardan biri (qo‗llar yoki oyoqlar) tashqi tayanch bilan birikkan, ikkinchisi esa bo‗sh va bir joydan boshqa joyga ko‗chishi mumkin bo‗lgan holda hosil bo‗ladi. Erkin zanjirda (V) tana tayanchga ega bo‗lmaydi. Kinematik zanjir bo‗g‗inlarining harakatchanligi bo‗g‗imlardagi harakatchanlikka va har bir bo‗g‗in tayanchga nisbatan egallagan o‗ringa bog‗liq bo‗ladi. Tananing tayanchdan ayniqsa o‗zoqda joylashgan bo‗g‗inlari ayniqsa harakatchan (harakatlar amplitudasi ayniqsa keng) bo‗ladi. Snaryad qo‗llar bilan ushlangan holda, gavda va qo‗llar bilan taqqoslaganda, oyoqlar, ayniqsa tovon va boldir ayniqsa harakatchan bo‗ladi. Bu holda oyoqlar gimnast tanasining asosiy ishchi bo‗g‗ini hisoblanadi. Ularning o‗ta harakatchanligi mashqni bajarish jarayonida katta og‗irlik bilan uyg‗unlikda ular ko‗p miqdorda kinetik energiyani jamg‗arishi va kinematik zanjirda amal qiluvchi reaktiv kuchlar hisobiga uni osongina taqsimlashi uchun imkoniyat yaratadi. Masalan, turnik, halqalar va boshqa snaryadlarda oyoqlar bilan oldinga silpanib sakrashni bajarganda, oyoqlar bilan oldinga kuchli silpanganda ular bilan harakatlar sonining katta momentini (kinetik energiyani) yaratish va ularga, qo‗llar bilan esa turnikka tayanib, tana OUMni balandroq ko‗tarish va elementni texnik jihatdan to‗g‗ri bajarish mumkin. 217 Gimnast tanasi makonda to‗g‗ri chiziq bo‗ylab turli yo‗nalishlarda bir joydan boshqa joyga ko‗chishi yoki ko‗ndalang, bo‗ylama, old-orqa o‗qlar atrofida aylanma harakatlarni bajarishi mumkin. Barcha ko‗chishlar negizini tana bo‗g‗inlarining bo‗g‗imlardagi aylanma va selpinma harakatlari tashkil etadi. Bu harakatlar bir qancha xususiyatlarga ega, chunonchi: tana bo‗g‗inlari boshqa bo‗g‗inga nisbatan, ikki qayd etilgan bo‗g‗in – uchinchi bo‗g‗inga nisbatan harakatlanishi mumkin; bir-biriga nisbatan qayd etilgan bir nechta bo‗g‗inlar bitta bo‗g‗in sifatida olinishi mumkin; gavda va oyoqlar ikki bo‗g‗indan iborat bo‗lgan kinematik juftlik yoki tizimni tashkil etishi mumkin; mushak qisqarganda dinamikaning uchinchi qonuniga muvofiq ikki qo‗shni bo‗g‗in faqat bir-biriga nisbatan o‗zlarining inersiya momentlariga teskari proportsional bo‗lgan tezliklarda harakatlanishi mumkin (96-rasm). 96-rasm 96-rasmda mushak qisqarganda tana ikki qo‗shni bo‗g‗ini bir joydan boshqa joyga ko‗chishining prinsipial sxemasi (S.-M.A.Alekperov bo‗yicha) berilgan. Yüklə 6,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|