O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
BADIIY GIMNASTIKA MASHQLARINING ATAMALARI 
70-rasm. To‗lqinsimon harakat. 71-rasm. Oyoq uchida yurish, qo‗llar 
belda.
70-rasm. 71-rasm. 
. . 
72-rasm. Tashlanib yurish. 73-rasm. Galop qadamlari 
74rasm. Prujinasimon qadam. 

---

132 
75-rasm. 76rasm.
75-rasm. Sakrab shpagat hosil qilish. 76-rasm. Hatlab sakrash. 
77-rasm. 78-rasm. 80-rasm.
77-rasm. Tashlanib sakrash. 78-rasm. O‗ng oyoq bilan yarim halqa hosil 
qilib sakrash. 80-rasm. Halqa hosil qilib sakrash. 
81-rasm. 82-rasm. 
81-rasm. Do‗ngsimon sakrash. 82-rasm. Kerishib sakrash.
 
MASHQLARNI YOZIB BORISHNING QOIDA VA USULLARI 
Gimnastika mashqlarini tushunishda ularni qisqa va aniq qilib yozishning 
muhim ahamiyati bor. YOzish qo‗yilgan maqsadga qarab, umumlashtrilgan, 

---

133 
aniq, qisqartirilgan, grafik tarzda yoki shu usullarning birlashmasidan iborat 
bo‗lishi mumkin. 
Gimnastika mashqlarining atama yozuvi yuqorida bayon etilgan 
qoidalarga asosan hamda belgilangan usullarda bo‗ladi.
YOzish qoidalariga quyidagilar kiradi: gimnastika mashqlarining ayrim 
guruhlari uchun belgilangan yozuv tartibi, yozuvda qo‗llaniladigan grammatik 
to‗zilish va belgilarga rioya qilish. Quyida ana shu qoidalarni ko‗rib chiqamiz. 
Umumrivojlantiruvchi mashqlarning yozilishi
. Ayrim harakatni 
yozishda quyidagilar ko‗rsatilishi kerak:
1.
Harakat boshlanadigan dastlabki holat (d.h.). 
2.
Harakatning nomi (egilish, burilish, siltanish, cho‗qqayish, tashlanish 
va hokazo). 
3.
Harakat yo‗nalish (o‗ngga, orqaga va hokazo). 
4.
Oxirgi holat (zarurat bo‗lsa). 
Bir vaqtda bajariladigan bir nechta harakatni yozishda ham ayrim 
harakatni yozishda nimalar ko‗rsatilsa, shularni ko‗rsatish qabul qilingan, lekin 
bunda oldin asosiy harakat (odatda gavda yoki oyoqlar harakati), keyin boshqa 
harakatlar ko‗rsatiladi.
Masalan: D.h.- oyoqlar kerilib, qo‗llar elkada.
1. O‗ng oyoqni bukib qo‗llar yuqoriga ko‗tarilgan holda chap tomonga 
egilish.
2. D.h. 
Bir vaqtda bajariladigan bir nechta harakat (xatto bir sanoqda 
bajariladigan ham) qanday tartibda ijro etiladigan bo‗lsa, xuddi shunday ketma-
ketlikda yoziladi.
Masalan: D.h.- qo‗llarni yon tomonlarga o‗zatib, oyoqlarni kerib turish.
1. CHap tomonga burilaturib o‗ng oyoqni yoysimon pastga tushirib, 
bunda o‗ng oyoq orqada uchiga qo‗yilgan bo‗ladi, qo‗llarni oldinga o‗zatish.
2. O‗ng tizzada turib, qo‗llarni yuqori ko‗tarib, boshni orqaga egish. 

---

134 
Agar harakat boshqa harakat bilan ketma-ket qo‗shib bajarilsa, 
elementlarni «va» bog‗lovchisi bilan birlashtirib birin- ketin yoziladi.
Masalan: D.h.- qo‗llar belda, oyoqlar kerilgan. Kerishib oldinga 
engashib, qo‗llarni yon tomonlarga o‗zatish va chapga burilish. Bunday 
yozilganda burilishni - engashish oxirida (engashishni maxsus ta‘kidlagandek) 
bajariladi. 
Agar harakat boshqa harakat bilan baravar bajarilsa (hozirgi misolda 
engashish bilan burilish bir vaqtda ijro etilsa), unda «…turib» so‗zini ishlatish 
kerak bo‗ladi. 
Harakat odatdagi uslubda bajarilmasa, bu holat yozuvda aks etishi kerak. 
Masalan: qo‗llar oldinga oxista o‗zatiladi, panjalar bushashtirilgan va hokazo.