O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta

 
34 
 
2-slayd. Tayanch iboralar asosida vizual ma‟lumotlar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
3-Slayd: Psixologiyaning boshqa fanlar bilan bog‘liqligi 
 
 
 
 
 
 
 
 
KASBIY PSIXOLOGIYA VA IQTISODIYOT 
 
 
Psixika  –  yuksak  darajada  tashkil  topgan  materiya,  miyaning  funksiyasi.  Uning 
mohiyati  tuyg‘ular,  idrok,  tasavvur,  fikrlar,  iroda  va  boshqalar  ko‘rinishida  aks 
ettirishdan ibora 
t. 
Psixik  jarayonlar  –  u  yoki  bu  psixik  maxsult  va  natijalarni  (psixik  obrazlar,  xolatlar, 
tushunchalar,  xissiyot  va  x.k.)  xosil  qiluvchi,  shakllantiruvchi  va  rivojlantiruvchi 
jarayon. 
Psixologiya  –  odamning  obyektiv  borliqni  sezgi,  idrok,  tafakkur,  tuyg‘u-hissiyot  va 
boshqa psixik xolatlar orqali aks ettirish jarayonini o‘rganadigan fan 
. 
Psixik  holatlar  –  psixik  hayot  shakllari,  diqqat,  hissiyot,  iroda  jarayonlariga  aytiladi. 
P.H.  (xushchaqchaqlik,  ruhlanish,  siqilish,  ziyraklik,  qat‘iylik,  tirishoqlik  v.b.) 
shaxslarda  ma‘lum  darajada  barqaror  bo‘lib,  ularning  muayyan  xususiyatiga  ham 
aylanib qoladi. 
 
 
Iqtisodiyot  bilan  psixologiyaning  o‘zaro  aloqasi  va  hamkorligi  ham  yangilik  bo‘lib, 
ayniqsa,  bozor  munosabatlariga  bosqichma  -  bosqich  o‘tish  sharoitida  iqtisodiy  ong 
hamda  iqtisodiy  xulqning  o‘ziga  xos  namoyon  bo‘lish  qonuniyatlarini  o‘rganishda 
ikkala  fan  teng  xizmat  qiladi.  Yangi  davr  shaxsini  tarbiyalash  va  uning  jamiyatga 
moslashuvi  masalasida  psixologiya  iqtisodiyot  fanida  qo‘lga  kiritgan  yutuqlar, 
yangiliklar  va  iqtisodiy  samaraga  erishish  omillarini  hisobga  olsa,  iqtisodiyot  o‘z 
navbatida  iqtisodiy  islohotlarning  obyekti  hamda  subyekti  bo‘lmish  inson  omilidagi 
barcha  psixologik  o‘zgarishlarni  aniqlash,  tahlil  qilish  va  shu  asnoda  bashorat  qilish 
vazifasini yechishi kerak. 
 
 
 
Falsafa bilan bo‘lgan aloqa bu ikkala fanning inson va 
uning hayoti mohiyatini to‘la anglash va uning rivojlanib 
borish tendensiyalarini belgilashdagi o‘rni va 
ahamiyatidan kelib chiqadi. Tabiat, jamiyat va inson 
tafakkurining rivojlanishiga oid bo‘lgan umumiy 
qonuniyatlar va tamoyillarni psixologiya falsafaning 
bazasidan oladi va shu bilan birga o‘zi ham inson ongi va 
tafakkuri qonuniyatlari sohasidagi yutuqlari bilan 
falsafani boy ma‘lumotlarga ega bo‘lishiga yordam 
beradi. 
 

---

 
35 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sosiologiya
 
fanining 
erishgan 
yutuqlaridan 
psixologiya fani ham foydalanadi, chunki bu fanlarning 
ko‘lami  kengayadi.  Ayniqsa,  ijtimoiy  psixologiyaning 
sosiologiya  bilan  aloqasi  uzviy  bo‘lib,  ular  jamiyatda 
ijtimoiy  taraqqiyot  va  rivojlanishni  ta‘minlash  ishiga 
xizmat qiladilar. ―Ijtimoiy fikr‖ markazi tomonidan olib 
boriladigan  ijtimoiy  so‘rovlari  aholining  kayfiyati, 
qiziqishi,  xoxishi,  ehtiyoji,  niyatini  ifodalash  bilan 
birga,  hukumat  va  davlat  tomonidan  qanday  istiqbolli 
rejalar tuzish lozimligiga olib keladi
 
 
 
 
 
Kasbiy 
psixologiya va 
sotsiologiya 
 
 
 
 
Kasbiy 
psixologiya va  
falsafa 
 
 

---

 
36 
 
 
 
Kasbiy psixologiya   va   kibernetika 
Kibernetika  fani  sohasidagi  erishilgan  yutuqlar  psixologiya  uchun  ham  ahamiyatli  va  zarur  bo‘lib,  u  inson 
shaxsining o‘z-o‘zini boshqarish va psixik jarayonlarni takomillashtirish borasida axborotlar texnologiyasi va 
kibernetika  tomonidan  qo‘lga  kiritilgan  yutuqlar  va  tadqiqot  metodlari,  maxsus  dasturdan  o‘z  o‘rnida 
foydalanadi.  Masalan,  oddiy  muloqot  jarayonini  yanada  takomillashtirish,  har  bir  so‘zning  shaxslararo 
munosabatlardagi ta‘sirchanligini oshirish maqsadida hamda ana shunday ijtimoiy faoliyat jarayonida shaxs 
tizimini  takomillashtirishda  turli  kibernetik  modellaridan  o‘rinli  foydalanish  zamonaviy  psixologiyaning 
jamiyatdagi o‘rni va rolini oshiradi, maxsus kompyuter dasturlarining keng qo‘llanilishi inson miyasi va ruhiy 
olami sirlarini tez va aniq o‘rganishni kafolatlaydi. 
 
4-Slayd: Umumiy psixologiyaning asosiy tarmoqlari. 
 
KASBIY PSIXOLOGIYA    VA   TABIIY FANLAR 
 
KASBIY PSIXOLOGIYA    VA   PEDAGOGIKA 
 
   Kasbiy  psixologiya 
 
 
Pedagogika
  bilan  psixologiyaning  o‘zaro  hamkorligi  va  aloqasi  yosh  avlod  tarbiyasini 
zamon talablari ruhida amalga oshirishda ko‘rinadi. Shaxsni kamol toptirish, uning chuqur 
bilimlar  sohibi  bo‘lib  yetishishi,  barkamolligini  kafolatlovchi  shart  -  sharoitlar  orasida 
pedagogikaning o‘z uslub va qoidalari yetarli bo‘lmaydi. Shuning uchun ham psixologiya 
u  bilan  hamkorlikda  yosh  avlod  ongining  ta‘lim  olish  davrlaridagi  rivojlanish 
tendensiyalaridan  tortib,  toki  yangicha  o‘qitish  texnologiyalarini  bola  tomonidan 
o‘zlashtirilishi  va  undagi  aqliy  hamda  intellektual  qobiliyatlarga  nechoglik  ta‘sir 
ko‘rsatayotganligini  o‘rganish,  shaxsga  ta‘lim  va  tarbiya  berishning  alohida  emas, 
birgalikda qaralishida pedagogika va psixologiya fanlarining o‘zaro uzviyligi muhimdir. 
  
Tabiiy fanlar: biologiya, fiziologiya, ximiya, fizika va b.k. psixik hodisalar 
va  jarayonlarning  tabiiy  fiziologik  mexanizmlarini  tushunish  va  shu  orqali  ularning 
kechishi  qonuniyatlarini  obyektiv  o‘rganish  uchun  material  beradi.  Ayniksa,  bosh 
miyaning  hamda  markaziy  asab  sistemasining  psixik  faoliyatlarini  boshqarishda  va 
ularni  muvofiklashtirishdagi  rolini  e‘tirof  etgan  xolda  psixologiya  fani  tabiiy  fanlar 
erishgan  yutuqlar  va  ulardagi  tadqiqot  uslublaridan  omilkorona  foydalanadi.  Shaxs 
qobiliyatlarini  diagnostika  qilish  uning  tug‘ma  layoqatlari  hamda  orttirilgan  sifatlarini 
bir vaqtda bilishda psixofiziologiyaning qator usullaridan (miya assimetriyasi qonunlari, 
miya bioritmlarini yozib olish, neyrodinamik hodisalarni aniqlash, qon aylanish va tana 
haroratini o‘lchash metodlari) o‘z o‘rnida foydalanadi
 
 
 

---