O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUSTA'LIM VAZIRLIGI
O'RTA MAXSUS PROFESSIONAL TA'LIMNING
50710101- Kimyoviy texnologiya (ishlab chiqarish turlari bo'yicha)
mutaxassisligi bo'yicha
NOORGANIK MODDALAR VA TUZLAR TEXNOLOGIYASI FANIDAN
O'QUV DASTURI
Kvalifikatsiya(lar) nomi: Texnik-texnolog
O'quv rejadagi tartib raqami: 2.03
Ajratilgan soat: 80
Toshkent - 2023
Professional ta'limni rivojlantirish instituti tomonidan ISHLAB CHIQILDI VA TASDIQLASHGA TAQDIM ETILDI.
O'zbekiston Respublikasi Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi huzuridagi Oliy va o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi yo'nalishlari bo'yicha o'quv-uslubiy birlashmalar faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi kengashning 2023-yil 25-sentyabrdagi 5-son yig'ilishida ma'qullangan va Vazirlikning 2023-yil 29- sentyabrdagi 438- son buyrug'i bilan TASDIQLANDI VA JORIY ETILDI.
Tuzuvchilar:
B.K.Muminov
H.Mirxalikov
M.A.Mavlanova
L.A.Bayjumanova
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi O'TIBDO'
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi ICHTBDO'
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi o'qituvchisi
Toshkent kimyo texnologiya instituti huzuridagi Angren texnologiya texnikumi o'qituvchisi
Taqrizchilar:
Dasturnomi
O'quv dasturiga qo'yiladigan talablar
Noorganik moddalar va tuzlar texnologiyasi
Ajratilgan soat
|
80
|
Mavzular soni
|
10
|
Dasturning maqsadi
|
"Noorganik moddalar" fani mutaxasislik fanlari blokiga kiritilgan bo'lib, I va II semestrlarda o'tiladi. Fanni o'qitishdan maqsad talabalarda noorganik kimyoning nazariy asoslari, noorganik birikmalarning reaksiyaga kirishuvchanlik qobiliyati, unga ta'sir etuvchi omillar, noorganik moddalarni tuzilishi, nomlanishi, izomeriyasi, nomenklaturasi, xossalari, olinish usullarini qo'llash bo'yicha bilim, ko'nikma va malakalarni shakllantirishdir.
|
O'zlashtirish (o'qitish) natijalar
|
Talabalar "Noorganik kimyo" fanini o'rganish jarayonida quyidagilarni o'rganishi, bilishi va bajara olishi lozim:
Noorganik birikmalarning sinflanishi, nomenklaturasi va tuzilishi; noorganik reaksiyalarni sinflanishini, alkanlar, sikloalkanlar, alkenlar, alkinlar, alkadienlar, aromatik birikmalar, uglevodorodlarning galogenli hosilalari, spirtlar, fenollar, efirlar, tiospirtlar, tiofenollar, tioefirlar, nitrobrikmalar, aminlar, aldegidlar va ketonlar, xinonlar, karbon kislotalar, geterosiklik birikmalar, elementorganik birikmalarni bilishi kerak
|
Bilimlar
|
umumiy va noorganik kimyo fanining shakllanishi va rivojlanishining tarixiy bosqichlari;
kimyo fanlarining hozirgi vaqtdagi yutuqlari;
kimyoning nazariy masalalari to'g'risida, jumladan atom va molekulalar tuzilishining kvant mexanik talqini;
kimyoviy bog'lanish to'g'risidagi tassavurning rivojlanishi va umumiy tavsifi;
kimyoviy termodinamika, kimyoviy jarayonlarining kinetik va termodinamik qonuniyatlari;
oksidlanish-qaytarilishreaksiyalarivaelektrolizqonunlari;
elektrolitik dissotsilanish nazariyasi va gidroliz jarayonlari haqida tasavvurga ega bo'lishi;
-Mendeleyev davriy sistemasi, asosiy va qo'shimcha guruhi
elementlari oddiy va murakkab moddalarining tuzilishi, olinishi va xossalari;
Moddalarning kimyoviy tuzilishi
Reaksiyalar mexanizmini
Reaksiyaga kirishishi
Ularning tuzilishini aniqlash
Organic birikmalarni sof holda olish
Birikmalarning o'zgarish qonunlari
|
Ko'nikmalar
|
atom va molekulalar tuzilishining kvant mexanik nazariyalariga oid bilimlar va ularni amaliy masalalarni hal qilish;
elementlarning xossalari va ularning davriy takrorlanishini:
elementlar va ularning birikmalarini kashf qilinishi;
kimyoning nazariy masalalari to'g'risida, jumladan atom va molekulalar tuzilishining oktava qoidasi talqinida;
birikmalarning o'zgarish qonunlarini
organik birikmalarni sof holda olish
|
|
ularning tuzilishini aniqlash uglerodning boshq aelementlar bilan organik birikmalar hosil qilishi
tirik organizmlarni tashkil qiladigan barcha asosiy komponentlar
organik birikmalar
organik birikmalarga tavsifli xossalarini
|
O'quv rejasiga muvofiq o'zaro bog'liq bo'lgan fanlarning nomi
|
Dasturni amalga oshirish o'quv rejasida rejalashtirilgan matematik va tabiiy (oliy matematika,informatika va axborot texnologiyalari, fizika, amaliy mexanika), umumkasbiy (fizik va kolloid kimyo, asosiy texnologik jarayon va qurilmalari, umumiy va noorganik kimyo) fanlaridan yetarli bilim va ko'nikmalarga ega bo'lishlikni talab etadi va fanini o'rganishga ushbu yo'nalish bo'yicha yetuk mutaxassis bo'lib yetishishga zamin yaratadi.
|
O'qitishning tashkiliy shakli
|
N —nazariyta'lim;
A -amaliyta'lim;
NA -birgalikdatashkiletilgannazariyvaamaliymashg'ulotlar; MX -maxsusxonalardamashg'ulot
|
Dasturga qo'yilgan talab
|
Majburiy
|
O'qitish tili
|
Guruxga tayinlangan dars tili asosida
|
Baholash tartibi
|
Joriy baxolash tartibiga asoslanib
|
O'quvchilarning bilimva ko'nikmalarini baholash
|
Yozma,og'zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq
|
O'quv dasturining mazmuni
g
n
!£
(Я ^
ta'lim
a
t
s
u
m
a
Mavzular nomi
Mavzuning qisqacha mazmuni
№
'q
'O
Kimyo tushunchasi. Tarixiy yondashuv va kimyoning zamonaviy rivoji. Materiya va harakat. Materiya va harakatning bog'liqligi. Kimyo moddalar va ularni turli holat.l
Umumiy va
noorganik kimyo
faniga kirish
1
4
A
2
Zamonaviy o'lchov va birliklar sistemasi, kimyoviy birikmalarining sinflanishi,
nomenklaturasi. Kimyoning asosiy stexiometrik qonunlari. Atom massa, molmassa, mol- ekvivalent, xajmiy-ekvivalent tushunchalari va ularning aniqlash usullari.
Kimyoning asosiy qonunlari rivojlanishi
A/L
2
8
4
3
|
Atom tuzilishi.
|
Atom tarkibiy qismi - yadro, protonlar, neytronlar va ularning zaryadlari va massasi.Elektronlar xarakatining zarracha va to'lqinsimon tabiati. Kvant mexanikasi De. Broyl tenglamasi. SHreydenger tenglamasi mohiyati, Geyzerbergning noaniqlik prinsipi. Kvant mexanikasia sosida atom tuzilishini tushuntirish. Elektronlarining energiyalarini kvant sonlari bilan xarakterlash.
|
8
|
A/L
|
4
|
4
|
Elementlar davriy sistemasi
|
Elementlar davriy sistemasi, kimyo fanini rivojlantirishdagi roli va ahamiyati. Elementlarning tartib belgisini fizik ma'nosi. Elementlarning davriy sistemasi bilan atom tuzilishini bog'liqligi. Davriy sistemaning tarkibi: davrlar. guruxlar. oddiy va murakkab
moddalarining tuzilishi, olinishi va xossalari; - moddalarning kimyoviy tuzilishi.
|
8
|
A/L
|
4
|
5
|
Molekula tuzilishi va kimyoviy bog'lanish.
|
Kimyoviy bog'lanish tushunchasi. Atomlardagi elektronlar joylanishi orqali kimyoviybog'lanishni xarakterlash. Kimyoviy bog'lanish turlari, kovalent bog'lanish va uning hosil bo'lish nazariyalari. Valent bog'lanishning hosil bo'lishi. Kovalent bog'lanishning yo'naluvchanlik, to'yinuvchanlik, karraliylik va qutblanuvchanlik xossalar.
|
8
|
A/L
|
4
|
6
|
Dispers sistemalar
|
Dispers sistemalarning umumiy xarakteristikasi va sinflanishi. Geterogen va gamogen dispers sistemalar. Eritmalar vaularning hosil bo'lish jarayonlari. Gazlar kristallarni suyuqliklarda eruvchanligi va uning modda tabiatiga, haroratga, bosimga bog'likligi. To'yinmagan, to'yingan va o'ta to'yingan eritmalar. Eritmalar konsentrasiyalarini ifodalash va hisoblash usullari.
|
10
|
A/L
|
5
|
7
|
Termokimyo
|
Kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effekti. Ekzo- va endotermik reaksiyalar. Ichki energiya va entalpiya. Termo kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effektlarini hisoblash. Gess qonuni va undan kelib chiqadigan hulosalar. Turli jarayonlardagi (yonish, erish) entalpiya hisoblashda Gess
|
8
|
A
|
4
|
|
|
qonunini qo'llanishi. Kimyoviy muvozanat va uning ahamiyati.
|
|
|
|
8
|
Oksidlanish-
qaytarilish
tenglamalarini tuzish
|
Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining turlari. Asosiy oksidlovchi va qaytaruvchilar. Oksidlanish- qaytarilish reaksiyalari sodir bo'lishida muhitning roli.
|
8
|
A
|
4
|
9
|
Elektrolitik dissotsiyalanish va gidroliz jarayoni
|
Elekrolit va noelektrolit eritmalar va ionli eritmalarning konsentrasiyalarini aniqlash. Elektrod jarayonlarni termodinamikasi. Galvanik elementlar va ularni elektr yurituvchi kuchini aniqlash.Nernstitenglamasi.gidroliz jarayoni va gidroliz qonunlari
|
8
|
A/L
|
4
|
10
|
Anorganik moddalarning reaksiya mexanizmi
|
Anorganik moddlarning sinflanishi, ularning olinishi, anorganik birikmalarning kimyoviy fizik xosslari, ularning reaksiya mexanizmi. Reaksiya jarayonida muhitning ro'li.
|
10
|
A/L
|
5
|
Jami soat
|
80
|
|
40
|
O'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash
O'quv dasturi davomida o'quvchilar tomonidan o'zlashtirilgan bilim va ko'nikmalar ichki nazorat bo'yicha amaldagi tartib asosida baholanadi.
Baholash usullari yozma, og'zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriqlardan iborat bo'lib, ular o'quv elementini o'zlashtirish natijalarini aniqlashga imkon beradi. Nazorat savollari va topshiriqlar qo'yilgan maqsadga hamohang bo'lishi lozim.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar ro'yxati:
Shavkat Mirziyoev "Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib,yangi bosqichga ko'taramiz" Toshkent - "O'zbekiston"-2018.
2.Shavkat Mirziyoev "Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy baxodir" Toshkent - "O'zbekiston"-2018.
Shavkat Mirziyoev "Erkin va farovon, demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz"Toshkent - "O'zbekiston"-2016.
Shavkat Mirziyoev "Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak"Toshkent - "O'zbekiston"-2017.
Shavkat Mirziyoev "Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta'minlash - yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi"Toshkent - "O'zbekiston"-2017.
Shavkat Mirziyoev "Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga quramiz"Toshkent - "O'zbekiston"-2018.
Shavkat Mirziyoev "Niyati ulug' xalqning ishi ham ulug', hayoti yorug' va kelajagi farovon bo'ladi"Toshkent - "O'zbekiston"-2019.
Yusupov D., Turobjonov S.M., Kodirov X.E., Ikramov A., Karimov A.U. Organik kimyoning boshlangich asoslari. O'quv qo'llanma. Toshkent, 2006. - 290 b.
Free Download Organic Chemistry (6th edition) written by Robert T. Morrison and Robert N. Boyd. 2013. - P.1283.
University of South Florida, Pacific Lutheran University, Columbia University. 2014.-P.1255.
T.Do'stmurodov, A.Aloviddinov. Umumiy va organik kimyodan masalalar yechish O'zbekiston, 2003 y. -245 b.
Asqrov "Organik kimyo" Toshkent 2012
Shriver and Atkins Inorganic Chemistry, Fifth Edition - New York, 2010. P. 824
2. Chemistry the central science. Thirteenth edition / Theodore L. Brown - USA, 2015.P.1150
3. Axmerov Q. JalilovA.Sayfuddinov R. "Umumiyvaanorganikkimyo" T.2006 y. O'zbekiston.
4. AxmerovK. JalilovA ., SayfuddinovR. «Umumiyvanoorganikkimyo» T.2003 yil.O'zbekiston.
ParpievN.A., RaximovX.R., Muftaxov A.V. "Anorganikkimyoningnazariyasoslari" T.2000 Uzbekiston. I-tom
ParpievN.A., RaximovX.R., Muftaxov A.V. "Anorganikkimyo" T.2003 O'zbekiston. Iltom
Internet saytlari
www.gov.uz - O'zbekistonRespublikasixukumatportali. http://www.xumuk.rU/encyklopedia/l 671 .html http://www.organicheskayahimiya.php
Dostları ilə paylaş: |
