O’zbekiston respublikasi xalk ta`lim vazirigi ajiniyoz nomidagi Nukus Davlat Pedagogika instituti Ta`biyattaniw-geografiya fakul`teti

O'quvchi:

Yo'q, hammasi emas.

O'qituvchi:
Agar qolgan havoga yonayotgan cho'pni tushirsak, nima yuz beradi?
O'quvchi:
U o'chadi. 

O'qituvchi:
Nima uchun?
O'quvchi:
Bankada kislorod qolmagan. 

O'qituvchi:
U yerda nima qolgan?
O'quvchi:
U yerda azot qolgan.

Keltirilgan dialogdan ikki xil suhbat olib borish usuli o'rtasidagi farq mavjud. Ikkinchi suhbat

davomida o'quvchilar vazifalarni o'zlari yechmay o'qituvchining ta'siri ostida yechdilar. Ularning aqliy
faoliyati qisqa javob qidirish yo'li bilan chegaralanishda ikkala suhbat metodini o'qituvchi uchun
qiyinligi kelib chiqadi. Shu bilan birga amaliyotda qo'llanilganligi uchun bu metodni o'rganish zarur.
Evristik suhbat asosiy belgilari quyidagicha:
1) O'quvchilar suhbatni butun va ko'p qismi maqsadini tushunadilar.
2) Suhbat oddiy savol-javob tartibi emas, balki maqsadli savol-javoblar sistemasi.

---

29
3) Savollar oddiy va murakkab savollarga bo'linadi, murakkab savollar vazifalar tarzida shakllantiriladi

va ularniyechilganda kichik-kichik savollarga ajratiladi.
4) Har bir savol-vazifalarga javob qilingandan keyin o'qituvchini yakunlovchi so'zi bo'lishi kerak.
Suhbat o'tqazishda asosiy savollar yaxshilab tayyorlash kerak bo'ladi. Bu savollar bir-biri bilan
chambarchas bog'liq bo'lishi aniq bir tartibda joylashtirilishi kerak. Suhbat ham o'quvchilarni
aktivlashtirishi, ularning fikrlash qobiliyatini uyg'otishi kerak. suhbat o'tqazishda vaqtni to'g'ri tejash
kerak. Aks holda maqsadga erishib bo'lmaydi.

SEMINAR MASHG'ULOTLAR. 
O'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish, ularning mustaqil fikrlash qobiliyatini
o'stirishda seminar mashg'ulotlarini o'tqazish muhim ahamiyatga egadir. Seminar mashgulotlari
orqali o'quvchilar oldingi olgan bilimlarini mustahkamlaydilar, mavzular orasidagi o'zaro bog'lanishni
amalga oshiradilar. Seminar mashg'ulotlarida o'quvchilar darslik bilan mustaqil ishlash, turli xil ilmiy
va ilmiy ommabop adabiyotlar bilan ishlash malakalarini oshiradilar. Seminar mashg'ulotlarida
o'quvchilardagi ba'zi tortinchoqlik xislatlari barham topadi, jamoa o'rtasida o'zlarini erkin his qilish,
fikrni aniq bayon qilishga o'rganadilar. Bu orqali o'quvchilarni dunyoqarashi, ulardagi tanqidiy,
mantiqiy, ijodiy fikrlash, jamoaga yondashish, u bilan hamnafas bo'lish kabi xislatlar qaror topadi.
Seminar mashg'ulotlarida hamma o'quvchilar ishtirok etadilar.
Seminar mashg'ulotlari bir necha bosqichlardan iborat, ular quyidagilardir: