O’zbekiston respublikasi xalk ta`lim vazirigi ajiniyoz nomidagi Nukus Davlat Pedagogika instituti Ta`biyattaniw-geografiya fakul`teti

Kartochka namunasi:
Kimyo, 9-sinf(Bunga 15 minut vaqt ajratiladi).
Variant-5. 
1. Quyidagilarning qaysi biri elektrolitik eritma?
a) Shakar eritmasi;
b) Osh tuzi eritmasi
2. Quyidagi tuz eritmalarining qaysilaridan elektroliz yo'li bilan metall ajratish mumkin emas?
a) NaCl;
b) CuSO
4
;
v) FeCl
2
;
g) CuCl
2
;
3. Gidroksoniy ionini ko'rsating.

---

27
a) H

+
;
b) H
2
O
+
;
v) H
3
O
+
;
4. Amfoter gidroksidini ko'rsating.
a) Fe(OH)
2
;
b) Fe(OH)
3
;
v) KOH;
5. Kislotalarning dissoziyalanish tenglamasini ko'rsating.
a) HCl

H
+
+ Cl
--
; b)NaCl

Na
+
+ Cl
--
;
v) NaOH

Na
+
+ OH
--
;
6. Asoslarni ko'rsating.
a) HCl, H
2
SO
4
b) Na
2
SO
4
, K
2
SO
4
v) NaOH, KOH
g) NaCl, KCl
7. K
2
Cr
2
O
7
tuzi elektr maydonining qaysi qutbiga qarab sariq rang harakat qiladi?
a) musbatga;
b) manfiyga;
8. Nordon tuzni ko'rsating.
a) Na
2
SO
4
, K
2
SO
4
; b) NaHSO
4
, KHSO
4
;
v) NaCl, KNO
3
;
g) KCl, NaNO
3
;
9. Kationit qanaqa zaryadlangan ionni almashtira oladi?
a) musbat zaryadlangan ion;
b)manfiy zaryadlangan ion.
10. Ion almashinish reaksiyasini ko'rsating.
a) NaCl + KOH = KCL + NaOH;
b) CuCl
2
+ 2AgNO
3
=Cu(NO
3
)
2
+2AgCl;
v) Na
2
SO
4
+2HCl = 2NaCl + H
2
SO
4
.

O'quvchilarning javobi quyidagicha bo'l di: 
9-"B" sinf o'quvchisi Baxodir Toshmatov. 5. 10. 2001y.
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
B 
a 
v 
b 
A 
v 
a 
b 
a 
b 
Javoblar to'g'ri, baxosi 5, imzo, o'qituvchining familiyasi.
Kartochka savollarining vaziyatga ko'ra boshqacharok tuzish xam mumkin.
Masalan: Ushbu reaksiyalarni to'liq yozing, tenglashtiring, qanday reaksiya natijasida 12,4 litr
vodorod olish mumkin? Kislotalardan qaysi biri ko'p talab etilishini ko'rsating.
C +H
3
PO
4
=.... +....
C + HC1 =.... +....
Ca + H
2
SO
4
=.... +....
Ko'rinib turibdiki, kodotransporant yoki kartochkalar yordamida sinov ish o'tqazish katta
qulayliklar tug'diradi. 10 -15 minut davomida uch-to'rt va undan ortiq savolning javobi yechiladi.
Bundan tashqari o'tilgan mavzuni mustahkamlash hamda o'quvchilar bilimini baholash uchun vaqt
yetarli bo'ladi. Dars jarayonida o'quvchilar, bilimi qanchalik ko'p kontrol qilinsa, ular mavzuni shu
qadar chuqurroq o'zlashtiradilar.
Havo mavzusini suhbat uslubida o'tqazish.
Dars maqsadi:
O'quvchilarda havo gazlar aralashmasi ekanligini tushuntirish: ya'ni
kisloroddan, azotdan, karbonat angidrid gazlaridan va inert gazlardan iboratligi.
Bu vazifani u savollarga ajratadi:
1. Havoning tarkibiga qanday gazlar kiradi?
2. Havoda ularni qanday uchratsa bo'ladi?
3. Havo nima:toza moddami yoki aralashmami?
4. Bu aralashmani qanday bilish mumkin.
O'qituvchi darsga kirib o'quvchilarni yangi mavzuni tinglashga tayyorlab havo nimadan tarkib
topgan, oddiy moddami yoki murakkab yoki aralashmami degan savolni o'rtaga tashlaydi. Savol
hammaga tushunarli, chunki ular kislorodni kimyo darsida, karbonat angidridni biologiya darsida, azot
haqidagi ma'lumotlarni kimyo va biologiya darslarida olishgan. Shuning uchun havo oddiy modda
emasligi unda kislorod, azot, karbonat angidrid borligini isbot qilishlari mumkin. Bu gazlar borligini
qanday kuzatish mumkin? Bu savollarga javob berishlari uchun o'quvchilar bir necha tajribalarni
eslashlari mumkin. Bu tajribalarda kislorod, azot va karbonat angidrid gaz xossalari to'g'risida
tasavvurga ega bo'lishgan. Shuning uchun o'qituvchi havo tarkibida joylashgan gazlar to'g'risida uchta

---

28
savol qo'yishi mumkin. Havoda qanday kislorodni kuzatish mumkin? Bu tajriba haqida so'zlab bering.

O'quvchilar ko'proq tajribani gapirishda qiynaladilar, ularning moddalarni toza kislorodda havodagidan
yaxshi yonishi to'g'ri javobdan chalg'itadi. Cho'pning havoda oddiy yonishini ular havoda kislorodda
yonishi deb hisoblaydilar. Bunday holda o'qituvchini o'quvchilar bilan karbonat angidrid gaz
xossalarini qaytaradi. O'quvchilar biologiya kursidan havoda azot borligini yaxshi bilishadi. Birinchi
eksperimentli isbotini ular kimyoda tahlil yo'li bilan modda tarkibini saqlanishi qonunini o'rganishda
fosforni havoda yonish misolida mustahkamlaydilar. Bu bilim mustahkam bo'lishi uchun maxsus
tajribada ko'rsatib, xulosa chiqarish kerak. Umumiy muammoning ikkinchi qismi havo gazlar
aralashmasidan iborat ekanligini isbot qilishdan boshlanadi.
Suhbatga misol keltiramiz. Suhbat boshlanishidan oldin o'qituvchi dars mavzusini e'lon qildi
(o'qituvchining ba'zi bir savollariga o'quvchilar javob berishdi).