Koroğlu dedi: - Get gözümün qabağından.
Eyvaz özünü o yerə qoym ayıb Koroğlunun sözünü kəsdi. Koroğlu
im arətinə girib, altı ay N igar xanımın otağından eşiyə çıxm adı. Altı ay
tam am olduqda N igar xanım a dedi:
- Ay xanım , Keçəl H əm zə m ənim lə vədələşib. İndi v əd ə yetişib,
gedirəm ya ölərəm , ya da ki, Qıratı götürüb gələrəm .
Koroğlu aşıq paltarını geyib sazını götürdü, N igar xanım la vidala-
şıb Xunis elinə doğru yola düşdü. M ənzilbəm ənzil ötüb günlərin bir
günü Dona çayı kənarındakı Xunis elinə çatdı. Koroğlu D ona çaymı
adlayanda çayın qırağında at ayağının izini görüb öz-özünə dedi: “Bu
Q ıratın ayaqlannm izidi, yoxsa Qıratdan başqa, heç bir at bu çayı ad -
laya bilm əz, yəqin H əm zə b əy Qıratı burdan aparıb” . Koroğlu çayı
keçib gördii ki, bütün m al-davar çölü tamam tutub, çadırların isə sayı-
hesabı yoxdu. Koroğlu çadırların qabağında saz çalıb oxuyur, tə lx ə k -
lik edirdi. C am aat ona yun, qurut, pendir verirdi. K oroğlunun dediyi
bütün sözlər atın tərifı idi.
H əsən paşaya xəbər çatdı ki, obaya bir aşıq gəlib, oxuduqlarının
ham ısı at tərifındən başqa bir şey deyil. Keçəl H əm zə Qıratı gətirən -
d ən bəri H əsən paşa bir d əfə də olsun Qıratı m inm əmişdi. Q ırat töv-
lədə idi. K eçəl H əm zədən başqa, kim sə ona yaxınlaşa bilmirdi. Keçəl
H əm zə ancaq özü Qırata baş çəkirdi. H əsən paşaya at tərifı deyən aşı-
ğın xəbəri çatdıqda dərhal hökm etdi ki, aşığı hüzuruna gətirsinlər.
Koroğlu H əsən paşaya salam verdi. Paşa onu h ö nnotlə qarşılayıb
əzizlədi. Paşa dedi:
- Aşıq xoş gəlibsən, əyləş.
Koroğlu əyləşdi.
Paşa dedi:
- Aşıq, deyirlor b əygirlərə yaxşı tə rif deyirsən. M əndə olan bəy-
girlərdən heç bir paşada yoxdu. İndi götü sazını de, görürn, neco tərif
deyirsən?
Koroğlu qorxdu ki, K eçəl H əm zə birdən bu sin i açmış olar. D iq-
qətlə baxdıqda K cçəl H əm zoni y an-yörədə gömıodi.
Sazı götürüb dedi:
Ə rəbatın tərifıni eylərəm ,
Ə brişim telindən yalı gərəkdi.
B uğanaq ayağlı, yonm a dırnağlı.
B ir hoqqa güm üşdən nalı gərəkdi.
Əsli m ahm ududu, tasm a boyunlu,
M eydana girəndə yüz m in oyunlu,
Q arıçqay baxışlı, ac qurd yeyim li,
O rtası qoluna dolu gərəkdi.
H əsən paşa dedi:
- Y anşaq and olsun ki, indiyə kimi belə tə rif eşitm əm işdim . Sən
dediyin bu sifətlər H əm zə bəyin Ç əm libeldən qaçırıb gətirdiyi Q ırat-
da var.
P aşa sonra dedi:
- A y aşıq, Q ırat çox d əli atdı, ona yaxınlışm aq olmur.
K oroğlu dedi:
- P aşa sağ olsun, m inm əyə dəlisov at yaxşıdı.
H ə sə n paşa dedi:
- N ə üçün?
K oroğlu sazı götürüb dedi:
A t odu üstündən ə r aşırm aya.
D ərə dolandurub yal aşırm aya,
Ü stündə ə l-ə tə k dolaşdırm aya,
Qoç igidin atı dəli gərəkdi.
H ə sə n paşa dedi:
- H əm zə b əy ə deyin gəlsin görək, o b elə tə rif eşidibm i?
K eçəl H əm zə Qıratı gətirdikdən sonra paşanm qızını alıb baş vəzir
olm uşdu. H əsən paşanın baş vəziri K eçəl H əm zənin arxasınca həm işə
iki yüz, üç yüz n əfər gəzirdi.
F ərraş H əm zə bəyin dalısınca getdi. H əm zə b əy cah-cəlalla
H ə sə n paşanm hüzuruna gəldi, baş əyib təzim edəndən sonra, kcçib
paşanın sağ əlində taxtda əyləşdi. K oroğlu H əm zənin cah-cəlalm ı
g ö rdükdə gözlərinə inanmadı. Qorxudan donub qurudu. Ü rəyində
dedi: “ K eçəl işin üstünü açsa, işim b itəcə k ” .
H ə sə n paşa dedi:
- H ə m z ə bəy, bu aşıq ata yaxşı təriflər deyir.
K eçəl H əm zə K oroğlunun üzünə baxanda yazıq Koroğlu süzm əni
tuluğa saldı. Y avaşca əlini sinəsinə qoyub işarə vurdu ki, H əm zə bəy
sənə dəxil düşm üşəm . H əm zə bəy də sanki - “arxayın ola b ilərsən ” ,
- deyə, işarə ilə əlini gözünə qoydu.
Paşa dedi:
- A y aşıq, bir tə rif de H əm zə bəy eşitsin.
K oroğlu sazı götürüb dedi:
K oroğlu der atda h ünər var ola,
Ş ahi-m ərdan qoç igidə yar ola,
Ş əm şir dava günü ə ld ə dal ola,
D əstgirim M ə h əm m əd , Əli gərəkdi.
Paşa H əm zə bəyə dedi:
- H əm zə bəy, bu nə K oroğlu, K oroğlu deyir?
H əm zə paşam n fıkrini yaym dırıb dedi.
- Aşıq Ç əm libeldən gətirdiyi atın tərifıni deyir.
H əsən paşa dedi:
- G örünür, aşıq m ahir m inicidi, yoxsa dəlisov atı belə tə rif eləm əz.
Sonra dedi:
- Yanşaq, Qıratı m inə bilərsənm i?
K oroğlu başladı zülüm -zülüm ağlam ağa ki, dəli atm m ənim u şaq -
larımı yetim qoyacaq.
Paşa dedi:
- Yavrum, ağlama, sənə iki min tüm ən verəcəyəm , at səni yıxıb
öldürsə, iki yüz tüm ən qan pulundu, arvad-uşağına yollayacağam .
Yox, əg ə r diri qalsan, bu pul sənə ənamdı.
K oroğlu razılaşıb dedi:
-M ə n ölərəm , paşa sağ olsun.
Paşa dedi:
- H əm zə bəy, Qıratı gəti.
H əm zə b əy gördü ki, Koroğlunun silah-yarağı yoxdu, elə buna görə
də bir qılınc Q ıratın təngaltısına qoyub, bir qılınc da yəhərin altına
bağladı. Altı aydı ki, Qırat tövlədən bayıra çıxmamışdı. Q orxudan heç
kəs ona yaxınlaşa bilmirdi. Bu m üddətdə Qırat yeyib-yatıb əm əlli-
başlı ə tə -c a n a gəlm işdi. H əm zə bəy Q ıratın yəhər-yüyənini düzəldib
özü onun cilovunu tutdu, ovsarını isə beş-altı adamın əlin ə verib min
əzab -ə ziy y ət ilə tövlədən eşiyə çıxarıb paşanın hüzuruna gətirdi. K o-
roğlu gördü Q ırat ağzı k ö püklənə-köpüklənə gəlir. Sazı götürüb dedi:
Türküstan elində ə lə saldığum ,
Ö m rüm ünən bəslədiyim Q ırat, gəl.
Sən düşm üsən bir lokənin əlinə,
Ö m rüm ünən bəsləd iy im Q ırat, gəl.
B ir batm an dəm irdən çəkdim nalını.
A cuqlansa üç gün yem əz yem ini,
Q ırx ağacda bilindirər nəm ini,
Ö m rüm ünən bəslədiyim Qırat, gəl.
Paşa dedi:
- Ay aşıq, səbrim tükəndi, bir m in görüm.
K oroğlu dedi:
- Paşa, bilirəm bu at m əni öldürəcək, yediyim iz duz-çörəyi halal
elə, uşaqlarım dan m uğayat ol.
Paşa dedi:
- Qorxm a, səni o kişiyə tapşırmışam.
K oroğlu paşadan aldığı iki yüz tüm əni kisəyə töküb belinə bağladı,
Q ıratın yanına gəldi. H əm zə bəy astadan K oroğluya salam verib Q ıra-
tın cilovunu onun əlinə verib dedi:
- Sözüm üz sözdü, dem işdim altı aydan sonra Qıratı əlim lə sənə
v erəcəy əm , buyur, bu da sənin əm anətin.
K oroğlu dedi:
- H əm zə bəy, sən ki, belə kişilik elədin, bundan sonra bir tikə çö-
rəyim i sənsiz yem əyəcəyəm .
H əm zə b əy dedi:
- Ağa, y əh ə rin qaşm dan asılan bu qılıncı belinə bağla, təngaltının
altındakı qılıncı da astaca çıxart əlində tut.
Koroğlu qılıncı belinə bağladı. Təngaltının altından çıxardığı qı-
lıncı da əlində tutub Qıratın belinə qalxdı. H əm zə bəy m eydandan qı-
rağa çəkildi. K oroğlu özündə deyildi, huşu başından çıxmışdı, Qıratı
dolandırırdı.
Paşa dedi:
- Aşıq, atı gətir, görüm m ən də m inə bilərəm m i?
Koroğlu ürəyində dedi: “Ay əclaf, onu bəlkə, yuxunda g ö rəsən ” .
K oroğlu dedi:
- Paşa, bir türkü deyim sonra:
M ənzilgahı Ə rdəbildən Kaşanə,
B unu m in ən xotkar nədi, paşa nə,
H ə r otuz ağacda bir yol pəşonə,
Ö m rüm ünən bəslədiyim Q ırat, gəl.
Koroğlu bura g ələn d ə D ona çayının qırağında Qıratın ayaq izini
görüb tam mışdı. O du ki, H əm zə bəyə üz tutub dedi:
Dostları ilə paylaş: |