H avadan k eç ən beş dum alar,
B ax gör, E yvaz görünürm ü?
B ir-b irin d ən xoş durnalar,
Bax gör, E yvaz görünürm ü?
Koroğlu türkü oxuduqca gözlərinin yaşı leysan yağışı kim i axırdı.
K oroğlu dedi:
D um a g ə z ə r yazı-yazı,
G öy üzündə səfı-sazı,
Y axşı olur xoş avazı,
Bax gör, E yvaz görünürm ü?
S ən m əni eylodin naşı,
A xıtdm d id əm d ən yaşı,
K oroğlunun qoç qardaşı,
B ax gör, E yvaz görünürm ü?
K oroğluynan Giziroğlu qabaqda, d əlilər isə dalda m ənzilbəm ənzil
gəlib günlərin bir günü Toqat şəlıərinin bir ağaclığına çatdılar. Orada
alçaq bir dağ var idi. D ağın başından Toqat şəhəri görünürdü. D əli
M ehtər K oroğluya dedi:
- Ay ağa, Eyvazın dərdi lap səni çaşdırıb. B u dağı aşsaq, qala sa-
kinləri əli bayraqlı qoşunu görüb qalanın qapılarını bağlayacaq, arxa-
yıncasına dəliləri öldürəcəklər. B izim də top-tüfəngim iz yoxdu ki,
qala qapılarını qırıb dağıdaq.
Sonra D əli M ehtər dedi:
- Ağa, de dəlilər bayraqları endirib burada dayansınlar. Biz gedib
Toqat əhalisindən bir n əfər tutub gətirək, əhvalatı ondan xəbər alaq.
Eyvazı, dəliləri öldürüblərsə, onların intiqamını alaq, yox diridilərsə,
başqa çarə qılaq.
Koroğlu dedi:
- Borəkallah, Doli M ehtər, düz deyirsən, ordunu Toqatda, Eyvazı
isə salamat gördükdə sənə üç yüz tüm ən ənam verib, özünü də qoşuna
sərkərdə edəcəyəm .
Koroğlunun hökmü ilə d əlilər bayraqları endirdilər. Koroğlu Dəli
M ehtərə dedi:
- Qıratı min, get bir toqatlı tut gəti!
Dəli M ehtər Qıratı m inib Toqata yollandı. O sm anlılarda bclə bir
qayda var: cüm ə günləri gün doğandan üç saat keçənə kimi qalanın
qapısını açmazlar. Q əzadan həm in gün cüm ə olduğundan qalanın qa-
pıları bağlı idi. Q ədim zam anlardan osm anlılar arasında belə bir rova-
y ət yayılıb ki, guya iranlılar cüm ə günü gün doğandan üç saat keçən-
də Rum u alacaqlarmış. B unu sünnü kitablarında da yazıblar.
D əli M ehtər n ə q əd ə r baxdısa, çöldə bir canlı da görünm ədi. Xcyli
göz gəzdirdikdən sonra belində pam bıq şələsi aparan bir qoca gördü.
M ehtər qabağa gəlib qocadan hardan gəlm əsini soruşdu. Q oca səfeh,
ağılsız idi. Cavab verdi ki, n ə işin var?
D əli M ehtər dedi:
- M ənim ağam tacirdi. M al gətirm işik, yolun o biri üzünə düşürm ü-
şük. M əni şəhərə m əzəndəni öyrənm əyə göndərib ki, görək m allarım ız
bu şəhərdə satılacaq, ya yox. Satılm ayacaqsa, bir özgə şohorə gcdok.
Qoca dedi:
- Ay kişi, yolum dan çəkil, m ənə şahnam ə oxuma, ağanın da
atabaatası gorbagor olsun, sənin də! M ən pam bığım ı aparıb satm aq is-
təyirəm , dağın o tərəfın ə də gedəsi deyiləm .
Dəli M ehtər çox dedi, qoca az eşitdi. Axır qozəblonib atın bclin-
d ən əlini uzadıb qocanın boğazından tutdu, onu Qıratın üzəngisino torof
çəkdi. Qocanın ayaqları yerdən üzüldü. Dəli M ehtor qocanı süriiyo-
sürüyə Koroğlunun yanına apardı. Dəli M ehtər gördü ki, qocanın nofosi
xırıldayıb kəsilir. Əlini onun boğazından çokib saqqalından yapışdı.
Koroğlu asta-asta gəlib təpənin üstündə dayanmışdı. Koroğlu
uzaqdan gördü ki, Dəli M ehtər əlində bir şey sallayıb golir. Qocanın
şolosindoki pam bıqlar tökülüb onun üz-gözünü düm ağ clomişdi. Ko-
roğ lu uzaqdan elə bildi ki, D əli M ehtər özü ilə kəfono bükiilmiiş ölii
gətirir. Giziroğlunu səsləyib dedi:
- Görürson D əli M ehtəri!? D em işəm bir diribaş adam goti, axmaq
m ənim üçün ölü gətirir. B ax odu kəfəni do görünür.
Dəli M ehtər yaxınlaşdıqda Koroğlu dedi:
- Ay it balası, diri adam tapa bilm ədin ki, qəbiristandan ölü goti-
rirsən?
Deli M ehtər dedi:
- Ağa, ölü deyil, diridi!
Koroğlu dedi:
- Eylə ki, sən yapışm ısan, onun m in canı da olsa, diri qalmaz.
D ə li M e h tə r ded i:
- A ğ a , b o ğ a z ın d a n y a p ış m a m ış a m , s a q q a lın d a n tu tm u şa m .
S o n ra q o c a n ı y e r ə q o y d u . K o r o ğ lu g ö r d ü q o c a ö lü b , D ə li M e h tə rə
dcdi:
- V ə lə d ü z n a , s ə n ə d e m ə d im m i ö lü b d ü ?
M e h tə r dedi:
- A ğ a, o ö lm ə y ib , ö z ü n ü ö lü lü y ə v u ru b . İ c a z ə v e r, m ə n o n u dirildim .
D ə li M e h tə r q o c a n ın q o lu n d a n tu tu b o v u ş d u rd u . Q o c a g ö zlərin i
aç ıb D ə li M e h tə ri g ö r ə n k im i q o r x u d a n y e n ə g ö z lə rin i y u m d u .
K o ro ğ lu D ə li M e h tə r ə ded i:
- Ç ə k il q ıra ğ a , s ə n d ə n q o rx u b d u .
K o ro ğ lu q o c a n ın b u m u n a p a l ç ıq tu td u . Q o c a ö z ü n ə g ə lib g ö zlərin i
açdı. K o ro ğ lu q o c a d a n so ru şd u :
- T o q a tlısa n ?
Q oca:
- B ə li, - d e y ə c a v a b v e rd i.
K o ro ğ lu dedi: - Q o c a , T o q a t ş ə h ə r in d ə t i c a r ə t m a lla rın ın q iy m ə -
tin d ə n m ə n i a g a h elə.
Q o c a ded ı:
- A y ağ a , n ə d ey im . B u n d a n ə v v ə l ç ö r ə k b i r a b b a s ı id i, in d i iki a b -
b a s ıd ı, a rp a ü ç şahı id i, in d i is ə a ltı ş a h ıd ı.
K o ro ğ lu g ö rd ü q o c a s ə fe h d i, a ğ z ın a g ə l ə n i d a n ış ır , d e d i:
- A y q o c a , ş ə h ə r ə q ə r ib ə b i r x ə b ə r y a y ılıb . D e y ir lə r p a ş a dö rd
a d a m a s a c a q d ı.
Q o c a d e d i:
- H ə.
K o ro ğ lu so ru şd u :
- B u d ö r d a d a m k im lə r d i?
Q o c a d e d i:
- Y o lk ə s ə n K o ro ğ lu n u ta n ıy ır s a n m ı?
Koroğlu dedi:
- B ə li.
Q o c a d e d i:
- Koroğlunun dörd dəlisidi.
K o ro ğ lu o n la rın a d la rım s o ru ş d u q d a q o c a D ə m irç io ğ lu , G ü y ü m -
ç ü o ğ lu , B ə lli Ə h m ə d , b ir d ə E y v a z B a lm ın a d ın ı ç ə k d i.
Koroğlu soruşdu:
- Onları öldürüblər, yoxsa, hələ diridirlər?
Qoca dedi:
- Onlar xeyli vaxtdı dustaqdılar. Paşa bütün k əndlərə x əb ə r gön-
derib ki, cəmi kandlorin ohalisi bu gün şəhore golsin, onun hüzurunda
şadyanahq eləsinlər. Sonra dəliləri öldürəcəklər. Sonra qoca dedi:
- M ən də bu pam bığı aparıb k ənddə satıb qayıdacağam , Eyvazın
ürəyinin başından bir x ən c ər də m ən vuracağam .
Qocanın bu sözü ox kim i K oroğlunun bağrını deşdi. K oroğlu Dəli
M ehtərə tapşırdı ki, bu axm ağı rahatlasın.
Dəli M ehtər qocaya dedi:
- Dur get, ağa səni azad etdi.
Qoca ayağa qalxıb bir neçə addım getm işdi ki, D əli M ehtər ayağını
ç ə k ə -ç ə k ə arxadan gəlib şeşpərlə onun başından elə vurdu ki, qocanın
başı xaş-xaş toxumu kimi yerə dağıldı.
Koroğlu Dəli M ehtərə tapşırdı ki, ağıllı-başlı adam tapıb gətirsin.
Dəli M ehtər dedi:
- Ağa, bəlkə, qala qapısındakı qoşun adam larm dan birini tutub g ə-
tirim .
Koroğlu dedi:
- V ələdüzna, zarafat vaxtı deyil, get b ir dilbilən adam tap gəti, v ə-
ziyyəti öyrənək.
Dəli M ehtər Qıratı minib qalaya tə r ə f sürdü. Yolda bir huşlu-başlı
əkinçi ilə, bir cavan oğlanla rastlaşdı. O ğlan bel əlin d ə ycr suvarm aq-
la məşğul idi. D əli M ehtər Allah qüvvət versin - dedi. Oğlan: - Xoş
gəlm ison, - deyə, cavab verdi. Dəli M ehtər dedi:
- Cavan, m ənim ağam sövdəgordi, karvanım ız təpənin o biri tərə -
fın ə düşüb. Ağam məni yolladı ki, şəhərdə malların qiymətini öyrənəm.
Oğlan beli yerə vurub D əli M ehtərin qabağına düşdü.
Dəli M ehtər oğlanı ayaqyahn görəndə üıəyi yandı, onu Qıratm
tərk in ə götürdü. Cavan əkinçi çox zirək, başa düşən adam idi. T əpo-
nin başm a çatdıqda oğlan gördü bunlar karvana oxşam ırlar. D ərhal işin
n ə yerde olduğunu anlayıb D əli M ehtərden ağasını soruşdu. Dəli
M eh tər barmağı ilə K oroğlunu göstərdi. Oğlan Koroğlunu başdan-
ayağa süzüb gördü ki, başı günbəzə bənzəyir, bığları qulaqlarının
dalm a çatır, saqqalı isə göbəyinə q əd ə r uzanıb. C avan oğlan gördü ki,
bu adamın m inarəyə b ən z ər gövdəsində pəhləvanlığın bütün nişanə-
ləri vardır. Oğlan ö z-özünə dedi: “Y əqin bu K oroğlu özüdü” . Oğlan
Dostları ilə paylaş: |