P. O. Box 126, Richmond, Surrey tw9 2UD, uk
Yüklə 9,74 Kb. Pdf görüntüsü
|
148 həyəcanlı instinktlərin də, torpağı yarıb çıxan bitkinin də, kə- nardan tərpədilmədikcə hərəkət etməyən əşyaların da arxa- sında bu güc dayanır... Bəziləri iddia edirlər ki, həm ağacı, həm də daşı bu güc yaradıbsa, deməli, hər ikisi eynidir. İnsanı və inəyi həmin güc yaradıbsa, deməli, hər ikisi eynidir, yəni iradələri yoxdur!!! Təbii ki, bu iddia qəbuledilməzdir. Allah yaratdıqlarına müxtəlif xassələr, keyfiyyətlər, xüsusiyyətlər verib. Hər bir şeyə ayrıca vəzifə, funksiya yükləyib. İnsana ağıl verdiyi üçün onu öz əməllərində cavabdeh edib. Heyvanlarda isə biz bu hala rast gəlmirik. İnsan təbiətən məchulu aşkara çıxarmaq istəyir. O istəyir ki, Ali Gücün kainat boyu necə “paylandığını” öyrənsin. İstə- yir ki, yaradılmış hər bir şeyin arxasındakı güc miqdarını tapsın. Görəsən, insan beyni bunun mahiyyətini qavramağa qa- dirdirmi? Vaxtı ilə İbrahim peyğəmbər (Ona salam olsun!) bunu öyrənmək istəmiş və Allaha demişdi: “Rəbbim, ölüləri necə diriltdiyini mənə göstər”. Ona necə cavab verildi? O, həqiqətən də, gördü ki, Al- lah ölüləri dirildir: kəsib müxtəlif yerlərə qoyduğu quşlar di- rildikdən sonra ikinci dəfə həyata qayıtdılar. Bəs o bunun necə baş verdiyini öyrənə bildimi? Əsla! Bu bizim idrakı- mız xaricindədir. Biz, insanlar yer üzündə böyük bir missiyanı daşımaq üçün yaradılmışıq. Bizə sağa-sola hərəkət etmək sərbəstliyi verilmişdir. İnsana deyilib: “Ey insan sən gələcəyini yaradır- 149 san: ya cənnətə, ya da cəhənnəmə düşmək sənin əlindədir”. Elə isə ağıllı və ya axmaq birisinin bizim gələcəyi yarat- mağımızla Allahın həyatımıza nəzarət edib bədənimizdəki müxtəlif sistemləri tənzimləməsi arasında uyğunluğun necə təmin edildiyini bilməsi mümkündürmü? İnsan belə suallara cavab axtarışında hər nə qədər haqlı olsa da, bu məsələnin mahiyyətinə vara bilmir. Bu məsələdəki acizliyimiz o demək deyildir ki, daş və insan qabaqcadan müəyyən edilmiş möv- cudluq, vəzifə və qayə baxımından eynidirlər... Bu haqda İmam Əbu Hənifə (Allah ondan razı qalsın!) deyib: “Bu, insanlara meydan oxuyan məsələdir. İnsan hara, bu məsələyə (onun dərkinə) güc yetirmək hara! Bu məsələ açarı itmiş kilidə oxşayır. Əgər açar tapılarsa, bilinər ki, onda (ki- lidin arxasında) nə var. Bu “kilid”i Allahdan nazil ediləcək və özü ilə birlikdə Onun dərgahında nə varsa onu gətirəcək bir bilik aça bilər. Bu bilikdə dəlil və açıq-aşkar sübutlar vardır. Mübahisə əhli (uzun-uzadı mübahisələr nəticəsində yoru- lub əldən düşdükdən sonra) demişlər: “Bilmirsinizmi ki, qə- dərə baxanlar günəş şüalarına baxanlara oxşayırlar. Hər dəfə baxdıqca daha çox çaşqınlığa düşərlər”. Ustadımız Məhəmməd əbu Zəhrə (Allah rəhmət etsin!) deyirdi: “Alimlər bu məsələdə mübahisə girdabına yuvarlanmışlar. Fikirlər haçalanmış, ixtilaf yaranmışdır. Onların ixtilafı rəy çəkişmələrinə açıq bir mövzu ətrafında baş vermişdi. Və bu mövzu barəsində dinin açıq danışdığı mövzulardan deyildir. Sözügedən ixtilaf əqidənin mahiyyəti ətrafında deyil, “ha- şiyə”si ətrafında yaranmış fəlsəfi ixtilaf idi. Hər bir halda bu 150 ixtilaf ona dalanları azdırır və həmin kəslər mənzilbaşının harada yerləşdiyini göstərən bir işarəyə rast gələ bilmirlər ki bilmirlər”. Peyğəmbər (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) qədərə, onunla gələn xeyrə və şərə iman gətirməyi əmr etmişdir. İmam Buxari rəvayət edir ki, Allahın elçisi buyurub: “Hər bir şey, hətta acizlik və fərasətlilik də qəza və qədər- lədir” 1 . Səhabələr Allah təalanın qüdrətinə iman gətirmişdilər. İnanmışdılar ki, O, hər şeyin yaradıcısıdır. Onlar qədərə də inanırdılar, amma barəsində mühakimə yürütmürdülər. Sə- habələr ilahi təqdir (qədər) gəldiyində ayaq saxlayar, asilik etməzdilər... Müsəlmanlar arasında zehni çaşqınlıq yaratmaq istəyənlər qəza və qədər mövzusunu hey gündəmə gətirirlər. Onlar ilahi təqdirin savabla, axirətdəki cəzalandırma (iqab) və dini öh- dəliklərlə (təkalif) əlaqəsi ətrafında mərəkə qoparıb, söz-söh- bət çıxarırlar. Vaxtı ilə bəziləri İmam Əlidən (Allah ondan razı qalsın!) qəza və qədər, onun ilahi mükafatlandırma ilə əlaqəsi haqda so- ruşmuşdular. İmam Əli bu məsələnin təfərrüatına varmasa da, onlara qaneedici şəkildə cavab verir və axırda deyir: “Allah əmr edir, amma bu əmrdə (insanlar üçün) ixtiyarilik (se- çim) vardır. Allah qadağan edir və bu qadağada xəbər- darlıq vardır. Allah (insanlara) öhdəliklər yükləyir, amma bun- lar asan öhdəliklərdir. Allaha asi olmaq Onun (bu asiliyin 1 Hədisi İmam Müslim, İmam Malik və İmam Əhməd rəvayət etmişlər. Yüklə 9,74 Kb. Dostları ilə paylaş:
|