P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

eslatib, butun qish va bahor fasllari davomida havo massasining
almashinuvi sodir bo'lmaydi va ozonning yemirilishiga ham hech
narsa to ‘sqinlik qilmaydi. Hozirgi kunda Antarktidadagi ozon
teshigining yuzasi AQSH hududiga teng bo'lgan maydon
o ‘lchamiga yaqinlashgan. Olimlarning xulosalariga k o ‘ra, 1978-
yildan 1984-yilga qadar ozon m iqdori 3 % ga kamaygan.
Antarktida ustidagi ozon qatlami tezlik bilan yemirilmoqda va
hozirgi vaqtda uning qalinligi 1960-yillardagiga nisbatan 2 marta
kamaygan. Y uz minglab zavodlar mo'risidan chiqayotgan gazlar
ozon qatlami qalqonining teshilishiga sabab bo‘lmoqda. Agar
butun dunyodagi mamlakatlar havoga tashlanayotgan bunday
zarar keltiruvchi moddalar chiqishini to'xtatib q o ‘yganda ham,
ular atmosferada bir necha yil saqlanadi (18-rasm). Erkin holdagi
xlor miqdori atmosfera qatlamlaridagi ozon teshigi mintaqasidan
100-400 marta katta.
Ozon qavatining yemirilish muammosini hal etish maqsadida
1965-yilda «Ozon qavatini muhofaza qilish to‘g‘risida»gi Vena
konvensiyasi imzolangan. 1987-yilda Monreal konferensiyasi
bo'lib, unda 56 davlatdan vakillar qatnashdilar. Konferensiyada
ozon qavatini yemirilishga olib keluvchi zararli frionlarni ishlab
chiqarishni 50 % ga kamaytirish, ularni xlorsiz moddalar bilan
almashtirish, ftor va aerozollarni q o ‘llashni taqiqlash, uning
o ‘rniga boshqa ekologik jihatdan toza gazlardan foydalanish
kabi qator masalalar ko'rib chiqildi va bayonnomalar imzolandi.

---

Shtttid
70
10 
0 
JO 
20 
Ke&gJ&(tfar«$
30 40 
50 60 
70 SO 90
Janufe
18-rasm. A tm osferada ozon, aerozol va suv b u g ia rin in g tarqalishi,