O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti sug’urta nazariyasi va amaliyoti

Riskni istisno qilish 
deganda mazkur risk bilan bog‘liq bo‘lgan har qanday 
xatti-harakatlar va chora-tadbirlarni rad qilish tushuniladi. 
Riskni pasaytirish - 
ko‘rilishi mumkin bo‘lgan zararlarni yoki noqulay 
holatlarni ro‘y berish ehtimolligini kamaytirishni bildiradi. Bu yo‘nalishda oldini 
olish tadbirlari amalga oshiriladi. Bunday tadbirlar deganda binolar va 
inshootlarlarning xavfsizlini kuchaytiruvchi turli xildagi choralar, nazorat va 
ogohlantiruvchi tizimlarni, yong‘inga qarshi qurilmalarni o‘rnatish, ekstrimal 
holatlarda harakatlanish bo‘yicha xodimlarni o‘qitish va sh.k. tushuniladi. 
3-rasm
. 
Riskka ta’sir etish usullarining asosiy usullari
Iqtisodiy muhit risklarini pasaytirish
uchun turli xildagi usullardan 
foydalaniladi: 
• 
diversifikatsiya – mablag‘larni (kapitalni) qo‘yilmalarning turli obektlari 
bo‘yicha, foydalanishning turli yo‘nalishlari bo‘yicha taqsimlash jarayoni; 
Riskka ta’sir etish 
Istisno qilish 
Pasaytirish
Saqlash
O‘tkazish 
Sug‘urtalash 
 
Riskni yuzaga kelish 
e‘htimolligini 
pasaytirish 
 
Ehtimolli zararni 
kamaytirish 
 
Moliyalashtirishsiz
O‘zini-o‘zi 
sug‘urtalash 
Tashqi manbalarni 
jalb qilish 
(dotatsiyalar, 
qarzlar) 
Moliyaviy 
kafolatlarni olish 
 
Boshqa usullar 
(shartnomaviy, 
huquqiy va sh.k.) 

---

63 
• 
qo‘shimcha axborotlarga ega bo‘lish; 
• 
limitlashtirish – xarajatlar, sotuv, kredit va sh.k. limitini (chegarasini) 
o‘rnatish.