Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi naxçivan böLMƏSİ
Yüklə 5,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KU -2 x 8 KATİONTTİ İLƏ Cu2+ , Zn2+ VƏ Pb2+ - İONLARININ SORBSİYASININ TARAZLIQ XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ KİNETİKASI
ki, bu tədbir həm də qobulun divarlarını bərkidir.Qobuları bərkitdikdə onun içərisində və ətrafında meşəliklərin salınmasına xüsusi fikir verilməlidir.Suxur qırıntılarından ibarət sahələri bərkitmək üçün ağac və kol bitkiləri əkmək lazımdır. Dağ yamaclarında sürüşmənin qarşısını almaq üçün səthi su axınının başqa yerə yönəltmək lazımdır. EUı məqsədlə yamacda arxlar düzəldilməlidir( 3 ). Respublikada olan çayların hövzələrin eroziyadan , sel hadisəsindən qorumaq üçün hidrotexniki tikintilərdən istifadə edilməlidir. Həmin tikintilər çayın
sahilin dağılmaqdan qorumaqla , eroziya prosesi nəticəsində əmələ gələn selin gətirdiyi qaba materialları çökdürərək eroziyanın dərinləşməsinin qarşısını alır. Su eroziyası ilə yanaşı külək eroziyası da Respublika ərazisində yayılmışdır. Deflyasiya prosesi
eroziyaya səbəb
olan əsas
amillərdən biridir. Ona Culfa - Ordubad dağətəyi düzənliklərində təsadüf olunur. Torpaq örtüyünün və qumların küləklər tərəfindən sovrulub aparılmasının qarşısını almaq üçün kompleks mübarizə tədbirləri hazırlanmalıdır. Torpaq qoruyucu meşə zolaqları saldıqda hakim küləklərin istiqamətləri, gücü və s. şərtlər mütləq nəzərə alınmalıdır. Qumluqlarda və mexaniki tərkibcə yüngül olan torpaqlarda külək eroziyası yayılan sahələrdə bitki örtüyünün hərtərəfli qorunub saxlanılmasından ötrü meşə zolaqları salmaq təklif olunur. Belə ki, meşə zolaqları külək eroziyasının qarşısını alaraq,
əkin sahələrini quru küləklərdən mühafizə edir. Qumluqları bərkitmək üçün hər şeydən əvvəl torpağın sovrulmasına səbəb olan amillər aradan qaldırılmalıdır. Torpaq örtüyünü eroziyadan mühafizə etmək və torpaqlardan istifadənin səmərəsini artırmaq məqsədilə yuxarıda göstərilən tədbirləri bir-birinə uyğunlaşdırmaqla kompleks şəkildə tətbiq etmək zəruri hesab edilməlidir.Hər bir təsərrüfatda mübarizə tədbirləri düzgün həyata keçirilərsə 500
, torpaq pozulub dağılmaqdan mühafizə edilər, onun münbitliyi artar, nəticə etibarilə kənd təsərrüfatı bitkilərindən yüksək və sabit məhsul almağa şərait yaranır. Gələcəkdə eroziya prosesinin qarşısının alınması üçün indiyə kimi hazırlanmış mübarizə tədbirləri , ekoloji mühitə nəzarət (monitorinqi) ilə əlaqəli
şəkildə işlənib
hazırlanmalıdır. Burada
təbii-ekoloji və antropogen dəyişikliklər mütləq nəzərə alınmalıdır.
1. Ş ə k u r i. B .Q A z ə r b a y c a n R e s p u b l i k a s ı n ı n d ü z ə n v ə d a ğ ə t ə y i r e g i o n l a r ı n d a s ə h r a l a ş m a p r o s e s i n i n b ə z i n ə z ə r i v ə t ə c r ü b i p r o b l e m l ə r i . B a k ı ,2 0 0 4 . s . l 1 9 -1 2 2 2. Ш а к у р и . Б .Г .
Б и о л о г о - е к о л о г и ч е с к а я о с о б е н н о с з ъ п о ч в с и с т е м ы в е р т и к а л ь н о й з о н а л ь н о с т и ю г о - в о с т о ч н о й ч а с т и Б о л ь ш о г о К а ф к а з а . Б а к у , 2 0 0 4 . с .3 7 -5 1 3. Ш а к у р и . Б .Г . Э к о л о г о - г е н е т и ч е с к и е и г е о х и м и ч е с к и е о с о б е н н о с т и п о ч в Н а х и ч е в а н с к о й А в т о н о м н о й Р е с п у б л и к и и и з м е н е н и е и х п о д в л и я н и е м э р о з и о н н ы х п р о ц е с с о в . Б а к у , 2 0 0 2 . с .4 0 -5 3
,
Ə L İ Ə D D İ N А В В А S O V A M E A N a x ç ıv a n B ö lm ə s i T ə b ii E h tiy a tla r İ n s titu tu KU -2 x 8 KATİONTTİ İLƏ Cu2+ , Zn2+ VƏ Pb2+ - İONLARININ SORBSİYASININ TARAZLIQ XÜSUSİYYƏTLƏRİ VƏ KİNETİKASI I Z ' l i . \ C *. ГТ й ! ft< j I “ "İJs ü v*
* i j Г i f п.г и . • A Parağaçay molibdenitinin flotasiya vasitəsilə zənginləşdirilmiş nümunəsində əhəmiyyətli miqdarda Cu, Zn və Pb metalları olduğundan, bu metalların ionlarının monofunksional KU- 2 x 8 markalı kationitlə sorbsiyasmın tarazlıq xüsusiyyətləri, sorbsiya prosesinə təsir edən amillərin 501
rolu və proseslərin kinetikası nəzərdən keçirilmişdir. Təcrübələr bu elementlərin duzlarının məhlulları ilə apa rılmışdır. Kationit qəbul edilmiş metodika üzrə (1) H+ - formaya keçirilmiş, yaş halda ələnməklə fraksiyalara ayrılmış, 0,045- 0,085sm diametrli nümunələrdən istifadə edilmişdir. Təcrübələr statik şəraitdə io n it: məhlul = 1 : 100 nisbəti gözlənil-məklə aparılmışdır. Məhlulda Cu2+ və Zn2+ ionlarının miqdarı yodometıik, Pb2+ ionunun miqdarı isə ksilenol narıncısından indikator kimi istifadə etməklə kompleksonometrik üsulla təyin edilmişdir (2). Kationitlə sorbsiya olunan ion-ların miqdarı onların başlanğıc və sorbsiyadan sonrakı qatdıqları arasındakı fərqə əsasən
% paylanma əmsallarının qiymətləri isə P = S T I C , formulları ilə hesablanmışdır. Bu formullarda ST- sorbsiya tutumu, mq/q; V -
məhlulun həcmi, ml; Со və Ct - məhlulun baş lanğıc və tarazlıq qatılıq-ları, q/1; m- ionitin kütləsidir, q. Gerçək məhlulda bu elementlərin miqdarının 1,0- 1,5 q/1 -dən artıq olma-yacağınt nəzərə alaraq 0,1-1,5 q Me/1 qatılıq
intervalmda proseslərin izotermləri ♦ qurulmuşdur. Izotermlər qabarıq olsalar da Cu2+ ionunun sorbsiyasında qabarıq-lıq daha aydın seçilir. Bu isə Zn2+ və Pb2+ -ionlarına nisbətən Cu2+ ionunun KU- 2 x 8 kationiti ilə daha seçici sorbsiya olunduğunu göstərir. Alınan nəticələr kationitin Cu2+ və Zn2+ ionlarına qarşı yaxın sorbsiya tutumları ilə xarakterizə olunduğunu göstərir. Lakin Pb2+ ionunun kationitlə sorbsiyası kiçik kəmiy-yətləıiə xarakterizə olunur. Seçilən qatılıq intervalmda kationitin Cu2+, Zn2+ və Pb24" -ionlarına görə maksimal sorbsiya tutumu uyğun olaraq 72; 56 və 24mq/q - a bərabərdir. Yüklə 5,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|