Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Son saatında ana balasını düşünər, Balası uzaq-uzaq elləri. 71
böyük töhfə verdi. Datka adına – amir qadın – qadınlardan yeganə şəxs kimi layiq görülmüşdü. Onu Alayın çarıçası adlandırırdılar. Kurmanjana təkcə dostları deyil, düşmənləri də hörmət bəsləyirdi. Rusiya imperatoru ona brilyantlarla işlənmiş qızıl saatı şəxsən özü təqdim etmişdi. Kurmanjanın adı xalq yaddaşına əbədi yazılmışdır. Təbiətin onlar üçün təyin etdiyi bir xeyli birbaşa vəzifələrdən savayı ocaqların mühafizləri qadınların nəsibinə dəfələrlə sülalələri və hətta bütöv xalqı birləşdirmək düşmüşdür. XIX əsrin ikinci yarısında yaşamış, buqu tayfasının başçısı Borombayın nəvəsi cazibədar Torotaydan bəhs edək. O dövr ayrı-ayrı qırğız xanədanlarının mürəkkəb münasibətlərinin hökmfərma olduğu zaman idi. Göyçək Torotay nəslinin yolunda özünü qurban verərək qərib elə – qazaxa ərə getdi. Qazaxlar cavan gəlinin həmtayfalarının mövqeyini möhkəmlətməyə vəd vermişdilər. Qız o dərəcədə yaraşıqlı idi ki, şərəfinə mahnılar qoşulur, akınlar Çokmorov S. “Bayram” 1987-ci il, kətan, yağlı boya, 117, 3 x 141, 5 Son saatında ana balasını düşünər, Balası uzaq-uzaq elləri. 71 onn gözəlliyini İssık-Kulun mavi sularında süzən qu quşunun zərifliyi ilə müqayisə edirdilər... Qu quşu naz-nemətli doğma yurdundan uçub sərt qazax çöllüklərinə getdi. XX əsrin başlanğıcında baş vermiş, Borombayın nəvələrindən başqası – buqu sülbündən olan qız haqqında daha bir vaqiə. Valideynləri onu əsilzadə adamın oğluna vermək niyyətində imişlər. Adaxlı oğlan gəlinin arxasınca gələndə, qız ilk dəfə onu görür. Qonaqlarla dolu yurtadan sivişib çıxan qız baldızına bildirir ki, adaxlı oğlan onun xoşuna gəlmir və heç bir vəchlə ona ərə getməyəcək. Gecə kişi paltarı geyinən qız doğma aildən əvvəlcə Narına, oradan da Çon-Kəminə qaçır. Uzun müddət kişi geyimi ilə gizlənən höcət qız kişilərlə çiyin-çiyinə meşəqıran işləyir. Axırda yalanın üstü açılır. Fəqət tale qızın üzünə gülür və o sevərək, əfsanəvi Şabdan bahadırın oğluna ərə gedir. Bu qız barədə də xalq arasında çoxlu mahnı və rəvayətlər qoşulmuşdur. Ananın alicənablığı barədə bir əfsanə mövcuddur. Əyyami-qədimdə bir qadının gözünün ağı-qarası yeganə oğlu böyüyüb həddi- büluğa çatandan sonra şıltaq gözələ aşiq olur. Qız oğlanın məhəbbətinin gücünü yoxlamaq üçün üç arzusunun yerinə yetirilməsini tələb edir. Əvvəlcə uca dağlarda bitən nadir aygülünü istəyir. İgid onun xahişini yerinə yetirir. Sonra qız pələng dərisindən kürk tələb edir. Vurğun bu arzunu da yerinə yetirir. Qəddar gözəlin üçüncü arzusu inanılmaz olur: “Sevirsənsə, ananın ürəyini köksündən qopar, mənə göstər!” Ehtirasdan beyni qaralmış gənc anasını öldürür. Yolda anasının qanı axan ürəyini aparanda, büdrəyib yıxılır. Qəfildən, ana ürəyi dil açır: “Can bala, əzildin?” Budur ananın nəhayətsiz məhəbbəti, həlimliyi! Qırğız xalqında müqəddəs sözlər var: “Ananın südü halal olsun”. Bu kəlmələrin mənası həddən ziyadə dərindir: layiqli insan olmaq, qocalmış ananın qayğısına elə qalmaq ki, ölümündən əvvəl bunu deyə bilsin: “Ağ südümü halal edirəm”. A.Tokombayevin sözlərinə bəstələnmiş gözəl bir “Munarım” nəğməsi var. Mahnının lirik qəhrəmanı sevgilsini yada salır, onun ətrini körpəsinə süd verən qadının qoxusuna bənzədir. Tam açığlığı ilə təzahür etmiş insan hissləri necə də sadə və füsunkardır! Qadının əliaçıqlığından və ovqatından ailə ab- havası asılı idi. Müdrik Kalıqulun qadın haqqında dediklərindən: “Gəlinin üzü gülmürsə, əlindən xörək – it qabağına atılmış yemə oxşayacaq. Arvadın üzü gülmürsə – sağalmaz dərddir. Arvadın xoş üz göstərməməsi – cismi saran buz nəfəsdir. Gəlinin qayına xoş üz göstərməməsi – yeddiaylıq qışdır...” Övladı olmayan qadının xətrinə dəyməməkdən ötrü onu sonsuz adlandırmırdılar, sadəcə deyirdilər ki, hələ dabanları qana batmayıb. Əcdadlarımız bizə belə mənəviyyat miras qoyub getmişlər. Qadınlar bütün xalqların zaman boyu ilham mənbəyi olmuşlar. Əlavə edərdim ki, onlar bizim kişilər üçün yalnız ali deyil, kövrək, zərif hisslərin də mənbəyidirlər. Akademik Musa Adışevin həyat yoldaşı, istedadlı şairə Tənti Adışevaya münasibətini xatırlayıram. Onlar Çelpon-Atada istirahət edəndə, tanınmış akademik arvadının nahardan sonrakı yuxusunun qayğısına qalaraq, yelpazə ilə milçəkləri qovurdu... Populyar komuzçu Samarbübü Toktoxunovanın müsahibəsindən bəll olmuşdu ki, özü də komuzçu olan əri Çalaqız İsabayev, arvadının əllərini qoruyaraq ev işlərinin hamısını öz çiyninə götürmüşdü: paltar da yuyur, xörək də bişirir, hətta tikiş də tikirdi. Müsəlman kişilərinin mentaliteti budur! Hamının yaxşı tanıdığı bəstəkar Mikael Tariverdiyev cavan vaxtı sevimli akrisası ilə yol gedəndə, sükan arxasında oturmuş qadının başına iş gəlir və maşınla adam vurur. Bəstəkar tərəddüd etmədən məhkəmədə bütün günahı öz boynuna götürür. Əsil kişi hərəkəti. İndi isə müdrik qadın ədalətinə misal gətirim. 1995-ci ildə respublika prezident seçkiləri zamanı məşhur təcrübəli siyasətçi Apsamat Məsəliyev öz namizədliyini irəli sürmüşdü. Onun anası sonradan “Qırğız ruhu” qəzetindəki müsahibəsində bildirmişdi ki, oğlunun lehinə deyil, cari Prezident Əsgər Akayevin lehinə səs vermişdi. Jurnalistin onun seçimi haqqında sualına ana cavab vermişdi ki, oğlunu dəfələrlə namizədliyini geri çağırmaq üçün yola gətirməyə çalışmışdır, çünki artıq onun vaxtı ötmüşdür, hər şey dəyişilmişdir, cavanlara yol açmaq zəruridir. İstərdim ki, sadə qırğız qadını olan bu ananın əməli ambisiyalarını doğma xalqının rifahından uca qoyan bir çox siyasətçilər üçün nümunə ola idi. Bir vaxtlar qəzetlərin çoxu Daşkənddən Şamahmudovların çoxuşaqlı ailəsindən yazırdı. Hələ Böyük Vətən Müharibəsinin başlanğıcında öz övladı olmayan ailə keçmiş İttifaqın çox şəhərlərindən təxliyə olunmuş müxtəlif millətli balacaları öz himayəsinə götürmüşdü. Bu tifillərin valideynləri bombardman zamanı həlak olmuşdular. Yadımdadır, məqalələrin birində deyilirdi ki, ailənin 14 övladlığa götürülmüş uşağı var. Sonra aydın oldu ki, onlar ailələrinə 22 cocuğu 72 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|