Microsoft Word seyid c?F?R pis?V?RI. doc
Yüklə 1,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
64 Azərbaycan xalqının düşmənlərinin nümunəsi olan Abdulla Mustufinin təhqiredici sözləri bayquş səsi kimi hənuz Azərbaycan xalqının qulaqlarında təninəndazdır. Bir müəyyən ə dətdən başqa bütün Azərbaycan xalqı özlərinin, adına, ş öhrətinə, milliyyətinə möhkəm bir surətdə əlaqəmənddirlər. Bunlar həmişə səy etmişlər ki, Azərbaycanın azadlığı və bununla bərabər bütün ranın azadlıq və səadəti uğrunda canfişanlıq etsinlər. Biz mətləbin uzanmasını nəzərdə tutub Azərbaycanın tarixindən bəhs etmək istəmirik. Bu xalqın mənşəi və babalarının {qeyrətli müdirlərin} böyük bir dövlət təşkil edib uzun illərcə müstəqil siyasi həyat sürdüklərini də irəli çəkə bilirik. Səfəvi sultanlarının Azərbaycan oğullarından təşkil etdiyi qızılbaş ordusunun bugünkü ranın təşkilində gördükləri böyük qəhrəmanlıqlardan bəhs etmirik. Hətta ranın və Azərbaycanın məşrutə cərəyanından Səttar xanın bayrağı altında fədakarlıq göstərən Azərbaycan mühacidlərinin fəaliyyətlərini də ayrı mövqeyə saxlayırıq. Şeyx Məhəmməd Xiyabaninin azadlıq uğrunda başladığı qiyami və bundan sonra meydana çıxan bütün qiyamlar və azadixahlıq hərəkatlarını da şəhr verə bilməyəcəyik. Biz deyirik: Azərbaycan torpağında dörd milyonluq bir xalq yaşayır ki, onlar özlərinin komitələrini təşxis vermişlər. Özlərinə məxsus dilləri və ayrı bir adab və rüsumları vardır. Bu xalq deyir ki, biz istəyirik ki, ranın istiqlali və tamamiyyətini hifz etməklə bərabər, öz daxili işlərimizi idarə etməkdə muxtar və azad olaq, öz evimizi, öz meyl və iradəmizlə idarə edək və milli, məhəlli ehtiyaclarımıza öz gücümüzlə rəf edək. Azərbaycan deyirdi: Tehran bizim dərdimizə yetişmir və bizim ehtiyaclarımıza çarə, etməkdən acizdir. Bizim fərhəngimizin tərəqqisindən cilovgirlik (qarşısını alır) edir. Bizim ana dilimizi təhqir edib başqa vətəndaşlarımız kimi sərbəst yaşamağa yol vermir. Bununla belə biz oradan rabitəmizi kəsmək iddiyasında deyilik. Məmləkətimizin külli və adilanə qanunlarına itaət edəcəyik. Məclisi-Şürai-Millidə və 309 yerli fədailərin köməyi ilə Şişəvan, Bünab, Marağa ətrafının jandarm postlarından 800 nəfəri tərki-silah etdikdən sonra Marağa padiqanını mühasirəyə aldı. Həmin jandarmlardan alınan tüfənglər ilə oranı təmizləyib təsərrüf etdik. Mən də Miyandab və Kürdüstan ətrafından və Tağıabad kəndindən 400 nəfər yerlilərin keçmişdə ələ keçirilən silahlarının vasitəsilə Bukan, Qaramusala, Çillicə, Rəhimxan, Keşvərdəki jandarm postlarını dağıdıb, onların silahlarını ələ gətirdim. Miyandab jandarmı işi belə gördükdə tab gətirməyib, Sayınqalaya doğru qaçmağa məcbur oldu. Mən onları Məhmudciqa qədər təqib edib, bir iddəsinin silahını almağa müvəffəq oldum. Qulu Sübhi isə Marağa-Miyandab xəttlərində 200 nəfər mənim dəstəm ilə Kəbiri dəstəsinin arasında əlaqə saxlayırdı. 21 Azərdə Mərkəzi Komitənin qərarına görə Azərbaycanda olan nizami dəstələrini və jandarmlarını tərki-silah (etmək) ə mri sadir olmuşdu. Kəbiri öz fədailəri ilə Təbrizə gedib, nehzətdə şirkət edirdi. Miyandab padiqanını mənim öhdəmə qoyulmuşdur. Fürsətdən istifadə edən Miyandab padiqanı Tağıabad kəndinə həmlə hazırlaşdı. Onlar Tağıabad kəndini vurub, dağıdan sonra Saqqıza fərar etmək istədilər. Mən bu xəbəri alan kimi camaatı erməni və azərbaycanlıların köməyi ilə onlara həmlə etdim. Camaat hətta ruhani, keşiş və qadınlardan çoxu ələ silah, alıb, vuruşmada şirkət etdi. Nəhayət düşməndən 25 nəfər sərbaz və 2 nəfər əfsəri təslim etdikdən sonra Miyandab padiqanını mühasirə etdik. Bir neçə gün vuruşma davam edirdi. Nəhayət Təbrizdə olan Tehran qüvvələri süqut etdi. Kəbiri Marağaya qayıtdı. Bu xəbəri eşitdikdən sonra Marağa padiqanı da silahı təhvil verməyə məcbur oldu. 22 azər (13 dekabr) axşam saat 12-də Miyandab padiqanın mühasirəsini şiddətləndirdik. Nəhayət səhər saat 8-də onların silahlarını təhvil aldım. Bu vuruşmada çoxlu silah və qənimət ə lə keçirildi. Həmin gün Kəbiri, Azərbadiqan, Qulu Sübhi ə trafdan yəni öz postlarından Miyandaba gəldilər. Orada 308 vuruşmadan sonra şahsevənlər və mücahirlər dağılıb, ətrafa qaçmağa məcbur qaldılar. Dövlət məmurları və maliklər onların 100 min baş qoyun, dəvə, at və qara mallarını, həmçinin küllü miqdarda ev əşyalarını talan etdilər. Kürdüstana pənahəndə olmuş mühacir və şahsevənlərin evlərini də bərbad etməkdən çəkinmədilər. Hər yerdə bu kimi hərəkətlər baş verirdi. Maliklərin güclənməsinə imkan yaradıldı. Onlar da bu qüdrətdən istifadə edib, kəndlilərin üzərində əziyyət və cəfalarını gündən-günə artırmaqda davam edirdilər. Kəndli isə bu zülmlərə davam edə bilmirdi. Xalqın ürəyi qana dönmüş idi. Bu vaxtda Azərbaycanın Hizbi-Tudə təşkilatı güclənməyə başlayırdı. Kəndlilərin bu zülm altında yaşamağına görə Hizbi- Tudəyə yaxınlaşmaqda idilər. Bu təərüz edən malik və jandarmlar isə Hizbin dağılması üçün ona rəğbət göstərən kəndliyə daha artıq fişar gətirirdilər. Günü-gündən çox kəndli Hizbi-Tudə ətrafına cəm olub, özünü zülmdən qurtarmaq uğrunda mübarizə edirdi. Kəndlilərin Hizbi-Tudəyə daxil olması malikləri qorxuya salırdı. Maliklər çox böyük şiddətlə rəiyyətləri həddən artıq fişar verməyə başladılar. Dövlət tərəfindən maliklərə kəndliləri (əziyyət etmək) barəsində tam ixtiyarat verilmişdir. 12 Şəhrivərdən sonra Hizbi-Tudənin sair üzvləri kimi mən də Azərbaycan Demokrat Firqəsinə keçmişdim. ki təşkilat işi ilə məşğul olduqdan sonra Mərkəzi Komitənin əmrilə kəndlilərdən fədai dəstələri hazırlamağa başladım. Fədai dəstələri təşkil vermək aban ayında Ağa Kəbirinin Mağaradan Tağıabad kəndinə gəldi. Qulu Sübhi ilə ikimiz bu mövzunu müzakirə etdikdən sonra Kəbirinin Təbrizə gedib, Mərkəzi Komitədən lazımı göstəriş almasını lazım gördük. Aban ayının 12-də (noyabrın 3-də) Kəbiri Təbrizədən qayıdıb, məni (Xoşamöhrəyə) dəvət edib, Mərkəzi komitənin sifarişlərini söylədi. Beləliklə ciddi surətdə fəaliyyətə girişdik. Miyandab məntəqəsi Bukan xəddindən Qaramusala qədər mənə tapşırıldı. Qəccələ və Marağa-Miyandab yolunu qət etmək Qulu Sübhinin öhdəsinə qoyuldu. Kəbiri az müddətdə 65 mərkəzi hökümətdə dəxalət və şirkət etməliyik. Fars dilini dövlət dili olmaq şərtilə milli mədrəsələrimizdə öz dilimiz ilə bərabər tədris etməyə imkan verəcəyik. Amma bunalrın hamısı ilə bərabər özümüz üçün bu haqqı qailik ki, gərək öz evimizin sahibi və ixtiyardarı olub, onu öz səliqəmizlə idarə etmək imkanına malik olaq. Necə ki, yuxarıda dedik biz təzə bir iş başlamışıq. llərdən bəridir ki, minlərcə Azərbaycan azadixahları və mütəfəkkirləri münfərid (tək başına) dəstəcəmi (toplum) bir surətdə bu müqəddəs fikir və ali məqsəd yolunda ki, Azərbaycanın və ranın həqiqi azadlıq istiqlalının payəsi gərək onun üzərində qurulsun. Xudmuxtarlıq üçün mübarizəyə dəvət etmişlər. Indiki demokrası məmləkətlərin qəhrəman cavanlarının mübarizəsi sayəsində faşizmin əsası yıxılmış və millətlərin başqa millətlər üzərində ağalıq nəzəriyyəsinin puç bir iddia olduğu isbata yetişmişdir. Bütün millətlərin sərbəst bir surətdə öz müqəddəratını təyin etməkləri mənşurla (xartiya) və peymanlar (müqavilə) vasitəsilə elan olunmuşdur. Bu halda Azərbaycan xalqı və Azərbaycan azadixahları təbiidir ki, münfərid və mütəfərriqə halında azadlıq mübarizələrini edama verə bilməzdilər. Ona görə lazım gəlir ki, bu mübarizəyə rəhbərlik etmək üçün möhkəm və müntəzəm bir firqə təşkilatı vücuda gəlsin. Azərbaycan Demokrat Firqəsi bu ehtiyacdan doğulmuş bir təşkilatdır. O təşkilat bütün demokratik və azadixah şəxsləri öz sırasına dəvət etməklə bir milli mərkəziseql vücudə gətirəcək. Azərbaycan xalqını azadlıq hədəfinə doğru sövq edəcəkdir. Bu vasitə ilə ran millətlərinin tərəqqi və təkəmül yolunu açacaqdır. Əlbətdə, bu firqənin proqram və əsasnaməsi çox çətinliklə konqrə tərəfindən təsbib (möhkəmlənmək) və xalq tərəfindən təsdiq intişar tapacaqdır. Bununla bərabər, müəssislər heyəti bu vasitə ilə firqənin əsas nəzərini ümum xalqa elan etməklə onları öz sıralarına çıxarmağa başlamışdır. Əziz həmvətənlər! Budur böyük tarixi mübarizə dövrü başlanır. Azərbaycan Demokrat Firqəsi sizi təbəqə və sinif firqəsi nəzərdə tutmayaraq, öz təşkilatında üzv Yüklə 1,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|