Microsoft Word seyid c?F?R pis?V?RI. doc
Yüklə 1,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
298 ndi Sərabın və Miyananın jandarm və polisləri bu sözün mənasını anladılar əfsus ki, onlar üçün bu söz baha başa gəldi. Onlar bir daha bu təcrübədən istifadə etməyə qadir ola bilməzlər. Keçən gün zəncir və şallaqla döyülüb, məcruh olmuş bir sarablı idarəmizə gəlib deyirdi: “ ndi ölsəm də arzum qalmadı. Ondan ötrü ki, qızımın namusuna əl atan xain cəzasını çəkdi”. Biz Sərab əmniyyə rəisinin öldürülməsindən xoş hal deyilik. Qardaş qanı tökməyi hərgiz vicdanımız qəbul etmir. Lakin kəndlini də bu işdə qınamaq olmaz. Nə qədər ki, dadirəs (haraya çatan) yoxdur, madam ki, jandarm zülmündən mərkəzə ş ikayətə gələnləri trutub, zindanlara doldurmaqla xalqı boğmaq istəyrilər. Bizdə kəndli ilə həmsəda olub, deyirik: “Dəmi abxordən pəse bədsqal Behəz omre həftadu-həştad sal”. “Pis xasiyyətlidən sonra bir an yaşamaq Yetmiş, həştad il yaşamaqdan daha yaxşıdır. ” Bununla belə biz dövlət məmurlarına bu hadisələrdən ibrət alıb, rəftarlarını dəyişməyi tövsiyə edirik. Onlar millət qarşısında tökülən qanlara cavab verməlidirlər. Zindanlar günahsız kəndlilərlə doldurulduğu halda, əlinə silah keçirmiş, kəndli soyuqqanlılıqla rəftar edə bilməz. Get-gedə həriq (yanqın) artır, qabağına çıxan yaş və qurumun hamısını yandırıb, məhv edə bilər. Yenə təkrar edirik: “Yolunuzu dəyişin, dayanıb fikr edin, cinayət və qan tökməyin səmərəsi xətərnakdır (təhlükəlidir). Xalqın istədiyini verin. Cinayətkarları tutub cəzalandırın. Kəndlinin mal, can və namusuna təcavüz edən jandarmları asın. Taki kəndli özü də intiqam üçün ayağa qalxmasın. Bundan başqa əlac yoxdur”. “Azərbaycan” qəzeti 28 aban 1324, 58-ci nömrə (19noyabr 1945) 75 ruznaməsinin müdiri Ağazadə kimi yalançı azadixahlar muxtariyət kəlməsini istemalını belə caiz (lazım) görməyib, onun yerində ixtiyar kəlməsi işlətmək üstündə bizim ilə ciddi surətdə mübahisə edirdilər. Orada ixtilaf çıxmasına yol verməmək üçün biz ibarəti elə düzəltdik ki, vaxtilə istədiyimiz mənanı ondan çıxarmaq mümkün olsun. Mədəni muxtariyət ibarəti məhdud olduğu və siyasi iqtisadi və mali muxtariyət uğrunda apardığımız mübarizənin (qeyd) etmədiyi üçün daxili azadlıq ümum məmləkətin adilanə qanunlarını gözləməklə bərabər, o sərneveştini özü təyin etsin kəlməsilə onu vüsətləndirməklə ondan və istədiyimiz nəticəyə müvəffəq olduq. Müraciətnamənin quru təbliğatdan ibarət olub qalmamasını təmin etmək üçün əməli və aydın vasitələr olmaq üzrə əyalət və vilayət əncümənlərini irəli sürdük. Biz eləyə bilərdik həman əvvəl qədəmdə məclisi-milli və hökumət milli ş üarını meydana ataq, bu isə əvvəl qədəmdə çox müşkül vəzifə idi. rtica bizi haman günlərdə təcziyəçi deyib, boğa bilərdi. Bundan əlavə biz həqiqətdə muxtariyət və daxili azadlığın ə yalət və əncümənləri vasitəsilə təmin olunmasına inanmırdıq. Ə ncümənləri irəli çəkməklə bir iş qanuni yol ilə başlamaq fikrində idik. ran qanuni-əsasının ən mühüm əslilərindən olan ə ncümən əyaləti xalqın təbii və qanuni haqqı idi. Bu şüar təkcə Azərbaycan deyil, bütün ran üçün də təzəliyi yox idi. Bir zaman Azərbaycan əyalət əncümənlərinin ran xalqının azadlıq mübarizəsində böyük rol oynadığı üçün o xalq arasında Məşrutə tarixində hörmətli xatirələr qoymuşdu. Doğrudur ə yalət əncümənləri quruluş cəhətdən demokratik əsaslar üzərində ola bilməz. Xalqımızın ehtiyaclarını tənin etməzdi. Vəli o xalqı ayağa qaldırmaq üçün böyük bir qədəm və hesab ola bilərdi. Hələ Məşrutə inqilabında Azərbaycan əyalət ə ncüməni Tehran irticasına böyük zərbələr endirmiş, məşrutəni hifz etmək yolunda uzun müddət mübarizə aparıb, Məhəmmədəli şahın taxtdan salması şüarını o meydana atmış, Azərbaycanda əmniyyət və azadlığı təmin etmək üçün 76 müstəqimən işə başlayıb, Tehran məclisi-millisini ciddi surətdə (heyrətə) qoymuşdu. Ona görə də onu istəməklə Azərbaycanın tarixi qüdrəti də Ehya (bərpa) edib, meydana çıxarmış oluruq. Dil məsələsi barəsində şüarımız olduqca əməli və sadə idi. Firqə bu vasitə ilə Azərbaycan dilinin rəsmi surətdə qəbul edilməsi tələbi isə iftixar kəsb edə bilmişdi. Dilimiz yeni bir dil deyildir. Onun {qədim} keçmişi olduğunu kimsə inkar edə bilməz. Bu dildən Dədə-Qorqud hekayələrindən başlayaraq, zəmanəmizədək yazılıb, intişar verilən qiymətli əsərlər o dilin geniş və mədəni bir dil olub, qərinələr boyu davam etməsini isbat etmişdir. Xalq isə neçə qərinə fars istilasına məruz olduğu halda, öz dilini hifz etdiyindən ona ürəkdən bağlı olduğunu göstərmişdilər. Farslar Azərbaycan dilini inkar etməklə, bizim milliyyətimizi da rəd edirdilər. Onların içərisində elə həyasız adamlar var idi ki, azərbaycanlıların danışdıqları dili fars dilinin bir şöbəsi olduğunu belə meydana atmaqdan çəkinmirdilər. Əslan Azərbaycanda fars dili dövləti bir dil olduğundan fəqət sinfi surətdə məktəblərdə tədris edilir, zorla idarələrdə işlənirdi. Həqiqi azərbaycanlılar isə o dili təhsil etməkdən sonra belə dürüst tələffüz edə bilməzlər. Xalqın ə ksərini təşkil edən zəhmətkeş kütlə isə öz ana dilindən başqa bir dil, məsələn, fars dili ilə öz fikirlərini söyləməyə qadir deyildilər. Əslan azərbaycanlılar həmişə öz ana dillərinə nisbət çox mütəəssib olub, o dili təhqir edənlərə qarşı bəslədikləri nifrəti gizlədə bilməz və gizlətmək də istəməzlər Farslar azərbaycanlıları sadə (təmiz) düzgün və şüca tanıdıqlarına görə azadixahlıq meydanında onlara çata bilməyəcəklərini də heç vaxt unutmaz. Yeri gəldikdə onu söyləməkdən belə xuddarlıq etmirlər (çəkinmirlər). Azərbaycanlı özünü ranlı adlandırdığı halda hərgiz fars adlandırmazdır. Bu səbəblərə görə bizim dil azadlığı şüarmız xalq içərisində daha artıq təsir bağışladığı kimi düşmənlərimizin daha şədid etirazına səbəb oldu. Rza şahın Azərbaycanı qaranlıqda saxlamaq üçün onun apardığı xainanə siyasət nəticəsində vaxtilə ranın abadan, mütərəqqi şəhərləri 297 Biz dəfələrlə kəndlərdə görülən vəhşiliklərin qorxulu nəticəsini yazıb, dövlət məmurlarının kar qulaqlarına və kor gözlərinə soxmaq istədik. Lakin özlərini port Artur qalası Fatehi hesab edən jandarm rəisləri kor tutduğunu buraxmayan kimi əlsiz-ayaqsız kəndlilər ilə vəhşiyanə rəftarlarını daha da ş iddətləndirib, mal, can və namusuna təcavüz etməkdən əl götürmədilər. Nəhayət pıçaq sümüyə dayanıb. Kəndlinin tab və tavanı kəsildi. Özünə çarə tapmaq fikrinə düşdü. Indi cəlladlar buyurub. Əkdikləri toxumun səmərisini dərsinlər. Kim bilir, bəlkə bunların hamısı qarətgərliyi şiddətləndirmək üçün təzə ünvandır. Bəlkə çalışırlar ki, bu adla kəndliləri xak ilə yeksan (məhv) edib, Azərbaycan kəndlisinin nəslini kəsib ortadan qaldırsınlar. Lakin iş bunu göstərmir. Miyanadan, Sarabdan və Marağadan gələn xəbərlərdən məlumdur ki, cana doyub, vəhşətlərə təhəmmül edə bilməyən kəndli intiqam silahı ilə qiyam etmişdir. Qiyamçıların hədəfi jandarm cəlladlarını xəlli- silah edib, kəndlərdən uzaqlaşdırmaqdır. Bunlar var qüvvətləri ilə əmniyyəti hifz edikləri halda, jandarm postlarını ortadan çıxarır. Onların silahı ilə özlərini difa etməyə çalışırlar. Miyanadan və Sarabdan gələnlərin dediklərinə görə ə mniyyələri xəli-silah etdikdən sonra fədailər çəkilib getmiş, şə hərin əmniyyətini polis məmurlarının ixtiyarına qoymuşlar. Bundan əlavə kəndlilər dövlət məmurları vasitəsilə kəndlərdə paylanan silahlardan çox sadə bir surətdə müdafiə edə bilmişlər. Müttəle (agah) adamların izharına görə şəhrivərdən sonra Azərbaycanı tərk edib, qaçan nizami qüvvələrin silahları tamamilə kəndlilərin əlinə düşmüşdür. Çox kəndlilər öz namuslarını hifz etmək üçün öküzünü satıb, tüfəng almışdır. Bu silahların gücü elədir ki, dövlət məmurları apardıqları ə hməqanə siyasətin mənasını düşünməyə məcbur olmuşlar. Biz keçən nömrələrdə kənldini döyüb, öldürüb, namusuna əl atmağı atəş ilə oynamaq adlandırıb demişdik ki, “Əgər Sədsal gəbr atəş füruzət Əgər yekdəm dəru ofdəd “Atəşpərəst yüz ilə od yandırsa Özü bir an onun içinə düşdüyü təqdirdə yanacaqdır”. Yüklə 1,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|