Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİmat

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 
41 
 
Vərəmin müalicəsi 
 
Azərbaycan PS-də VƏD-lər 1-ci və 2-ci kateqoriyalı xəstələrin müalicəsində həftədə 7 
gün, 4-cü kateqoriyalı xəstələrin müalicəsində həftədə 6 gün təyin edilir. 
Kimyaterapiya rejimlərinin kodlaşdırılması  
Rejimlərin  kodlaşdırılması  ÜST  tərəfindən  tövsiyə  olunmuş  müalicə  kateqoriyaları  ilə 
uyğunlaşdırılıb:  

 
I  –  ilk  dəfə  aşkar  olunmuş,  II  -  əvvəllər  müalicə  olunmuş,  IV  –  ÇDD  və  GDD 
xəstələr üçün 

 
“a” hərfi  - əvvəllər müalicə olunmuş ÇDD vərəmi olan xəstələrin müalicə rejimini 
göstərir 

 
“S”  hərfi  -  streptomisinə  qarşı  mono-davamlı  vərəmi  olan 
xəstələrin  müalicə 
rejimlərini göstərir 
 

 
“H
”  hərfi  -  izoniazidə  qarşı  mono-  və  poli-davamlı  vərəmi  olan 
xəstələrin  müalicə 
rejimlərini göstərir
 

 
“R
” hərfi - rifampisinə qarşı mono- və poli-davamlı vərəmi olan 
xəstələrin müalicə 
rejimlərini göstərir
 

 
“G” hərfi - GDD vərəmi olan xəstələrin müalicə rejimini göstərir.  
 
Kimyəvi terapiyanın rejimlərini və müalicənin müddətini aşaqıdaki amillər şərtləndirir:  

 
Xəstəlik halının növü  

 
Dərmanlara qarşı davamlılıq növü və  

 
Prosesin yayılması dərəcəsi 
Vərəmli  pasiyentlərə  müalicə  təyin  edilməsi  üçün  təqdim  olunan  sxemdə  ən  azı  üç 
effektiv  VƏD  olmalıdır.  Bu  şərt  olmadıqda  konsilium  pasiyentin  palliativ  qayğıya 
keçirilməsinin məqsədəuyğunluğu məsələsini həll edir. Palliativ qayğı və müalicə zamanı 1-
ci sıra VƏD-lərin tətbiqinə yol verilir.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 
42 
 
Standart kimyəvi terapiyanın rejimləri 
Xəstəlik 
halının 
növü 
VM-nin 
2-ci 
sıra  dərmanlara 
davamlılıq 
növü* 
Prosesin 
yayılması 
və 
müalicənin 
müddəti 
Kimyəvi terapiyanın rejimi  
Müalicənin 
kateqoriyası 
Həssaslıq qorunmuşdur 
İlk dəfə aşkar olunmuş  
Bir pay 
hüdudunda 
(6 ay) 
2HRZE/4HRE 
 
I 
Bir paydan 
artıq (8 ay) 
2SHRZE/1HRZE/5HRE 
 
II 
Əvvəllər müalicə olunmuş  
Hər hansı 
biri (8 ay) 
2SHRZE/1HRZE/5HRE 
 
II 
Mono-davamlılıq (S)
 
İlk dəfə aşkar olunmuş  
Bir pay 
hüdudunda 
(6 ay) 
2HRZE/4HRE 
 
I 
Bir paydan 
artıq (8 ay) 
2Km
#
HRZE/1HRZE/5HRE 
 
IIS 
Əvvəllər müalicə olunmuş  
Hər hansı 
biri (8 ay) 
2KmHRZE/1HRZE/5HRE 
 
IIS 
Mono-, Poli-davamlılıq (H) : H, HS, HE, HSE 
Bütün 
tiplər 
 
Km(s), Ofl(s) 
 
Km(s), Ofl(r) 
 
Km(r), Ofl(s) 
 
Km(r), Ofl(r) 
Hər hansı 
biri  
(12 ay)** 
KmLfxEthREZ/LfxEthREZ 
 
KmMfxEthREZ/MfxEthREZ 
 
CmLfxEthREZ/LfxEthREZ
 
CmMfxEthREZ/MfxEthREZ  
IIH 
Mono-, Poli-davamlılıq (R) : R, RS, RE, RSE 
Bütün 
tiplər 
 
Km(s), Ofl(s) 
 
Km(s), Ofl(r) 
 
Km(r), Ofl(s) 
 
 Km(r), Ofl(r) 
 
Hər hansı 
biri  
 (12 ay)** 
KmLfxEthHEZ/LfxEthHEZ 
 
KmMfxEthHEZ/MfxEthHEZ 
 
CmLfxEthHEZ/LfxEthHEZ 
 
CmMfxEthHEZ/MfxEthHEZ 
IIR 
ÇDD: HR, HRS, HRE, HRSE 
İlk 
dəfə 
aşkar 
olunmuş 
Km(s),Ofl(s)  
Km(s),Ofl(r) 
Km(r),Ofl(s) 
 >=20 ay 
*** 
KmLfxEthCsPasZ/LfxEthCsPasZ  
KmMfxEthCsPasZ/MfxEthCsPas
Z 
CmLfxEthCsPasZ/LfxEthCsPasZ  
 
IV 
Əvvəllər 
müalicə 
olunmuş 
Km(s),Ofl(s)  
Km(s),Ofl(r) 
Km(r),Ofl(s) 
>=24 ay 
*** 
KmLfxEthCsPasZ/LfxEthCsPasZ  
KmMfxEthCsPasZ/MfxEthCsPas
Z 
CmLfxEthCsPasZ/LfxEthCsPasZ 
 
IVa 
GDD: ÇDD + Km və/yaxud Am və/yaxud Cm və Ofx davamlı 

---

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 
43 
 
Bütün tiplər
 
>= 24 ay 
*** 
CmMfxEthCsPasZ/MfxEthCsPas
Z 
IV G  
* s – həssaslıq qorunmuşdur; r – dərman vasitələrinə davamlılıq 
#
 bütün tövsiyə ediləm rejimlərdə Kanamisin Amikasin ilə əvəz edilə bilər  
** Dərmanlara qarşı Mono- və Poli-davamlı tiplərin (S, H, R, E, HS, HE, HSE, RS, RE, 
RSE)  müalicəsi  zamanı  intensiv  fazanın  müddəti  3  aydan  az  olmamaqla,  bəlğəmin 
konversiyasından  sonra  daha  2  ay  davam  edir  və  o,  bəlğəm  konversiyasının  gecikməsi, 
kliniki və rentgenoloji dinamikanın ləng olması şərtləri ilə 6 aya qədər uzadıla bilər.  
*** 
ÇDD və GDD vərəmin müalicəsi zamanı müalicənin intensiv fazasının müddəti  8 
aydan  az  olmamaqla,  bəlğəmin  konversiyasından  sonra  daha  6  ay  (ümumilikdə  10  aydan 
çox olmamaqla) davam edilir. 
 
Bədən  çəkisindən  asılı  olaraq  vərəməleyhinə  dərman  vasitələrinin  standart  dozaları 
(böyüklər üçün) 
 
Dərman vasitələri  
< 33 kq 
33 – 50 kq 
51 – 60 kq 
> 60 kq 
İzoniazid (100, 300 mq) 
4-6 mq/kq  
200-300 mq   300 mq  
300 mq  
Rifampisin (150, 300 kq) 
10-20 mq/kq 
450-600 mq 
600 mq 
600 mq 
Etambutol (100, 400 mq) 
25 mq/kq 
800-1200 
mq 
1200-1600 
mq 
1600-2000 
mq 
Pirazinamid (500 mq) 
30-40 mq/kq 
1000-1750 
mq 
1750-2000 
mq 
2000-2500 
mq 
Streptomisin (1 q ampul) 
15-20 mq/kq 
500-750 mq 
1000 mq 
1000 mq 
Kanamisin (1 q ampul) 
15-20 mq/kq 
500-700 mq 
1000 mq 
1000 mq 
Amikasin (1 q ampul) 
15-20 mq/kq 
500-700 mq 
1000 mq 
1000 mq 
Kapreomisin (1 q ampul) 
15-20 mq/kq 
500-700 mq 
1000 mq 
1000 mq 
Levofloksasin (250mq,  
500 mq) 
ÇDD vərəmi 
olan 
böyüklərdə 
adətən 750 
mq təyin 
olunur 
750 mq 
750 mq 
750 mq 
Moksifloksasin (400 mq) 
ÇDD vərəmi 
olan 
böyüklərdə 
adətən 400 
mq təyin 
olunur 
400 mq 
400 mq 
400 mq 
Etionamid (250 mq) 
15-20 mq/kq 
500 mq 
750 mq 
1000 mq 
Protionamid (250 mq) 
15-20 mq/kq 
500 mq 
750 mq 
1000 mq 
Sikloserin (250 mq) 
15 mq/kq 
500 mq 
750 mq 
1000 mq 
PAST  və  ya  digər  formalar 
ekvivalent miqdarda 
150 mq/kq 
8 q 
8 q 
8 q 
Rifabutin (150 mq) 
5 mq/kq 
200-300 mq 
300 mq 
300 mq 
Qeyd: gündəlik dozalar göstərilmişdir. Adətən aşağıdakı dərman vasitələri gündə 2 dəfə 
qəbul  edilir:  etionamid,  protionamid,  sikloserin,  PAST.  Məsələn,  etionamidin  gündəlik 
dozasını  (750  mq)  –  500  mq  səhər  və  250  mq  axşam.  Bir  sıra  preparatlar  hazırda 
Azərbaycanda qeydiyyatdan keçmədiyindən və vərəmin müalicəsində tətbiq edilmədiyindən 

---