Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİmat

Əlavə 3: Vərəmə görə skrininq qeydiyyatı kitabı 
№  Soyadı, adı, atasının 
adı 
Təvəllüdü 
Neçənci 
dəfə həbs 
olunub 
Müəssisəyə 
gəldiyi tarix 
Müayinə 
tarixi 
Müayinə 
strategiyası : 
Sorğu/rentgen 
Müayinə 
nəticəsi 
Səhiyyə 
maarifi 
Bəlğəm 
müayinəsinin 
nəticəsi 
Görülən 
tədbir 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Əlavə 4: Məhbusların kütləvi skrininqinin mərhələləri 
MƏRHƏLƏ 1: Kütləvi skrininqə hazırlıq.  
İşçi  heyət  və  məhbuslar  vərəm  haqqında  maarifləndirilir,  hər  bir  kəsə  vərəmin 
simptomları,  erkən  qoyulmuş  diaqnoz  və  müalicənin  dərhal  tətbiqinin  faydaları  haqqında 
məlumat verilir. 

 
Səhiyyə  maarifçiliyi  keçirən  işçilər  kütləvi  skrininq  aparılması  planlaşdırılan 
cəzaçəkmə müəssisəsinə gəlir; 

 
Cəzaçəkmə müəssisəsinin rəisi və inzibati işçilərlə görüş keçirilir; onlar ümumilikdə 
vərəm,  vərəmlə  mübarizə  fəaliyyətləri  və  kütləvi  skrininq  prosedurları  haqqında 
ətraflı şəkildə məlumatlandırılır. Məhbusların siyahısı əldə edilir; 

 
Cəzaçəkmə  müəssisəsinin  tibb  işçiləri  ilə  görüş  keçirilir;  onlar  kütləvi  skrininq 
prosedurları və xəstəlik hallarının  aşkarlanması fəaliyyətlərinin  əhəmiyyəti  haqqında 
ətraflı şəkildə məlumatlandırılır; 

 
Cəzaçəkmə müəssisəsinin rəisi və tibb işçilərinin dəstəyi ilə məhbuslar üçün səhiyyə 
maarifçiliyi sessiyası təşkil edilir; 

 
Şifahi  məlumatlandırma  sessiyası  və  söhbətdə  marifləndirici  çap  və  video 
materiallarından istifadə edilir; 

 
Vərəmə  dair  broşürlər  paylanır,  yataqxanalara  və  məhbusların  oxuya  biləcəkləri 
yerlərin divarlarından posterlər asılır. 
 
MƏRHƏLƏ  2:  Skrininqin  keçirilməsi  və  vərəm  ehtimal  edilən  şəxslərin  müəyyən 
edilməsi 

 
Skrininq üçün münasib yer seçilir; 

 
Skrininqin keçirilməsi üçün lazımi işçi qüvvəsi səfərbər edilir;  

 
Məhbuslar dəstə-dəstə skrininqin aparıldığı yerə dəvət olunur; 

 
Məhbusların çəkisi və boyu ölçülür; 

 
Cəzaçəkmə müəssisəsindəki hər məhbus üçün sorğu vərəqəsı doldurulur; 

 
Məhbuslar rentgenoloji müayinədən keçirilir; 

 
Rentgen və sorğu nəticələrinə əsasən vərəm ehtimal edilən şəxslər müəyyən edilir və 
onların siyahısı hazırlanır; 

 
Bəlğəm  toplanışı  günü  müəyyən  edilir,  vərəm  ehtimal  edilən  şəxslərin  bəlğəm 
nümunəsi toplanaraq laboratoriyaya göndərilir. 
 
MƏRHƏLƏ 3: Skrininqin nəticələri 

 
Əkmə nəticələri pozitiv olanların siyahısı ƏN TBİ-yə göndərilir; 

 
ƏN TBİ tərəfindən verilmiş göndərişə əsasən əkmə nəticələri pozitiv olanlar İMM-yə 
etap edilir; 

 
Əkmə nəticələri neqativ olanlar həkim-ftiziatrlar tərəfindən müayinə edilir; 

 
Kliniki-rentgeloji  nəticələrə  əsasən  həkim-ftiziatrın  rəyi  olduğu  halda  əkmə  nəticəsi 
neqativ olan məhbuslar İMM-yə etap edilir.   
 
 
 
 

---

Əlavə 5: Təcili bildirişin forması 
 

---

Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013
 
74 
 
Əlavə 6: Ağciyər və ağciyərlərdən kənar vərəmin diaqnostikasının xüsusiyyətləri 
 
Bakterioloji müayinə 
Radioqrafiya  
AV 
Bəlğəm 
yaxmasının  mikroskopiyası, 
neqativ olduqda - əkmə 
1)  Infiltrat  və  ya  bərk 
sahələr 
– 
ağciyər 
parenximasında 
müəyyən 
edilən  infiltratların  və  bərk 
sahələrin 
kölgəlikləri 
ölçülərinə,  sərhədlərinə  və 
intensivliyinə görə fərqlənir.  
2) 
Aydın 
sərhəddi 
olan/olmayan 
hər-hansı 
boşluq  görüntüsü,  bərkimə 
ocağlı/düyünlü/fibroz 
bərkimə ilə müşayiət olunur.  
3) 
Aydın 
seçilməyən 
sərhədli  ocaqlar  -  ağciyər 
parenximasında 
girdə 
bərkimələr (tuberkulomalar).  
4) 
Döşdaxili  və  ya 
divararalığı  limfopatiya  –  bir 
və  ya  hər  iki  ağciyərlərin 
və/və ya divararalığının limfa 
vəzilərinin 
atelektaz 
və 
bərkimə  ilə  müşayiət  olunan 
böyüməsi.  
Plevritlər  
 
1) 
Plevral  mayenin  mikroskopiyası 
adətən  neqativdir,  lakin  əkmə  50%  hallarda 
pozitivdir 
2)  Plevranın  bioptatı  daha  həssasdır  və 
75-90 % hallarda əkmə üzrə pozitivdir; 
3)  Plevranın  punksiyasında  sarı  rəngli 
maye  müəyyən  edilir,  ekssudatda  zülalın 
miqdarı  30q/l-dən  çox  olur  və  aşkar 
limfositoz  (limfositlərin  miqdarı  80–100%) 
qeyd edilir. 
Plevra  boşluqlarına  xeyli 
miqdarda  maye  toplanması 
qeyd edilir. 
Meningitlər 
 
Beyin  –  onurğa  beyini  mayesi  (BOBM) 
adətən  yaxma  üzrə,  habelə  50%  hallarda 
əkmə üzrə neqativdir. 
Hətta 
aşkar  meningeal  simptomlar 
olmadıqda belə BOBM müayinə edilməlidir. 
Əgər  meningit  varsa  BOBM  şəffafdır,  onun 
təzyiqi  yüksəlir,  zülalın  miqdarı  >1q/l  və 
limfositlərin sayı 30–300/mm3 təşkil edir. 
Beyin 
qişalarındakı 
tuberkulomalar  KT  və  MRT-
də  girdə  və  ya  oval  formada 
vizualizasiya olunur. 
 
Limfadenitlər 
Zədələnmiş 
periferik  limfa  vəziləri 
xüsusən  boyun  vəziləri  aspirasiya  oluna 
bilər.  
Aspirasiya  vəzinin  yuxarı  qütbündə 
edilməlidir. 
 
Sümük vərəmi 
 
Disk  sahəsinin  daralması 
şəklində  ilkin  dəyişikliklər 
sezilmir. 
Gecikmiş 

---