Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

iç
əridəki ifşaedicilərin qorunması təmin olunmalıdır,halbuki,jurnaldakı yazıları öz xeyri-
n
ə yönəltmək polis işçiləri üçün çox çətin olur. 
Müst
əqil və təsirli medianın işləməsinə kömək edən bir neçə əsas qanunlar və təsisati 
orqanlar var ki,onlar da anti-korrupsiya s
əylərinə töhvə verir
153
. 

 
Güclü anti-senzura v
ə söz azadlığı qanunları. 

 
Media sahibliyinin  bir neç
ə adamın əlində cəmləşməsinin qarşısını alan 
güclü anti-trast qanunla
rı. 

 
 Jurnalistlik sah
əsinə girmək və ya media müəsisəsi  açmaq üçün lisenziya 
v
ə  ya digər məhdudiyyətlərin olmaması. Səmərəli çalışmaqdan ötrü jurnalistlərdən 
lisenziya t
ələb edilməsi medianın məzmununa nəzarət etmək üçün mexanizm kimi 
t
əsir edir,çünki mühüm jurnalistlərə lisenziya verilməsi inkar edilə bilər.. 

 
M
ənbələrin anonimliyi ilə əlaqədar,jurnalistlər ciddi davranış kodeksinə 
riay
ət etməlidirlər. 

 
Jurnalistl
ərin mənbələri ilə bağlı aydın hüquqi standardlar olmalıdır. 

 
Polis m
ətbuat konfransı keçirib medianı öz fəaliyyətləri ilə bağlı məlu-
matlan
dırmalıdır(əməliyyat təhlükəsizliyi imkan verən nöqtəyə qədər). 
 
4.8.
 
 Xüsu
si məqsədli sorğular 
Xüsusi hadi
sələri,praktikaları və ya siyasətləri nəzərdən keçirən və ya araşdıran orqanlar 
sor
ğular və ya sorğu aparan komissiyalar adlanır
154
. Sor
ğular təkcə keçmişdə nə baş verdiyini 
göz
dən keçirmir,əksinə çox vaxt onların üzə çıxardığı problemlərin baş verməsinin/yenidən 
baş verməməsinin qarşısını almaqdan ötrü siyasətlərə,praktikalara və ya təsisatlara düzəliş 
edil
məsi üçün tövsiyələr verməsi tələb olunur. Son qırx il ərzində polis korrupsiyası ilə bağlı 
says
ız hesabsız sorğular olmuşdur. Bu sorğular, adətən, ictimaiyyətin nümayəndələri,media 
və ya polisin özü tərəfindən edilən iddialara cavab olaraq təşəbbüs edilmişdir.  
Sor
ğular adətən müəyyən edilmiş vaxt müddəti üçün təşkil olunur və ona tam özəl 
mandat verilir.Öz manda
tına uyğun olaraq informasiya toplamaq üçün onlara tez-tez 
geniş səlahiyyətlər verilir, o cümlədən,məhkəməyə çağırmaq və and altında ifadə almaq 
səlahiyyəti verilir.Sorğular, 
155
adətən  uyğun adamların onlarla əməkdaşlıq etməsinə kö-
mək etmələri üçün, hüquq mühavizə orqanlarına edilən müraciətdir. Polis korrupsiyası ilə 
bağlı sorğular tez-tez geniş dairəli maraqlı tərəflərdən,o cümlədən,polis xidmətlərinin iş-
çi
lərindən( tez-tez o cümlədən,ifşaedicilərdən və korrupsiyaya bulaşmış polis işçilərindən 
),ictimaiy
yətinn nümayəndələrindən(çox hallarda polis korrupsiyasından faydalanan cina-
yətkar elementlərdən),mülki cəmiyyət təşkilatlarından və mediadan informasiya toplayır. 
Sor
ğular əsasən ölkə və ya bölgə icra orqanları tərəfindən təyin edilən komissiyalar 
vasi
təsilə həyata keçirilir;lakin, polis korrupsiyası ilə bağlı məhkəmə və parlament sorğu-
la
rı da vardır. Sorğunun növündən asılı olmayaraq,onlar polis işçisi olmayan adamlar tə-
rəfindən aparılır. 7-ci Fəsilə bax.  
229 

---

4.8.1. 
Xüsu
si məqsədli sorğuların rolu 
Xüsu
si məqsədli sorğunun funksiyaları hansı orqanın onu qurmasından,onun manda-
tından və onun hansı səlahiyyətlərə malik olmasından asılıdır.Polis korrupsiyası ilə bağlı 
sor
ğular, üç əsas funksiyanı yerinə yetirir və o polisin kənar izləməsinə xidmət edir. 
Polis korrupsiya
sı ilə bağlı sorğuların əsas rolu korrupsiya nümunələrini və həmçi-
nin,polis xid
məti daxilində korrupsiyaya kömək edən amilləri aydınlaşdırmaqdır.Sorğular 
əsasən sistemli korrupsiyalara fokuslanır;korrupsiyanın daha geniş cərəyanlarını nümayiş 
etdir
mək istisnası ilə onlar adətən fərdi hallara fokuslanmır. 
Fərdi hallar haqqında təhqiqat aparmağa və korrupsiyaya qoşulduğu şübhələnən polis 
işçilərinə qarşı cinayət işi qaldırmağa,sorğuların səlahiyyəti olmamasına baxmayaraq,bir 
çox sor
ğular  müəyyən polis işçilərinin fəaliyyətlərini yoxlamaq üçün dövlət prokuroruna  
tövsi
yə etmək iqtidarındadırlar. 
Sor
ğular mülki cəmiyyət təşkilatlarının araşdırma nəticələrini ictimaiyyətə élan etmək-
lə polis xidmətləri daxilində korrupsiya haqqında məlumatlılıq yaradır. Bu  mülki cəmiy-
yət təşkilatlarının,media və ictimaiyyətin polis korrupsiyasına qarşı mübarizədə maraqlı 
olma
sını təmin edir və icra orqanları və seçilmiş orqanları korrupsiyanı önləmək üçün ad-
dımlar atmağa təzyiq edir. 
4.8.2. 
Prob
lemlər 
Polis xidm
ətləri sorğudan sonra edilən tövsiyələrin əsasında tez-tez daxili dəyişikliklər 
edir.Sor
ğuların nəticələrinin və tövsiyələrinin polis korrupsiyası ilə mübarizədə uzunmüd-
d
ətli təsirinin olmasını  təmin  etmək problem yaradır
156
. Mollen Komissiya
sının(Nyu 
York  Po
lis  İdarəsində  korrupsiyanı  yoxlayan komissiya) və  Böyük Britaniya,ABŞ  və 
Avstraliyada apa
rılan başqa sorğuların məqsədi, polis korrupsiyasını önləmək və araşdır-
maq üçün daimi k
ənar izləmə orqanı yaratmağı tövsiyə etməklə, onların uzun müddətli tə-
sirl
ərinin olmasını təmin etmək idi. 
4.8.3. 
Xüsu
si məqsədli sorğular üçün tövsiyələr 
Xüsusi m
əqsədli sorğuların öz təbiətinə görə şəraitlərə uyğun özəlliyi vardır. Lakin bir 
sıra ümumi tövsiyələr də vardır: 

 
Xüsu
si məqsədli sorğuların kifayət qədər araşdırma səlahiyyətləri olmalı-
dır,o cümlədən,müstəqil təhqiqatlar və məhkəməyə çağırmaq səlahiyyətləri. 

 
Xüsu
si məqsədli sorğular o təhqiqatçıları seçməlidirlər ki,onların araşdır-
ma apa
rılan idarələrlə güclü bağlılığı olmasın,onların toqquşan maraqları olmasın 
v
ə onlar siyasi nüfuzdan kənar olsunlar.  

 
İdeal olaraq, xüsusi məqsədli sorğular hüquqi cəhətdən məcburi tövsiyə-
l
ər  vermək  iqtidarında olmalıdr  və  ya  araşdırma nəticəsində  sürətlənən islahat 
prosedurla
rına tərəf olmalıdır
157
. 
230 

---