Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

nin bir 
sıra tərəflərinin verdiyi unikal imkanlar,polis işinin rasionallaşdırılması prosesində 
yar
dımçı ola bilər
44
.  
Polis m
ədəniyyətinin mənfi tərəfi də polis işinin xarakterinin nəticəsidir. Polis işçiləri 
münt
əzəm surətdə mənfi və ziddiyyətli vəziyyətlərlə üzləşirlər. Bu vəziyyətlər cəmiyyət-
d
ə mənfi atmosfer yaradır və bu cür mühitdə stereotiplər,ayrımçılıq,fanatizm,sataşmalar 
ar
tır. 
Polis m
ədəniyyətinin digər tərəfi, yuxarıda deyildiyi kimi,təşkilatın daxilində özünün 
“paradoksal” t
əbiətinə görə çətinliklər və gərginliklər yarada bilər..Daimi olaraq polis iş-
çil
əri paradokslarla  üzləşirlər və onlar da zaman keçdikcə rahatsızlıq və narazılıq mənbə-
yin
ə çevirilir. Bu paradokslardan bir çoxu aşağıdakılardır: 

 
Ceviklik/vaxt mümkünlüyü: po
lis işçiləri bir müdaxilə səhnəsindən digə-
rin
ə “hoppulurlar”. Hər dəfə,ictimaiyyət onlara vaxt sərf edilməsini gözləyir. 

 
 Müt
əxəssisləşmə/çoxtərəflilik: polis işçiləri çox sayda fərqli vəziyyətlərə 
müdaxil
ə edirlər və belə hallarda ictimaiyyət polisdən yüksək səviyyəli peşə-
kar
lıqla keyfiyyətli iş nümayiş etdirilməsini gözləyir. 

 
Qanunun t
ətbiqi/müstəqillik:  polis  işçiləri müstəqil hərəkət etməlidirlər 
v
ə eyni zamanda qanunlara ciddi riayət etməlidirlər.  
  
3-cü Böl
mə: 
Dəyərlər,qaydalar  və  davranəş  polis korrupsiyasına 
qar
şı mübarizəyə necə inteqrasiya oluna bilər?  
 
2-ci F
əsilin bu 3-cü Bölməsi,polis korrupsiyası və qeyri-etik davranışla mübarizə apar-
maq üçün d
əyərlərdən,qaydalardan və davranışdan istifadənin praktiki yollarını göstərir.  
 
Korrupsiyaya  v
ə qeyri-etik davranışa qarşı mübarizə üçün xarakterik olan sistem ya-
naşmasını önə çəkmək çox əhəmiyyətlidir.Sistem yanaşması, təşkilat daxilində korrupsi-
yaya qar
şı mübarizədə sadəcə  bir yolun mövcud olmadığını təklif edir;geniş vadidə dəyi-
şiklik əldə etmək üçün fərqli fəaliyyətlərin toplusu vacibdir. 
 
Başqa sözlərlə,təşkilati mədəniyyətdən əlavə çox sayda fəaliyyət vasitələrindən istifa-
d
ə olunmalıdır. Bu vasitələrə xarici (ümumi təftiş)və daxili(daxili nəzarət xidməti) nəza-
r
ət mexanizmlərinin həyata keçirilməsi,  korrupsiyanın  qarşısını  almağa  yönələn hüquqi 
m
ətnlərin dərc edilməsi, ilkin və davamlı təlimlər,iş yerində tutulan vəzifələrin rotasiya-
sı,funksiyaların bölünməsi,kənar audit,ifşaedicilər, kadrların attestasiyası, təşkilatın struk-
turu,ma
aş və əlavə addımlar daxildir.(aşağıda Nümunə 1-ə bax).  
 
76 

---

T
əşkilati mədəniyyət polis korrupsiyası ilə mübarizə üçün əhəmiyyətli amildir və eyni 
zamanda dürüstlüy
ə verilən yüksək dəyərin nəticəsidir. Başqa sözlə,dürüstlyüyə hörmət 
n
əzarət mexanizmlərinin yaranmasına gətirir(məsələn,ümumi təftiş). Digər tərəfdən,ümu-
mi t
əftişin mövcudluğu kadrların dürüstlük səviyyəsini yaxşılaşdırmağa kömək edir. 
 
Nümu
nə 1: Kvinslend Polis Xidmətinin Korrupsiyanın Qarşısını Alma Planı 
Kvinslend Polis Xid
məti(Avstraliya),Korrupsiyanın Qarşısını Alma Planı 2009-2013 
layi
həsini irəli sürməklə sistem yanaşması qəbul etdi. Bu plan dörd sütundan ibarətdir: 
1)
 
Korrupsiya
nın qarşısını almaq üçün Kvinslend Polis Xidməti (KPX) ida-
rəçilik çərçivəsi  
2)
 
KPX-nin,korrupsiyaya müqavi
mət təşkilatı qalmasını təmin etmək üçün 
strat
eji çərçivə 

 
Etik 
mədəniyyətin gücləndirilməsi 

 
Korrupsiya ris
klərinə diqqəti yönəltmə 

 
KPX-n
ın, rayon,/sahə/iş yeri səviyyəsində Korrupsiyanın qarşısı-
nı almaq planları çərçivəsi 
3)
 
Fərdi öhdəçilik:”Dürüstlük hər bir şəxsin işidir” 

 
KPX-n
ın Etika Bəyanatı 

 
Eti
ka Qərar Qəbul etmə Vəsaiti “Özünü Test et” 
4)
 
Təhsil və Etika məlumatlılığı 
H
ər bir sütuna həyata keçirilməli fəaliyyətlər və həmçinin, həyata keçirilən işin göstə-
rici
ləri daxildir.  
3.1.  Kadrla
rın rifahının yaxşılaşdırılması 
 
Po
lis işçilərinin rifahına diqqət,korrupsiyaya qarşı dəyərlər əsaslı bu yanaşma ilə birlə-
şə bilər.Bu təşkilati mədəniyyəti xarakterizə edən prinsiplərdən biridir və polis xidmətinin 
davra
nış kodeksinə daxil edilməlidir(AŞ-nın tövsiyə etdiyi kimi). 
  
77 

---

Korrupsiya
nın qarşısını almaq və onunla mübarizəyə gəldikdə işə, AŞ əhəmiyyətli il-
kin 
şərt  müəyyən  etmişdir:polis  işçilərinin sosial  və  iqtisadi hüquqlarının  qorunmasına 
hörm
ətlə yanaşmaq zərurəti. Daha praktiki olaraq, bu o deməkdir ki, polis işçiləri  sosial 
güv
ənliklə,uyğun maaşla və həmçinin səhiyyə və təhlükəsizlik tədbirləri ilə təmin olun-
ma
lıdırlar.(iş yerində rifah). 
 
A
Ş-nın verdiyi bu önəm onunla izah oluna bilər ki, yüksək korrupsiya səviyyələri o 
t
əskilatlarda olur ki, orada işçilərin maaşlari çox aşağıdır və ya onlar pis iş şəraitində işlə-
yirl
ər. Polis xidməti daxilində,bir çox işçilər,məsələn,yol polisi,sərhəd polisi, cinayətgar-
lıq üzrə müstəntiqlər,avadanlıq almağa cavabdeh olan kadrlar və sairə daha çox risk altın-
da
dırlar, nəinki başqaları. 
Öz 
şəxsi həyatlarında maliyyə və maddi problemlərlə yaşayan,maaşları ödənilməyən 
işçilərin korrupsiyaya meyliliyə  müqavimət göstərməsi,məsələn,pozuntulara  göz  yum-
maqla,t
əhqiqatı pul əvəzində bu və ya digər istiqamətə yönəltməyə və ya dövlət təhcizatı 
işləri ilə məşğul olduğu zaman rüşvət qəbul etməyə müqavimət göstərməsi çətindir. Bu 
növ probleml
ərin qarşısını almaq üçün,Polis Etikasının Avropa Kodeksi(European Code 
of Police Ethics) 
işçilərin yaxşı maaş almalarını tövsiyə edir və həmçinin, yaxşı maaş alan 
polis kadrla
rının  arzuolunmaz fəaliyyətlərə,o  cümlədən korrupsiyaya  cəlb  olunmasının 
ehtima
lının az olduğunu hesab edir.  
  
3.2. 
Mədəniyyətin korrupsiyaya qarşı mübarizəyə inteqrasiyası prosesinin inki-
şaf etdirilməsi 
D
əyişiklik hazırlıq olmadan olmaz; onun həyata keçirilməsi ehtiyatla və metodika ilə 
olma
lıdır. Məqsəd, müxtəlif kontekstlərdə korrupsiyaya qarşı fəaliyyətlər hazırlamaq 
üçün prosesl
ər irəli sürməkdir. Bu cür proses seriya addımlardan ibarətdir.Hər addimdan 
sonra, prosesin sonra
sı üçün mühüm olan seçimlər edilməlidir.(8-ci Fəsilə bax). 
 
1-ci Add
ım: Mühüm dəyərlərin müəyyən edilməsi 
Po
lis mədəniyyətinin əsasında duran dəyərlər və prinsiplər,polis xidmətinin güddüyü 
əsas məqsədlərdən doğur. Öz məqsədlərinə çatmaq üçün,polis bu və ya digər yanaşmala-
rı, məsələn, sahə polis xidmətini, cinayətlə mübarizə polislik işini, və ya kəşfiyyat əsaslı 
polis xid
mətini önə çəkir Seçilən yanaşmadan asılı olaraq müxtəlif dəyərlər və prinsiplər 
qəbul edilir. 
 
 
78 

---