Pol is düRÜstlüYÜ haqqin da vəSAİT

1.1.1. 
Nəzarət üç səviyyəni əhatə edir 
1.  
Fərdi səviyyə  
Daxi
li nəzarətin işlək olması üçün,polis işçilərinin qorunmalı və nəzarət obyekti olan 
dəyərlər və normalar haqqında məlumatlı olmaları və həmçinin,öz təşkilatlarının nəzarət 
mexaniz
mlərini başa düşmələri vacibdir. Onlar anlamalıdırlar ki, əsassız ittihamlar zama-
nı mövcud daxili nəzarət mexanizmləri onları da qoruya bilər və bilmədən edilən səhvlər-
dən qaçınmaq üçün kömək edər. 4-cü Fəsil etika problemləri ilə üzləşən işçiləri dəstəklə-
mək üçün böyük müzakirə açır. Bütün üç səviyyənin müqayisəsi üçün aşağıda 1-ci Cəd-
vələ baxın. 
2.  Proses 
səviyyəsi 
Polisin günd
əlik işində korupsiya imkanlarının azaldılmasının bir mühüm yolu da sab-
lon tap
şırıqların sənədləşdirilməsi və onların müəyyən edilmiş prosedur qaydalarına uy-
ğun yerinə yetirilməsidir. Lazım olduqda,korrupsiya üçün mümkün imkanları aradan qal-
dırmaq üçün bu prosedur qaydalarına yenidən baxılmalıdır. Məsələn,prosedurlar heç bir 
şəxsin təklikdə maliyyə köçürmələrini başlanğıcdan sona qədər aparmasını təmin etmə-
m
əlidir və bir idarənin və ya şəxsin apardığı iş,başqa idarə və ya şəxsin nəzarətində olma-
lıdır. Bütün üç səviyyənin müqayisəsi üçün aşağıda 1-ci Cədvələ baxın. 
3.  
Təsistati/təşkilati səviyyə   
Korrupsi
ya təşkilati və idarəetmə zəifliyi ilə münbit şərait əldə edə bilər və daxili nə-
za
rət bu cür zəif nöqtələri tapıb və düzəltməyə kömək edir. Bütün üç səviyyənin müqayi-
səsi üçün aşağıdakı 1-ci Cədvələ baxın. 
Cədvəl 1: Polis təşkilatı daxilində potensial zəiflik nümunələri  
Fərdi səviyyə 
 
Po
lis işçiləri 
 
Yəqin ki, polis xidməti daxilində polis işçiləri korrupsiya-
dan 
ən çox qorunmayan elementdir. Onların ictimaiyyətlə 
əlaqələri,adamları saxlamaq və ittiham etmək səlahiyyətlə-
ri,onla
rın əməliyyatlar haqqında məlumatları və məlumat ba-
za
sına çıxışları korrupsiyalı davranış üçün çox imkanlar ya-
ra
dır. Polis işçiləri, həmçinin,onları korrupsiyaya çəkən 
adamlarla da üz
ləşə bilir. 
Yük
sək riskli 
birlik
lər 
Mənəviyyat və ya narkotiklərlə bağlı yüksək riskli birlik-
lərdə işləyən polislər artan korrupsiya riskləri ilə üzləşir-
lər.Daxili nəzarət tədbirləri bu sahələrdə xüsusi dəstək təklif 
edə bilər. .  
Proses 
səviyyəsi 
Po
lis əməliyyat-
la
rı praktikaları və 
prosedurla
rı 
Həbs,istintaq,və saxlama kimi əməliyyat prosesləri polislərə 
korrupsiya
lı davraniş üçün imkanlar verir. Uyğun prosedurlar 
və spesifik daxili nəzarət tədbirləri, riskləri minimuma endir-
mək üçün müxtəlif yollarla bu proseslərlə məşğul olur. 
171 

---

İnsan resur-
slar
ı  
Po
lis işçilərinin toplanıb seçilməsi və vəzifələrinin artırıl-
ma
sı prosedurları,xüsusilə,rüşvət və ədalətsizliyə və ya 
qeyri-etik davra
nışa  meyllidir. Polis işçilərinin işə alınması 
və vəzifələrinin artırılması namizədlərin keyfiyyətlərinin sis-
temli şəkildə yoxlanması və qiymətləndirilməsi əsasında ol-
ma
lıdır. Bu cür qiymətləndirmə sistemləri daxili nəzarət sis-
temi
nin tərkib hissəsini formalaşdırır.  
Məlumat ba-
za
sının qorun-
ma
sı 
Sənədlər və məlumat bazaları cinayətgarlar üçün lazımlı 
informasiya kimi xid
mət edə bilər və ona görə də korrupsiya 
mənbəyi ola bilər. Daxili nəzarət bu cür informasiyaları qo-
ruyur  
və oğurlanması və sui-istifadənin qarşısını alır. 
Təşkilati səviyyə 
Xid
məti sa-
hələr 
Polis xid
mətinin müəyyən sahələri,məsələn,bahalı ava-
dan
lıq, nagd pul və ya həssas məlumat bazaları üçün anbar-
lar,korrupsiya üçün böyük imkanlar yara
dır. Daxili nəzarət 
yük
sək riskli zonaların müəyyənləşməsi və uyğun şəkildə 
qorunma
sını təmin edir.  
Rəhbərlik 
 
Po
lis rəhbərliyinin tutduğu əsas vəzifələr və nüfuz yüksək 
səviyyəli korrupsiya üçün imkanlarla təmin edir. Yaxşı qu-
rul
muş mütəşəkkil cinayət qrupları rəhbərliyi korrupsiyaya 
çəkməyə can ata bilər. Daxili nəzarət bu imkanları məhdud-
laşdırmalıdır. 
Bərabərlik 
tədbirləri 
Mü
əyyən sosial qruplar tarixən polis ayrımçılığından 
əziyyət çəkmişdir və onlar gender,seksual orientasiyaya görə 
və ya irqlərinə görə qeyri-etik davranışa,ayrımçılığa və şan-
ta
ja məruz qalırlar.Bu risklərə fokuslanmış daxili nəzarət 
prosedurla
rı, bu problemi minimuma endirər. 
Zəiflik 
Təşkilati zəiflik fərdi və ya qrup korrupsiyasını artıra bi-
lər; nəzarət, onları üzə çıxarmağa kömək etməlidir ki,düzəl-
di
ci tədbirlərə imkan verilsin.(3-cu Fəsilə bax). 
 
Di
gər fəsillərlə əlaqələr    
Bu f
əsildə müzakirə olunan müəyyən mövzular ətraflı şəkildə digər fəsillərdə də inki-
şaf etdirilir:  
Fəsil  2 dəyərlər,qaydalar və davranışın korrupsiyaya qarşı istifadə edilə biləcəyinə yö-
nəlir.  
Fəsil 3 
təşkilat 
Fəsil 6 
xari
ci nəzarət  
Fəsil 7 
təhqiqat  
Fəsil 9 
mexaniz
mlər 
172 

---

Böl
mə 2:  Korrupsiyaya qarşı mübarizədə daxili nəzarət nəyə görə əhə-
miy
yətlidir? 
 
2.1.  Daxi
li nəzarət idarəetməni gücləndirir 

 
Po
lis işçiləri tərəfindən pozulan dəyərlərin və qaydalarn rəhbərlik tərəfin-
dən  aydınlaşdırılması  və  düzəldilməsinə,təşkilat daxilində  korrupsiyanın  geniş-
lənməsinin qarşısının alınmasına imkan verən ilkin xəbərdarlıq sisteminin qurul-
ma
sı.   

 
Şübhəli kadrların işə alınması və ya vəzifəsinin artırılmasının qarşısının 
alınması. 
2.2.  Daxi
li nəzarət polisin imicini yaxşılaşdırır  

 
Xid
mətlərin məhsuldar aparılmasının gücləndirilməsi,polisin korrupsiyalı 
oldu
ğu və onların ancaq “yararsız” olduğu haqda ictimaiyyətdə mövcud olan tə-
əssüratın aradan qaldırılması. Bacarıqsızlığa görə gecikmiş xidmətin ictimai fikrə 
təsiri, korrupsiyalı polis işçilərinin rüşvət almaq ümidiylə prosedurları uzatması 
ilə eyni cür olur.  

 
Korrupsiya
nın ciddi qəbul olunduğunu və pozuntuların dözülməz olduğu-
nu gös
tərir. 

 
Po
lis işçiləri tərəfindən törədilən korrupsiya halları ilə bağlı (və digər növ 
pozuntular haq
qında)ictimaiyyəti məlumatlandıran və polis xidmətinin bu cür po-
zuntulara olan cavabla
rı  haqqında  şəffaflıq  siyasətinin hazırlanması  və  həmçi-
nin,bu cür halla
rın təkrar olmaması üçün daha geniş tədbirlərin hazırlanması. 
 
2.3.  Daxi
li nəzarət polis təşkilatlarını hesabatlı edir  
•
 
Qanunda 
və  daxili davranış  kodeksində  göstərilən  etik  qaydaları  pozan 
rəhbərliyin  addımlarına görə cavabdeh olmaları üçün komandanlıq məsuliyyəti-
nin mü
əyyən edilməsi. 
 
2.4.  Daxi
li nəzarət etikaya hörmət edilməsinə kömək edir   
•
 
Etika standardla
rınn həyata keçirilməsi  və polis işçilərinin təşkilat tərə-
fin
dən müəyyən edilmiş dəyərlər və normalara hörmət edilməsinin təmin edilmə-
si. Daxi
li nəzarət tədbirləri, polis xidmətinin bütün işçiləri ilə və polis işçilərinin 
təmasda olduğu bütün şəxslərlə gender və irqindən asılı olmayaraq eyni cür rəftar 
edil
məsini təmin edə  bilər. Daxili  nəzarət,rəhbərlik  tərəfindən  ortaya qoyulmuş 
dəyərlər və normalara polis işçilərinin sözdə riayət etdikləri zaman meydana çı-
xan ikiüzlülük
lə də mübarizə apara bilər..   
173 

---