Polszczyzna

Ramiączka / Ramionka

„Ramiączka” i „ramionka” to dwa rożne wyrazy o kompletnie odmiennych znaczeniach. Ich daleką podstawą słowotwórczą jest wyraz „ramię”, co spowodowało najpewniej częste mylenie przez Polaków w/w. wyrazów.

Zapamiętajmy!

Ramiączko – to rzeczownik rodzaju nijakiego, oznaczający plisę, taśmę przytrzymującą halkę, sukienkę, podkoszulek .

Ramionko – oznacza małe ramię, część kończyny górnej człowieka, a z punktu widzenia gramatycznego – jest to deminutyw, czyli zdrobnienie, jeden z rodzajów neologizmów słowotwórczych.

Nie można mieć zatem sukienki na ramionkach.

Miło jest natomiast czuć dziecięce ramionka na sobie.
Reprezentacyjny / Reprezentatywny

Są to kolejne paronimy w polszczyźnie . Pochodzą od wspólnej podstawy słowotwórczej „prezentować”,ale z czasem ich drogi gramatyczno-semantyczne nieco się rozeszły .

Reprezentacyjny to, najogólniej, mający związek z reprezentacją (osobami działającymi w czyimś imieniu, przedstawicielami), a ponadto nadający się do reprezentacji, czyli np. przystojny, dobrze wyglądający, okazały, wystawny, wytworny. Również reprezentujący kogoś lub coś, służący do reprezentacji np. reprezentacyjny strój, fundusz chór; reprezentacyjna orkiestra, grupa, postawa.

Reprezentatywny to dobrze reprezentujący kogoś, coś mający charakterystyczne cechy reprezentanta danej zbiorowości, typowy dla reprezentowanej grupy, charakterystyczny.

Np. Adam Mickiewicz jest pisarzem reprezentatywnym dla romantyków.

Rodzynek / Rodzynka

Obydwie formy są poprawne, to znaczy:

„rodzynek” – jako rzeczownik rodzaju męskiego i „rodzynka” rodzaju żeńskiego. Ponadto rzeczownik męski zyskał w polszczyźnie znaczenie przenośne , oznaczające kogoś jedynego, szczególnego i wyróżniającego się. Np. : Mamy jednego rodzynka w klasie.
Sensat

To zapożyczenie łacińskie, jednocześnie twór trochę archaiczny. Sensat, sensatka to człowiek przesadnie poważny, silący się na uczoność, często mędrkujący i zarozumiały. Jak widać ,sensat nie ma nic wspólnego z sensacjami!

Sobota

Wyraz sobota oznacza szósty dzień tygodnia. W liczbie mnogiej odmienia się on następująco:

M. soboty

D. sobót ( nie! sobot )

C. sobotom

B. soboty

N. sobotami

Msc. o sobotach

W. o soboty

Problem językowy związany z tym wyrazem dotyczy dylematu: czy poprawnym wyrażeniem jest: sobota pracująca czy sobota robocza?

Z logicznego punktu widzenia sobota nie pracuje, więc nie może być pracująca, jednak przyzwyczajenie społeczne do tej formy jest tak wielkie , że raczej nie da się jej wykorzenić, mimo że lepszą formą jest tu niewątpliwie : sobota robocza.
Spektakularny

Wyraz należy do ścisłego grona najmodniejszych wyrazów w jez. polskim.

Przymiotnik ten przywędrował do polszczyzny z jez. łacińskiego poprzez francuszczyznę.

Jego formą podstawową jest spektakl, czyli po polsku przedstawienie , widowisko, które w polszczyźnie ma wyłącznie zabarwienie obojętne.

Określenie „spektakularny” jest dziś wyraźnie nadużywane i stosuje się je w prawidłowych związkach , jak spektakularne gesty, efekty, wystąpienie, sukcesy, itp.

Oraz w związkach wręcz niesmacznych, jak: Spektakularny zamach terrorystyczny.

Stawić czoło/ Stawić czoła

Polski czasownik ” stawić” jest nieco archaicznym odpowiednikiem wyrazów : „stawiać” i „postawić”.

Tworzy on ogromnie dużo związków frazeologicznych w polszczyźnie – dosłownych i metaforycznych, literackich i potocznych.

Jednym z nich jest właśnie wyrażenie: stawić czoło, w którym rzeczownik odpowiada na pytanie biernika – „stawić”: kogo? co? – czoło.

„Stawić czoło” to wyrażenie stałe, oznaczające tyle co „ przeciwstawiać się, walczyć, nie ugiąć się, stanąć do walki mężnie, dumnie i zdecydowanie.

Sugestia ≠ Refleksja, Teza

Wyraz ”sugestia” ma dwa podstawowe znaczenia. Są to:

Wpływ, oddziaływanie – np. ktoś może mieć siłę sugestii, albo ktoś może ulegać czyimś sugestiom.

Propozycja, wniosek – np. ktoś może wysunąć sugestię względem czegoś.

Refleksja to rzeczownik o całkiem innym znaczeniu. Jest to bowiem : albo głębokie zastanowienie się rozmyślanie na czymś, analizowanie „czegoś” albo wypowiedź, będąca wynikiem wyżej wspomnianego procesu.

Zatem, sugestia jako forma wypowiedzi to propozycja, wniosek, uwaga, a refleksja to wypowiedź, będąca ukoronowaniem wcześniejszych przemyśleń .

Nie możemy traktować tych dwóch wyrazów synonimicznie i wymiennie. Nie można mieć np. sugestii po wnikliwej lekturze „Hamleta” Williama Szekspira.
Sweter / Swetr

We wszystkich Słownikach Poprawnej Polszczyzny spotykamy jedną tylko formę właściwą: sweter. Wszelkie inne: swetr, cweter, cwetr są absolutnie niepoprawne.

Śmieci / Śmiecie

„Śmieci” i „śmiecie” to dwie dopuszczalne, poprawne formy w języku polskim , z tym, że powinniśmy stosować konsekwentnie tylko jedną z nich w tej samej wypowiedzi.

To znaczy

Sformułowanie „to znaczy” jest nadużywane w polszczyźnie i stanowi pewnego rodzaju niepoprawne wtrącenie. Właściwa jego funkcja w języku dotyczy procesu tłumaczenia z innego języka, bądź translacji danego pojęcia w ramach tego samego języka, np. Bestseller to znaczy wybitna, dobrze sprzedająca się książka.
Transcendentny

To przymiotnik pochodzenia łacińskiego , który oznacza istnienie poza lub ponad czymś, przekroczenie .

Szczególnie często wyraz ten spotykamy w związku z dziedziną filozofii , gdy chodzi o przekroczenie treści i przedmiotu poznania, bądź przekroczenie granicy świadomości jak w filozofii Kanta. Słowem , przymiotnik transcendentalny ma dość wąski zakres występowania i nie powinniśmy go nadużywać , zwłaszcza w języku potocznym.
Tylne koło / Tylnie koło

Wyrażenie” tylnie koło” jest błędnym synonimem” tylnego koła”. Przymiotnik podstawowy brzmi tutaj tylne, a oznacza coś umieszczonego w tyle lub na tyle czegoś.

Najczęstsze frazeologizmy z tym wyrazem to: tylne siedzenie, tylna straż, tylna kieszeń…

Zapamiętajmy , prawidłowa forma to: tylne, a nie tylnie !!!

Uboga żebraczka

Sformułowanie to ma charakter tautologii i jest błędne.

Naturalnie, wystarczy powiedzieć „żebraczka” lub „uboga kobieta” i jest się w pełni zrozumiałym , bez popełniania językowej gafy.
Uderzyłem się w szafkę

Zwrot ten jest tak bardzo nielogiczny, że uniemożliwia prawidłowy odbiór przekazywanej informacji.

Nadawca winien był powiedzieć np. :

Uderzyłem się w kolano o szafkę .

Zaprezentowany tu błąd językowy polega na pominięciu pewnej części wypowiedzi , co nazywamy elipsą.W stylu artystycznym elipsy są walorem artystycznym ,ale w obowiązującej polszczyźnie stanowią ,niestety,błąd .