Свойства твердых тел и жидкостей
С.Агакишиев
5
Kristal və amorf cisimlər
Atom və molekulları nizamlı vəziyyətdə düzülən bərk maddələr kristal maddə adlanır. Krisal maddələr bir neçə
xassəyə malikdir:
Anizotropiya;
Müəyyən ərimə temperaturu.
Bütün kristallar – anizotropdur. Bu o deməkdir ki, kristalların bəzi xassələri (istilik, cərəyan, işıq keçirməsi və s.)
verilmiş istiqamətdən asılıdır və istiqaməti dəyişdikdə bu xassələr dəyişir. Kristalların müxtəlif istiqamətlərdə istilik,
işıq və cərəyanın keçirməsi də müxtəlifdir. Bundan əlavə olaraq kristal maddələrin bəzi mexaniki xassələri də verilmiş
istiqamətdən asılı olaraq dəyişir.
Kristal maddələr maye halına yalnız müəyyən temperaturda keçirlər. Kristal maddəni əritmək üçün bu kristalı
ərimə temperaturuna qədər qızdırmaq lazımdır. Ərimə temperaturu yalnız maddınin növündən asılıdır.
Amorf cisimlər
Molekul və atomların müəyyən düzülüşü olmayan mddələrə amorf maddə deyirlər. Amorf cisimlərin bəzi
xassələri:
İzotropiya.
Müəyyən ərimə temperaturunun olmaması.
Bərk cismin xassələrinin müəyyən verilmiş istiqamətdən asılı olmaması izotropiya adlanır. Amorf cisimlər
izotropdur. Bütün amorf maddələr istini, işığı və elektrik cərəyanını bütün istiqamətlərdə eyni cür keçirir.
Amorf maddələrin müəyyən ərimə temperaturu yoxdur. Qızma zamanı bu cisimlər əvvəlcə yumşalır, sonra isə
tədricən axıcılığı artır və mayelərə xas olan xassələri artır. Temperaturun daha çox artması mayenin qatılığının
azalmasına səbəb olur. Amorf cismin temperaturu artdıqca onun xassələri mayenin xassələrinə daha da yaxınlaşır.
Bərk cisimlərin deformasiyası
Cismin formasıının və həcminin dəyişməsi deformasiya adlanır. Xarici qüvvələrin təsiri kəsildikdən sonra
tamamilə yox olan deformasiyalara elastiki deformasiya deyilir. Bütün bərk cisimlər kiçik deformasiyalarda
elastikdir.
Xarici qüvvələrin təsiri kəsildikdən sonra yoxa çıxmayan deformasiyalar
Dostları ilə paylaş: 
