Professor-müəllim heyətinin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün komissiya yaradılıb qoşa bayram seviNCİLƏ yadda qalan söZLÜ
Yüklə 9,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mütəxəssis sözü
- Şahalı Səmədov Vaqif Əliyev Emosiyalar və qidalanma Bu günlərdə kafedramızın assistenti
- Yubiley təbriki D ost Pakistan İslam Res- publikasının Kəraçi şəhərində yerləşən
- “The study of some specific endogenous peptides as markers for development of inflammatory process in chronic hepatitis C”
- “Life chemistry- həyat kimyası”
- UĞURLU BEYNƏLXALQ KONFRANS UĞURLU BEYNƏLXALQ KONFRANS
30 dekabr 2016-cı il http://www.amu.edu.az 7
u
Emosiyalar (latınca emo- verl – oyatmaq, həyəcana gətirmək sözündən götürülmüşdür) insanın müəyyən psixi vəziyyəti olub ətrafdakılara, baş verən hadisələrə qar- şı onun subyektiv münasibətini (xoş və kədərli hisslərini) ifadə edir. Aclıq və susuzluq insana əzab verən, toxluq hissi isə xoş (həzz) emosiyalara aiddir. Aclıq və toxluq hissinin baş-beyinlə əlaqəsini öyrənmək üçün təcrübə aparılan siçan- ların baş beyninin aclıq hissinə cavab- deh olan bir hissəsini kəsib götürmüşlər. Nəticədə iştaha olmamasından eksperi- mental heyvanlar arıqlayıb ölmüşdür. Si- çanların digər bir qrupunun beynindən doyma mərkəzini kəsib götürmüşlər, bu dəfə heyvanlar yüksək iştahla arasıkəsilmədən yemişlər və piylənib ölmüşlər. Təkamül prosesinə insanın xarici mühitin müxtəlıf vəziyyətlərinə uyğunlaşması üçün emosional hallar mühüm rol oynayır. Bəzi alimlər müxtəlif emosiyaların yaranmasını orqanizmin qidaya və suya tələbatının ya- ranması ilə izah edirlər. Məsələn, südəmər uşaq acdıqda ağlayır, doyduqdan sonra isə sakitləşir. Yaxud adam ac olduqda mənfi emosiyalar keçirərək əsəbi və narahat oldu- ğu halda, qida qəbulundan sonra rahatlanır və xoş duyğular keçirir. Belə nəticə çıxır ki, insanın sinir sisteminin normal vəziyyəti onun qidalanmasına və qidanın həzminə, həmçinin düzğün təşkil olunmuş səmərəli qidalanma da sinir sisteminə müsbət təsir göstərir. Bəzi alimlər göstərirlər ki, qor- xunun təsirindən qaraciyər və mədənin də funksional fəaliyyəti pozulur. Statistik məlumatlara əsasən mədə xorası və qastrit çox vaxt işi ilə əlaqədar vaxtında qidalan- mayan və tez əsəbiləşən insanlarda yaranır. Öyrənilmişdir ki, mənfi emosiyalar keçirən insanların qanında adrenalinin miqdarı artır ki, bu da orqanların işi- nin pozulmasına səbəb olur. Ona görə də insan bəd xəbər eşitdikdə, çox həyəcan keçirdikdə iştaha olmur. Əsasən adam hirsləndikdə, qəzəbləndikdə, qorxduqda adrenalin qana ifraz olunur ki, bu da in- sanlarda bir çox minillər ərzində formalaş- mışdır. Təbiətin insana verdiyi qoruyucu reaksiyaların nəticəsidir ki, qanda adrena- lin artan kimi onun laxtalanma qabiliyyəti də artır, qan damarları daralır və çox qan itirilməsinin qarşısı alınır. Baxmayaraq ki, son yüzil liklərin el- mi-texniki tərəqqisi insanların yaşayışını kökündən dəyişdırmişdir, genetik alim akademik N.P.Dubininin fikrinə görə, in- sanların genetik aparatı hətta son yüz min ildə belə dəyişməmişdir və mənfi emosi- yalarla qana adrenalin ifrazı arasındakı qədim əlaqə olduğu kimi qalmışdır. Təbabətin atası Hippokrat adamları sinir sisteminin vəziyyətinə və temperamentinə görə sanqviniklər, xoleriklər, fleqmatiklər və melanoxoliklərə bölürdü. Sonralar bu bölgünü bədən quruluşuna görə apararaq insanları asteniklər, normasteniklər və hipersteniklər olaraq üç qrupa böldülər. Öyrənilmişdir ki, insanların sinir sistemi- nin tipi ilə onun temperamenti, bədənin quruluşu və qidalanması arasında sıx əlaqə vardır. Xolerik tipli şəxslər daha çox yemələrinə baxmayaraq kökəlmir. Fleqmatik yaxud melanoxoliklər as- ta-asta, tələsmədən, ləzzətlə, həm də çox yeməyi xoşlayırlar. Belə şəxslərin piylənməməsi üçün, qidalanmada onların bu xüsusiyyətləri nəzərə alınmalıdır. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, xoleriklər mənfi emosiyalara fleqmatik yaxud melanoxoliklərdən daha çox məruz qalır- lar, halbuki mənfi emosiyalar onların ha- mısına mənfi təsir göstərir. Məsələ ondadır ki, xoleriklər bunu açıq şəkildə biruzə ve- rir, fleqmatiklər isə ürəyində, gizlində fikir çəkirlər, bu xüsusən qadınlara məxsusdur. Onlar özlərini ələ alıb əsəblərini sakitləşdirə bilmədiklərinə görə çox vaxt şirin və yağlı qidalar (karbohidratlar və yağlarla zəngin) yeyib sakitləşirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, izafi miqdarda qəbul olunmuş hər 100 q karbohidratdan təxminən 30 q yağ əmələ gəlir və bu da orqanizmin çəki artımına, piylənməsinə səbəb olur. İnsanların mənfi emosiyaları söndürmək üçün yeməyə əl at- ması orqanizmdə gedən fizioloji prosesləri dərindən bilməməsindən irəli gəlir. Çünki sakitləşmək üçün orqanizmə faydalı olan başqa yollar daha çoxdur. Belə yollara bədən tərbiyəsi və idmanla məşğul olmağı, autotreninqi (özünüməşq), zərərli adətləri (papiros, spirtli içkilər və s.) tərgitməyi və s. misal göstərmək olar. İşin bir az çətinliyi ondadır ki, bunun üçün iradə, dözüm və öz üzərində işləmək lazımdır. Süfrədə sakitləşmək üçün isə insandan heç bir şey tələb olunmur. Belə asan yolun son nəticəsi isə bədənin ağırlaşması, sağlamlığın itirilməsidir. Hələ qədim dövrün mütəfəkkirləri və həkimləri mənfi emosiyalar zamanı çox yeməyi zərərli hesab edirdilər. Hippok- rat uzunmüddətli məşqdən sonra çox həyəcanlı olan idmançılara ən azı 2-3 saat- dan sonra yeməyi məsləhət bilirdi, məşhur alim və həkim İbn Sina isə yazırdı ki, yemək və içmək ancaq orqanizm sakit ol- duqda fayda verir. Müsbət və mənfi emosiyalar da qida- lanma kimi lap körpə yaşlardan başlamış bütün ömür boyu bizimlədir. Yuxarıda deyilənlərdən göründüyü kimi qidalan- ma ilə emosiyalar birbaşa əlaqəlidir. Ona görə də hələ körpəlikdən uşaqlara nəinki düzgün qidalanmanın (səmərəli qida- lanma) əsaslarını öyrətmək və onlara süfrədə oturmaq qaydalarını, keçmişdə xalqımızda olduğu kimi çörəyə və yemək işinə müqəddəs (halal) bir şey kımı bax- mağı öyrətmək lazımdır. Uşaq balaca vaxtından süfrədə möhkəm bir qayda görməli, böyüklər yeməyə başlayana qədər gözləməli, qənaətcilliyi öyrənməli və beləliklə, qidalanma barədə əsas biliklərə yiyələnməlidirlər. Bu qaydalar möhkəmləndikdə, gələcəkdə adət halına düşür və uşaqlar böyüyüb özləri ailə qur- duqda bu təzədən təkrar olunur. Yuxarı- da şərh olunanları ümumiləşdirərək, belə qənaətə gəlmək olar ki, düzgün qidalan- mada insanların şəxsi zövqü, xasiyyəti, emosional vəziyyəti, sağlamlığı nəzərə alınmalı və qidalanma mədəniyyəti qayda- larına əməl olunmalıdır.
Məlumat üçün bildirək ki, Şahməmmədov Nuru Saydam oğlu 1966-cı ildə Cəbrayıl rayonunun Xələfli kəndində fəhlə ailəsində anadan olub. 1983-cü ildə orta məktəbi fərqlənmə ilə bitirib. İlk əmək fəaliyyətinə 1983-cü ildə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti, Hadrud rayonunun üzümçülük sovxozunda fəhlə kimi başlayıb. 1984-1986–cı illərdə hərbi xidmətdə olub. 1988-ci ildə isə ATU-nun II müalicə-profilaktika fakültəsinə da- xil olub. 1994-cü ildə həmin fakültəni fərqlənmə diplomu, adlı təqaüdlə biti- rib. Böyük Elmi Şuranın qərarı ilə “İnsanın normal anatomiyası” kafedrasında baş la- borant vəzifəsində işləyib. 1994-1997-ci illərdə “Şüa diaqnostika- sı və şüa terapiyası” kafedrasında 2 illik klinik ordinatura təhsili alıb. 1997-1999- cu illərdə Səhiyyə nazirliyində metodist vəzifəsində çalışıb. 1998-ci ildə kafedranın baş laborantı, 2000-ci ildə assisenti vəzifəsinə seçilib. 1998-2000-ci illərdə Sumqayıt şəhərin- dəki 004 saylı Hərbi hospitalda rentgen şöbənin rəisi vəzifəsində hərbi xidmət keçib. 2001-ci ildən YAP-ın üzvü, kafedra həmkarlar təşkilatının sədridir. “Süd vəzisi xərçənginin erkən diaqnosti- kasında mamoqrafiya, termoqrfaiya, USM müayinə metodlarının kompleks rolu” adlı namizədlik dissertasiyasını müvəffəqyətlə müdafiə edərək tibb üzrə fəlsəfə doktoru alimlik dərəcəsini alıb. 2012-ci ildə “Yemək borusu xərçənginin erkən aşkarlanmasında müasir şüa di- aqnostik metodlarının rolu, müxtəlif müalicə metodlarının nəticələrinin opti- mallaşdırılması” adlı doktorluq diserta- siyasını uğurla sona çatdırıb, hal-hazırda rəsmi müdafiəyə hazırlaşır. 2013-cü ildə “İlin həkimi” mükafatına la- yiq görülüb. 100-dən artıq elmi məqaləsi yerli və xarici mətbuatda çap olunub, 1 mo no qrafiyanın müəllifidir. Ali dərəcəli rentgenoloq-mamoloqdur. Dəfələrlə xa- rici ölkələrdə ixtisasartırma kurslarında olub, diplom və sertifikatla təltif edilib. Qarabağ müharibəsi iştiraktıçısı və müharibə veteranıdır. Eyni zamanda nümunəvi ailə başçısı olan Nuru həkim iki oğul atasıdır. Atası- nın yolunu davam etdirən böyük oğlu İl- kin İ.Seçenov adına Tibb Akademiyasının məzunu, Kursk Tibb Universitetinin klinik ordinatorudur. Sevimli iş yoldaşımızı yubileyi müna- sibətilə təbrik edir, ona möhkəm cansağ- lığı, gələcək fəaliyyətində uğurlar arzula- yırıq.
1966–cı ildə Dr. Salimuzzaman Siddiqi tərəfindən yaradılan bu mərkəz ən müa- sir avadanlıqlarla təchiz olunmuş bir neçə tədqiqat institutlarından ibarətdir. Bu elmi mərkəz 2002-ci ildən başlayaraq hər il Beynəlxalq səviyyəli konfranslar və simpo- ziumlar təşkil edərək bütün ölkələrdən tanın- mış tədqiqatçı alimləri bir araya yığır. Bu il keçirilən İCCBS - nin 50 illik qızıl yubileyinə həsr olunmuş 14- cü Kimya Elmləri Avrasiya Konfransında ATU-nun Bioloji kimya ka- fedrasından rəsmi dəvətlə 2 nəfər - dosent Əzizova Gülnarə İbrahim qızı və kiçik elmi işci Osmanov Hafiz Maarif oğlu, eləcə də “Nərgiz” klinikasının direktoru Məlahət xa- nım Qəhrəmanova və “AbFarma” MMC-nin direktoru Arzu Abbasov işgüzar məqsəd ilə iştirak etmişlər. Konfransa təqdim edilən
salınmış və dosent Əzizova Gülnarə bu mövzuda uğurla məruzə etmişdir. Gülnarə xanımın dekabrın 17-də “Life chemistry- həyat kimyası” bölməsindəki ingilis dilində olan çıxışı maraqla qarşılanmış və məruzə ətrafında suallar cavablandırılmışdır. Aparı- lan eksperimentlər və alınan nəticələri əks etdirən prezentasiya nümayiş etdirilmiş və kafedranın elmi laboratoriyası haqda əraflı məlumatlar verilmişdir. Konfransın sonunda hər iki əməkdaşımız sertifikatla təltif edil- mişdir. Qeyd etmək istərdik ki, 50 ölkədən olan 150 xarici alim daxil olmaqla, ümumilikdə 700 tədqiqatçının iştirak etdiyi bu mötəbər beynəlxalq toplantıda müasir kimya və onun müxtəlif sahələri üzrə elmi işlər müzakirəyə çıxarılmışdır. Konfrans Beynəlxalq İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı ECO-nun, həmçinin, Pakistanın Təhsil Nazirliyi və Elmlər Aka- demiyası, əczaçılıq və biodiaqnostika mərkəzləri tərəfindən maddi və mənəvi olaraq dəstəklənmişdir. Dörd gün keçirilən bu konf- ransda müxtəlif plenar, eləcə də bölmələr üzrə 100-ə yaxın məruzə dinlənilmiş və muasir məlumatlar müzakirəyə çıxarılmış- dir.
Universitetimizin rəhbərliyi tərəfindən dost Pakistan xalqının bu elmi uğuruna- mərkəzin 50 illik fəaliyyəti münasibəti ilə konfrans rəhbərliyinə ünvanlanmış təbrik məktubu böyük sayqı və ehtiramla qarşılan- mış, gələcəkdə bu elmi mərkəzlə qarşılıqlı əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olunmuş- dur.
UĞURLU BEYNƏLXALQ KONFRANS UĞURLU BEYNƏLXALQ KONFRANS Yüklə 9,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|