Psixologiya 1
Yüklə 4,67 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məktəbə psixoloji xidmətin vəzifələri.
- Birinci
618
cəhət əsas götürülür ki, hər bir sağlam uĢaq, yeniyetmə və gənc müvafiq sosial Ģəraitdə özünün geniĢ inkiĢaf imkanına malikdir. Bununla birlikdə bütün uĢaqlar eyni imkana malik deyildirlər. Hər bir Ģagirdin imkanını aĢkara çıxarmaq, onun inkiĢafına təkan vermək məktəbdə təlim-tərbiyəni optimallaĢdırmağın əsas tələblərindəndir. Məhz buna görə də uĢaq psixologiyası və pedaqoji psixologiya, eləcə də sosial psixologiya, eləcə də so- sial psixologiya sahəsində əldə edilmiĢ nailiyyətlərdən istifadə olunması ən ciddi məsələ kimi qarĢıda durur. UĢaq psixologiyası və pedaqoji psixologiyanın nailiyyətlərinin məktəb təcrübəsinə tətbiqinin ən perspektiv yollarından biri xalq təhsili sisteminin bütün sahələrində psixoloji xidmətin təĢkilindən ibarətdir. Bu cür xidməti həyata keçirmədən gənc nəslin təlim və tərbiyəsində istədiyimiz müvəffəqiyyətə nail ola bilmərik.
psixologiyasının əsas istiqamətlərindən biri kimi inkiĢaf edən məktəbə psixoloji xidmət psixologiyanın həmin sahələrinin bir növ inteqral birliyini təĢkil edir. Ona görə də məktəbə psixoloji xidmətin üç mühüm əhatə sahəsi mövcuddur; müasir məktəb Ģəraitində psixoloji biliklərin professional tətbiqinin yol, vasitə və metodlarını yaratmaq məqsədilə Ģagirdlərdə psixi inkiĢafın və
Ģəxsiyyətin formalaĢmasının qanunauyqunluqlarını öyrənmək (elmi aspekt); tədris proqramlarının tərtibi, dərsliklərin hazırlanması, didaktik və metodik materialların psixoloji əsaslarının iĢlənməsi, müəllimin psixoloji hazırlığı və s. sahələri özünə daxil etməklə bütün təlim və tərbiyə prosesini psixoloji cəhətdən təmin etmək (tətbiqi aspekt); psixoloqların məktəbdə bilavasitə iĢləmələri (praktik aspekt). Bu aspektlərin vəhdəti məktəbə psixoloji xidmətin mövzu- sunu təĢkil edir. ġübhəsiz vəhdətdə olan bu sahələrin hər birinin öz məqsəd və vəzifələri vardır ki, onları həyata keçirmədən psixoloji xidmətin səmərəliliyi mümkün deyildir.
aspekt
bilavasitə həmin sahədə çalıĢan tədqiqatçılarla bağlıdır. Bu sahədə aparılan tədqiqatlar elə
619
olmalıdır ki, onlar bu və ya digər psixoloji qanunauyğunluqları və mexanizmləri açarkən bilavasitə məktəbdə iĢləyən psixolo- qun, məktəb müəllimlərinin fəaliyyəti nəzərə alınmıĢ olsun. Əldə edilmiĢ elmi nəticələr elə olmalıdır ki, onlar konkret məktəb
Ģəraitinə, konkret
uĢaqda Ģəxsiyyətin formalaĢdırılmasına xidmət göstərə bilsin. Məktəbə psixoloji xidmətin tətbiqi aspekti tələb edir ki, proqram, dərslik, didaktik və metodik materiallar hazırlayarkən psixoloji biliklərdən kifayət qədər istifadə olunsun. Bu cəhət nəzərə alındıqda, yeri gəldikcə həmin sahələrdə psixoloqların bilavasitə iĢtirakı daima səmərəli nəticə verir. Psixoloji xidmətin praktik aspektinə gəldikdə, daha çox nəzərə çarpan, əsl mənada məktəbə psixoloji xidməti təmin edən cəhətlərdir. Məktəbə psixoloji xidmətin həmin sahəsini bilavasitə məktəb psixoloqları həyata keçirməlidir. Bu zaman onlar konkret problemləri həll etmək üçün ayrı-ayrı Ģagirdlərlə, sinif kollektivi ilə, müəllim və valideynlərlə iĢləməli olurlar. Bəs konkret olaraq məktəbə psixoloji xidmətin vəzifələri nədən ibarətdir? Həmin vəzifələr əsasən məktəbə psixoloji xidmətlə əlaqədar əsasnamədə öz əksini tapmıĢdır. həmin vəzifələri aĢağıdakı Ģəkildə xarakterizə etmək olar. Məktəbə psixoloji xidmətin əsas vəzifəsi - Ģagirdlərin təlim və tərbiyəsi sahəsindəki çətinlikləri, onların Ģəxsi və in- tellektual inkiĢafındakı qüsurları aradan qaldırmaqla, bununla da təlim-tərbiyə sahəsində məktəbdə aparılan iĢin səmərəliliyini yüksəltməkdə, sosial cəhətdən fəal, yüksək ideya inamına ma- lik Ģəxsiyyətin formalaĢdırılmasında pedaqoji kollektivə köməklik göstərməkdən ibarətdir. Psixoloji ədəbiyyatda məktəbə psixoloji xidmət fəaliyyətinin iki istiqaməti qeyd olunur: aktual və perspektiv
Məktəbə psixoloji xidmət fəaliyyətinin aktual istiqaməti Ģagirdlərin təlim və tərbiyəsindəki bu və ya digər çətinlikləri,
620
onların davranıĢlarında, ünsiyyətlərində, Ģəxsiyyətlərinin formalaĢmasındakı qüsurlarla bağlı bügünkü problemlərin həllinə yönəldilmiĢ istiqamətdir. Məktəbin gündəlik həyatında həmiĢə bir sıra problemlərə rast gəlmək olur və müəllim, Ģagird, valideynlərə konkret köməklik göstərməyə ehtiyac duyu- lur ki, bunlar məktəbə psixoloji xidmətin bügünkü mühüm vəzifəsi hesab olunur. Məktəbə psixoloji xidmət fəaliyyətinin perspektiv
onun psixoloji hazırlığının formalaĢması məqsədinin həyata keçirilməsinə yönəldilmiĢ istiqamətdir. Psixoloq pedaqoji kol- lektivin fəaliyyətinə əsas psixoloji ideya olan hər bir Ģagirdin Ģəxsiyyətinin ahəngdar inkiĢafı imkanı ideyasını daxil edir və praktik iĢdə onu həyata keçirməyə köməklik göstərir. Bu zaman onun əsas vəzifəsi hamının və hər bir Ģagirdin qabiliyətlərinin inkiĢafı üçün psixoloji Ģərait yaratmaqdan ibarətdir. ġübhəsiz ayrı-ayrı Ģagirdlərin qabiliyətlərinin inkiĢaf səviyyəsi müxtəlif olacaqdır. Burada baĢqa cür düĢünmək də olmaz. ġagirdlərin hamısında eyni inkiĢaf səviyyəsini yaratmaq mümkün deyildir, burada birinci növbədə onların imkanları rol oynayır. Məhz buna görə də hər bir Ģagirdlə əlaqədar psixoloqun yerinə yetirəcəyi vəzifə də müxtəlif olacaqdır. Qeyd etdiyimiz hər iki istiqamət bir-biri ilə sıx bağlıdır. Adətən, psixoloji xidmət zamanı psixoloq perspektiv vəzifələri həll etməklə, gündəlik prosesdə onun köməyinə ehtiyacı olan Ģagirdlərə, onların valideynlərinə, müəllimlərə konkret köməklik göstərir. Lakin məktəbə psixoloji xidmətin əsas məqsədi Ģagirdlərin psixikasının və Ģəxsiyyətinin inkiĢafına maksimum kömək göstərməyə yönəldilmiĢ perspektiv istiqamət fəaliyyəti ilə bağlı olmalıdır. Burada əsas amil qabiliyyətlərdən ibarətdir. Qabiliyyətlər isə Ģəxsiyyətin hərtərəfli və ahəngdar inkiĢafı üçün zəmin olan ümumi və Ģagirdin fərdiyyətinin formalaĢmasının əsasını təĢkil edən xüsusi qabiliyyətlərə Yüklə 4,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
|