Psixologiya 1

 

 

 

95 

 

12.

 

Bacarıq və adətləri Ģərh edin. 

13.

 

Dildaxili  və  dillərarası  interferensiya  hadisələrini 

Ģərh edin. 

14.

 

Oyun,  təlim  və  əmək  fəaliyyətinin  fərqləndirici 

xüsusiyyətlərini Ģərh edin.    

 

   Referat, məruzə və müstəqil tədqiqat üçün mövzular 

 

1.

 

Dillərin

 

mənimsənilməsində keçirilmə və inter- fe-

rensiya. 

2.

 

VərdiĢ və adətlərin psixoloji təsiri

.   

 

           3. Fəaliyyətin strukturu   

 

Ə D Ə B Ġ Y Y A T 

 

Bayramov Ə.S., Əlizadə Ə.Ə. Psixologiya. 2-ci nəĢri. -  

Bakı, 2002, səh. 140-151 

Ağayev ġ.S. Əmək, tərbiyə və inkiĢaf. – Bakı, 1967. 

Həmzəyev M.Ə. ġagirdlərin düzgün yazı vərdiĢlərinə 

yiyələnmə xüsusiyyətləri. – Bakı, 

1984. 

Həmzəyev M.Ə. Dillərarası interferensiyanın psixoloji 

xüsusiyyətləri. // Bakı Qızlar Universi-

tetinin «Elmi xəbərləri», 5-ci buraxılıĢ, 

2006. 

Ġbrahimbəyov F.Ə. 90 il. – Bakı, 1992. 

Leontğev A.N. Deətelğnostğ. Sozrarie. Liçnostğ.. M., 

1982, s. 70-123. 

Qippenreyter Ö.B. Vvedenie v obĢuö psixoloqiö: kurs 

leküii. – M., 1988, s. 95-128. 

Quseynzade Q. Obuçenie reçevoy kommunikaüii na 

inostrannom əzıke. – Baku, 2001, s. 

100-131. 

---

 

 

 

96 

 

Maklakov A.Q. Obhaə psixoloqiə. – Piter, 2001, s. 

122-148. 

Nemov R.S. Psixoloqiə. V 3-x kn., kn.1. – M., 1998, 

s.145-164. 

Fress P., Piaje J. Gksperimentalğnaə psixoloqiə, vıp. 

4, - M., 1973  

---

 

 

 

97 

 

4 - c ü   F Ə S Ġ L  

ÜNSĠYYƏT 

 

                                    Qısa xülasə        

 

Ünsiyyət haqqında anlayıĢ. Ünsiyyətin tərifi, əsas cəhətləri, 

məzmunu,  məqsədi və vasitələri. Ünsiyyətin növləri: maddi, koqno-

tiv,  kondision,  motivlərlə  bağlı  iĢgüzar;  bioloji,  sosial,  vasitəli, 

vasitəsiz;  verbal,  qeyri-verbal.  Ünsiyyətin  funksiyaları.  Ünsiyyət  və 

fəaliyyətin vəhdəti. 

Ünsiyyət  informasiya  mübadiləsi  kimi.  Ġnformasiya 

mübadiləsi  və  onun  ünsiyyətdə  yeri.  Ġnformasiya  mübadiləsi 

tərəfləri: kommunikator və resipient. Kommunikasiya vasitələri: ver-

bal  və  qeyri-verbal.  Nitq  verbal  ünsiyyət  kimi.  Nitq  dil  vasitəsilə 

həyata keçirilən ünsiyyət prosesidir. Dil Ģərti danıĢıq iĢarələri sistemi 

kimi.  Nitqin  xüsusiyyətləri:  məzmunluluğu,  anlaĢıqlılığı,  təsirliliyi, 

ifadəliliyi.  Nitqin  mexanizimləri.    Nitqin  qavranılması  və 

anlaĢılması. Nitqin növləri və formaları. Qeyri verbal ünsiyyət. Qeyri 

verbal  ünsiyyətin  vasitələri.  ġəxsiyyətlərarası  ünsiyyətdə  özünü 

göstərən zonalar. 

Ünsiyyət qarĢılıqlı təsir kimi. Ġnsanların qarĢılıqlı təsiri və 

qarĢılıqlı  münasibətlərinin  tənzim  olunması.  Sosial  normalar  və  so-

sial  nəzarət.  Ünsiyyət  prosesində  rol  və  rol  gözləmələri.  Dostlar 

arasında  ünsiyyətin  xarakteri.  Ünsiyyətdə  maneələr  və  onların 

qarĢısını almaq yolları. Məna maneələri  və onları doğuran səbəblər. 

Ünsiyyət insanların bir-birini qavraması və anlaması ki-

mi. QarĢılıqlı anlama prosesində sosial persepsiyanın rolu. Ġnsanların 

bir-birini  qavramalarının  mexanizimləri:  eyniləĢdirmə,  refleksiya, 

stereotipləĢdirmə. Ġnsanların bir-birini qavramasında, oreol effektinin 

(himayə effekti) yeri. 

II.4.1. Ünsiyyət haqqında anlayıĢ 

 

Ünsiyyətin  tərifi,  məzmunu,  məqsəd  və  vəzifələri. 

Ġnsanlar birgə yaĢayıĢ və birgə fəaliyyət zamanı daima bir-biri 

---

 

 

 

98 

 

ilə  informasiya  mübadiləsi    aparır,  bir-birinə  qarĢılıqlı  təsir 

göstərir  və  ya  bir-birini  qavrayır  və  anlayırlar.  BaĢqa  sözlə  

ünsiyyətə girirlər. Ġnsanın hər cür fəaliyyətində ünsiyyət zəruri  

Ģərt  kimi  özünü  göstərir.  Ünsiyyət  olmadan  insanların  birgə 

fəaliyyəti həyata keçirməsi mümkün deyildir. 

Ünsiyyət insanlar arasında təmasın yaranması və inkiĢafı 

prosesi kimi meydana çıxır. Heç bir insan birliyi oradakı adam-

lar  arasında  təmas  yaradılmadan  birgə  fəaliyyəti  həyata  keçirə 

bilməz  və  onların  arasında  qarĢılıqlı  anlama  baĢ  verməz. 

Ünsiyyət  insanlar  arasında  birgə  fəaliyyət  təlabatından  doğan 

təmasın çoxplanlı inkiĢaf prosesidir. BaĢqa sözlə, insanların öz 

münasibətlərini  aydınlaşdırmaq  və  ümumi  nəticə  əldə  etmək 

məqsədilə  öz  səylərini  əlaqələndiməyə  və  birləşdirməyə 

yönəldilmiş qarşılıqlı təsirinə ünsiyyət deyilir. 

Ümumipsixoloji  baxımdan  nəzərdən  keçirdikdə,  əvvəla, 

ünsiyyət  iki  və  daha  çox  Ģəxs  arasında  baĢ  verir;  ikincisi, 

həmin proses az-çox dərk edilmiĢ olur; üçüncüsü, ünsiyyət in-

sanlar  arasında  informasiya  mübadiləsi  olmaqla  bərabər 

qarĢılıqlı təsir prosesi, real gerçəkliyi əks etdirmək vasitəsidir; 

dördüncüsü, ünsiyyət dinamik prosesdir, onun müxtəlif forma 

və  vasitələri  vardır.  Deməli,  ümumipsixoloji  baxımdan 

ünsiyyəti  fəaliyyətin  xüsusi  bir  növü  hesab  etmək  olar.  

Ünsiyyət  prosesində  insanlar  arasında  fikir,  bilik,  rəy,  təcrübə 

və hisslər mübadiləsi gedir, onlar bir-birinin inam və əqidəsinə 

təsiri    olan  müxtəlif  tipli  məlumatları  əsasən  baĢqaları  ilə 

ünsiyyət  prosesində  əldə  edir,  öz  bilik  və  təsəvvürlərini 

baĢqalarına  aĢılayırlar.  Aydındır  ki,  ünsiyyət  həyat 

tələbatlarından  doğur  və  demək  olar  ki,  insanın  ictimai 

həyatının  gediĢini  tənzim  edir.  Təsadüfi  deyildir  ki, 

tədqiqatçılar  ünsiyyəti  insanların  bir-birini  anlaması  baĢa 

düĢməsi  prosesi  (S.L.RubinĢteyn),  fikirlərin  təəssüratların 

baĢqalarına  verilməsi  prosesi  (L.S.Vıqotski),  insanların 

baĢqalarına  olan  tələbatı  (Y.L.Kolominski)  və  s.  hesab 

---