PüSTƏ oruc qizi fərhadi
Yüklə 2,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.Faktorinq
- Faktorinq müqaviləsində
- 4.Komissiya kommersiya fəaliyyətinin vacib formalarından biridir.
205 müqaviləsindəki hüquqlara oxşar olan hüquqları almamağı öz öhdəsinə götürür; - hüquqa malik olandan aldığı məxfi informasiyanı açıqlamamağa söz verir. İstifadəçi malın və xidmətin satış qiymətini müstəqil olaraq müəyyən etmək hüququna malikdir; o, hər hansı bir yolla alıcıların dairəsini məhdudlaşdırmaq hüququna malik deyildir. Kommersiya konsessiyası hüquqa malik olan və istifadəçi qarşısında geniş perspektiv imkanlar açır. Hüquqa malik olan müəssisə kommersiya fəaliyyətinin genişləndirilməsinə vəsait əldə edir, bütün dünya üzrə çoxsaylı bölmələr yaratmaq, onları qeydiyyatdan keçirmək, satış üçün yer almaq, işçi heyyətini yığmaq zəruriyyəti azad olur. Eyni zamanda hüquqa malik olan istifadəçi-müəssisələr üzərində lazımi nəzarəti əldə edir. Bazar qısa müddət ərzində keyfiyyətli mal və xidmət alır. İstifadəçi -müəssisə, hüquqi şəxs olaraq qalmaqla, tanınmış firmanın hazır nüfuzunu, onun alıcılarını və müştərilərini, rəqabət mübarizəsində güclü silah əldə edir. Bütün bunlar dövriyyəsinin tezləşməsinə, investisiyaların özünü doğrultmasına, sahibkarlıq riskinin aşağı salınmasına gətirib çıxarır. Fransçayzinqin xırda sahibkarlıqla xüsusi olaraq yayılması bununla izah olunur. Kommersiya konsessiyası neqativ nəticələrə də gətirib çıxarır. Onlardan ən əsası – konsessiya istifadəçisi tərəfindən istehsal olunmuş, firma nişanına görə prototipdən fərqlənməyən, lakin bir qayda olaraq, aşağı keyfiyyətdə olan malların bazarda peyda olmasıdır. Bu 206 isə hüquqa malik müəssisəyə olan inamı azaldır, onun bazarını dağıdır, rəqiblərə əlavə üstünlüklər verir. 3.Faktorinq- komissiyanınmüxtəlif növlərindən biridir. Faktorinqin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bank və yaxud ixtisaslaşdırılmlş təşkilat ( faktorinq firma və yaxud faktor) satıcı-müəssisələrdən alıcı-müəssisələrin borclarını alır (ilk növbədə, alıcıların göndərilmiş malların, görülmüş işlərin və ya xidmətlərin ödənişi üzrə öhdəlikləri) və onları satıcıya faktiki göndəriş və yaxud yerinə yetirilməyə əsasən ödəyir. Sonradan faktor bu borcları birbaşa borclu müəssisələrdən alır. Öz xidmətlərinə görə faktor satıcıdan (müştəridən) komissiyon muzdunu alır ki, buraya kredit resurslarından istifadəyə görə faiz dərəcəsi daxil edilir. Bundan başqa, faktor onunla qazanır ki, onun ədə etdiyi borc öhdəlikləri bu borcların alış qiymətindən yüksək olur. Faktorinqin icrası üçün bir neçə il müddətinə müqavilə bağlanır. Faktorinq müqaviləsində müştərinin faktora müəyyən borcları güzəştə gedir. Faktor öz üzərinə gələcək borcların ödəniş qabiliyyətinin yoxlanılmasını götürür, bundan sonra isə onlara müəyyən limit daxilində kredit verilməsinə razılıq verir. Bu limit daxilində faktor öz üzərinə ödəməməyin riskini götürür. Kredit öhdəliyinin keçməsi borcluya çatdırılır, bundan sonra o, özünün maliyyə problemlərini satıcı ilə deyil, faktorinq firmailə həll edir. 207 Müştəri tərəfindən mal göndərişi üzrə öhdəliklərin pozulması zamanı borcların alınması üzrə bütün risklər müştəriyə qaytarılır. Faktorinqin müştərilər üçün, şübhəsiz üstünlüyü vəsaitlərin dövriliyinin tezləşdirilməsindən borcların alınması ilə bağlı olan xərclərin azaldılmasından, informasiya və təşkilati- maliyyə yardımından, maliyyə risklərinin azaldılmasından ibarətdir. Faktorinq – müştərinin debitor borcunun inkasso edilməsi, bu vaxt hesablar dərhal, yaxud borclar ödənildikcə verilə bilər. Faktorinqin qısa müddətli kreditvermə forması daha geniş yayılmışdır. Bu cür əməliyyat nəticəsində tələbləri satan sahibkar 2-3 gün müddətində avans şəklində tələblərin məbləğinin 70%- dən 90%-ə qədərini əldə edir.Qalan 10-30 % isə faktorinq-firma üçün bir növ zəmanət məbləğini təşkil edir. İlk dəfə faktorinq xidmətləri 1947-ci ildə amerika bankı “Ferst Neshnl Bank of Boston” (först noşnl bank of bostn) tərəfindən bir sənaye kampaniyasına göstərilmişdir. Qərbi Avropada ilk faktorinq firmaları bir qədər gec – Böyük Britaniyada 60-cı illərin sonlarında meydana çəxmışdır. 70-ci və 80-ci illər, demək olar ki, bütün inkişaf etmiş ölkələrdə faktorinq əməliyyatlarının yüksək və sabit artım templəri ilə (40-50-%) xarakterizə olunur. Faktorinq-firmalar “of line” (of layn) sisteminə malik olurlar, bunun isə mahiyyəti ondadır ki, bu cür firmalar kompüter sistemi vasitəsilə bütün sutka ərzində onların tələblərinin maliyyə vəziyyəti haqqında, həmçinin hesabların ödənildiyi, hansılarının isə vaxtı ötdüyü və s. haqda dəqiq və operativ informasiya əldə edə bilirlər. 208 Faktorinq ilk növbədə, müvafiq olaraq istehlak mallarını istehsal edən və satan istehsal müəssisələrində və topdan firmalarda daha səmərəlidir. 4.Komissiya kommersiya fəaliyyətinin vacib formalarından biridir. Komissiyanın mahiyyəti ondan ibarətdir ki, ticarət müəssisəsi (komisyonçu) adlanan bir tərəf, komitent adlanan digər tərəfin tapşırığına əsasən öz adından və komitentin hesabına sövdələşmələri həyata keçirməyi müqavilə ilə öz öhdəsinə götürür. Bu zaman komissiya müqaviləsi ilə əldə olunan hüquq və öhdəlikləri komisyonçu, hətta komitent üçüncü şəxslə birbaşa münasibətə girdiyi zaman özündə saxlayır. Komissiya müqaviləsi, bir qayda olaraq, müəyyən müddətə bağlanılır və komisiyonçuya tapşırılan sövdələşmələrin həyata keçirilməsi hüququnun digərlərə verilməməsi haqqında komitentin öhdəliyini özündə əks etdirir. Komisyonçu komissiya üzrə öz xidmətlərinə görə komitentdən komisyon muzdu alır, bundan başqa sövdələşmənin üçüncü şəxs tərəfindən düzgün və vaxtında yerinə yetirilməsinə görə öz üzərinə zəmanət götürməklə əlavə haqq ala bilər. Əgər haqqın ölçüsü və onun şərtləri komissiya müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmayıbsa, müqavilənin yerinə yetirilməsi oxşar xidmətlərə görə, adətən alınan haqq səviyyəsində ödənilir. Əgər komissyon müqaviləsi komitentin günahı ucbatından yerinə yetirilməyibsə, komisyonçu komisiyon Yüklə 2,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|