217
1 2
Kül
ə
k enerjisi
25
Gün
əş
elementl
ə
ri 20
Geotermal enerji
4
Hidroenerji 2
T
ə
bii qaz
2
Neft 1
Nüv
ə
enerjisi
0,8
Da
ş
kömür
-1
Qaz
ı
nt
ı
yanaca
ğ
ı
növl
ə
rind
ə
n t
ə
bii qaz
ı
n inki
ş
af
ı
tempi daha sür
ə
tli olub ild
ə
2% olmu
ş
, sonrak
ı
yeri neft
tutmu
ş
dur (1%). Da
ş
kömürd
ə
n istifad
ə
ild
ə
1% azalm
ı
ş
, azalma faktiki olaraq 1996-c
ı
ild
ə
n sonra ba
ş
lanm
ı
ş
d
ı
r.
Nüv
ə
v
ə
energetikan
ı
n art
ı
m
ı
davam etmi
ş
, lakin bu art
ı
m ild
ə
heç 1%-
ə
çatmam
ı
ş
d
ı
r.
2000-ci ild
ə
müxt
ə
lif enerji m
ə
nb
ə
l
ə
rind
ə
n istifad
ə
art
ı
m
ı
tempind
ə
ki f
ə
rq qabaqk
ı
onillikl
ə
r
ə
nisb
ə
t
ə
n daha
ayd
ı
n görünür. H
ə
min ild
ə
kül
ə
k turbinl
ə
rinin gücü 32%, gün
əş
elementl
ə
rinin sat
ı
ş
ı
n
ı
n h
ə
cmi 43% artm
ı
ş
d
ı
r.
Da
ş
kömürd
ə
n istifad
ə
4% a
ş
a
ğ
ı
dü
ş
mü
ş
, t
ə
bii qazdan istifad
ə
2%, neftd
ə
n istifad
ə
is
ə
1% artm
ı
ş
d
ı
r. Nüv
ə
enerjisinin art
ı
m
ı
tempi 1% olmu
ş
dur. Bu r
ə
q
ə
ml
ə
r kül
ə
k enerjisinin v
ə
gün
əşə
ə
saslanan energetikan
ı
n böyük
t
ə
r
ə
qqisini, da
ş
kömürd
ə
n istifad
ə
nin is
ə
k
ə
skin a
ş
a
ğ
ı
dü
ş
m
ə
sini göst
ə
rir.
Haz
ı
rda bir çox ölk
ə
l
ə
r, o cüml
ə
d
ə
n Bolqar
ı
stan, Almaniya, Qazax
ı
stan, Niderland, Rusiya, Slovakiya,
İ
sveç v
ə
AB
Ş
öz AES-l
ə
rini ba
ğ
lay
ı
r v
ə
ya yax
ı
n ill
ə
rd
ə
ba
ğ
lama
ğ
ı
planla
ş
d
ı
r
ı
r. Nüv
ə
enerjisi öz
ş
öhr
ə
tini h
ə
tta
Fransa, Çin v
ə
Yaponiyada da itirm
ə
y
ə
ba
ş
lam
ı
ş
d
ı
r.
Yax
ı
n g
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
h
ə
r yerd
ə
hidrogenl
ə
i
ş
l
ə
y
ə
n istilik elementl
ə
rind
ə
n istifad
ə
olunacaqd
ı
r, yüks
ə
k effektli
kombinasiya edilmi
ş
(birl
əş
dirilmi
ş
) qaz turbinl
ə
ri h
ə
m t
ə
bii qazla, h
ə
m d
ə
hidrogenl
ə
i
ş
l
ə
y
ə
c
ə
kdir.
İ
stilik
elementl
ə
rind
ə
n ofis binalar
ı
, zavod, ya
ş
ay
ı
ş
evl
ə
ri v
ə
avtomobil müh
ə
rrikl
ə
ri üçün elektrik enerjisi
ə
ld
ə
etm
ə
kd
ə
istifad
ə
olunacaqd
ı
r.
Ekoloji iqtisadiyyatda hidrogen nefti s
ı
x
ı
ş
d
ı
raraq dominantl
ı
ğ
a malik olacaqd
ı
r.
Hidrogend
ə
n
ə
sas yanacaq kimi istifad
ə
olunmas
ı
, i
ş
l
ə
dilm
ə
si g
ə
l
ə
c
ə
k texniki sivilizasiyan
ı
kökünd
ə
n
d
ə
yi
şə
bil
ə
r. Bununla da müasir dövrün mühüm problemi say
ı
lan
ə
traf mühitin çirkl
ə
nm
ə
d
ə
n mühafiz
ə
si
praktiki olaraq h
ə
ll oluna bil
ə
r.
Hidrogenin müh
ə
rrik yanaca
ğ
ı
kimi xarakteristikas
ı
olduqca nadir say
ı
l
ı
r, bel
ə
ki, onun yax
ş
ı
alovlanmas
ı
,
i
ş
l
ə
nmi
ş
qazlar
ı
n z
ə
r
ə
rli olmamas
ı
, yüks
ə
k yanma intensivliyi v
ə
sür
ə
ti («benzin-hava» qar
ı
ş
ı
ğ
ı
ndan 4 d
ə
f
ə
art
ı
q) onun üstün c
ə
h
ə
tl
ə
ridir.
Dünyada ild
ə
50 milyon tona q
ə
d
ə
r hidrogen istehsal olunur. Müt
ə
x
ə
ssisl
ə
r XXI
ə
srin ilk 25 ilind
ə
ekoloji
t
ə
miz yanacaq kimi hidrogenin istehsal
ı
v
ə
ondan istifad
ə
sini bugünkü gün
ə
nisb
ə
t
ə
n 12 … 17 d
ə
f
ə
artmas
ı
n
ı
proqnozla
ş
d
ı
r
ı
r.
Hidrogenin qaz hal
ı
nda, h
ə
tta s
ı
x
ı
lm
ı
ş
qaz hal
ı
nda saxlanmas
ı
s
ə
rf
ə
li deyil, çünki bel
ə
saxlanmas
ı
üçün iri
h
ə
cmli balonlar laz
ı
md
ı
r.
Ə
n real variant hidrogeni maye hal
ı
nda saxlamaqd
ı
r. Lakin bu halda xüsusi
termoizolyasiyal
ı
bahal
ı
kriogen ç
ə
nl
ə
rd
ə
n (baklardan) istifad
ə
etm
ə
k laz
ı
md
ı
r.
Hidrogeni metal soyuducu hidridl
ə
rin t
ə
rkibind
ə
b
ə
rk halda da saxlamaq olar, bu, benzini ç
ə
nl
ə
rd
ə
(sister-
nalarda) saxlamaqdan t
ə
hlük
ə
siz say
ı
l
ı
r.
Dostları ilə paylaş: