Q ə r I b m ə mm ə dov, mahmud X
Yüklə 10,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- .. Zabitl ə r park ı
- .. Da ğ üstü park, haz ı rk ı Şə hidl ə r xiyaban
| Xarici n
ə qliyyat zonas ı . Bu zona n ə qliyyat qur ğ ular ı n ı n yerl əş dirilm ə sin ə xidm ə t edir (s ə rni ş in v ə yük stansiyalar ı , limanlar, g ə mil ə rin yan almas ı üçün körpü v ə s.). Me şə -park v ə ya ş ı ll ı q zonas ı . Bu zona müasir şə h ə rl ə rd ə ya ş ı l a ğ acl ı qlar ı n ba ş l ı ca sanitar-gigiyena, re- kreasiya, qurulu ş -planla ş d ı rma, b ə dii dekorativ, estetik funksiylar ı da ş ı y ı r. Şə h ə r v ə dig ə r ya ş ay ı ş m ə nt ə q ə l ə rind ə ə traf mühitin mühafiz ə si i ş ind ə ya ş ı ll ı qlar ı n rolu ə v ə zedilm ə zdir. Ya ş ı ll ı qlar havan ı n ə qliyyat v ə s ə naye mü ə ssis ə l ə rinin buraxd ı ğ ı z ə h ə rli qazlardan v ə tozdan t ə mizl ə yir, havan ı n rütub ə tliyini art ı r ı r, kül ə yin sür ə tini z ə ifl ə dir, n ə qliyyat ı n s ə s-küyünü azald ı r, yay ı n q ı z ğ ı n vaxtlar ı nda s ə rinlik yarad ı r. Bununla yana ş ı , ya ş ı l xiyabanlar, ba ğ lar, yolk ə nar ı ya ş ı ll ı qlar, parklar, şə h ə r, q ə s ə b ə v ə dig ə r ya ş ay ı ş m ə nt ə q ə l ə rinin abadla ş d ı r ı lmas ı v ə memar-b ə dii t ə rtibat ı n ı n mühüm elementl ə rind ə n biri say ı l ı r. Ya ş ı l a ğ acl ı qlar şə h ə r ə razisind ə mikroiqlimi yax ş ı la ş d ı r ı r, aç ı q havada istirah ə t üçün ə lveri ş li şə rait yarad ı r, torpa ğ ı n, binalar ı n divarlar ı n ı n, asfalt ı n h ə dsiz q ı zmas ı n ı n qar ş ı s ı n ı al ı r. Q ı zmar havada ba ğ da kölg ə likd ə aç ı q sah ə y ə nisb ə t ə n temperatur 7-8 0 C a ş a ğ ı olur. Yay günü küç ə d ə havan ı n temperaturu 30 0 C-d ə n yüks ə kdirs ə , mikrorayonun ba ğ ı nda termometr 22-24 0 C-ni göst ə rir. Bel ə ba ğ da istirah ə t etm ə k n ə q ə d ə r xo ş dur. A ğ aclar geni ş ç ə tirl ə ri il ə , tratuar boyu sal ı nan kollar küç ə l ə rin mikroiqlimini yax ş ı la ş d ı r ı r. Bir çox bitkil ə r fitonsid deyil ə n bioloji aktiv madd ə l ə r ə m ə l ə g ə tirir. Bu madd ə l ə r antibiotik xass ə si da ş ı y ı b havadak ı bir çox z ə r ə rli v ə x ə st ə lik tör ə d ə n mikroblar ı , viruslar ı m ə hv edir, bununla da havan ı safla ş d ı r ı r. Ş am, ard ı c, qovaq, cök ə , toza ğ ac, pal ı d, d ə fn ə , qaraçöhr ə x ə st ə lik tör ə d ə n viruslar ı , mikroblar ı azvay (aloya), sar ı msaq, so ğ an v ə istiotdan da tez m ə hv edir. Ya ş ı l yarpaqlar, çiç ə kaçan bitkil ə rin göz ə l ah ə ngdarl ı ğ ı , onlar ı n ə tri, yarpaqlar ı n sakitl əş dirici x ı ş ı lt ı s ı in- sanda xo ş sakitlik hissi yarad ı r, ə s ə b g ə rginliyini aradan qald ı raraq onun ə hvali-ruhiyy ə sini yax ş ı la ş d ı r ı r. 1m -2 qazondan saatda 200 qrama q ə d ə r su buxarlan ı r. Bu havan ı xeyli rütub ə tl ə ndirir. Yay ı n q ı zmar günl ə rind ə qazonun yan ı ndak ı piyada yolda insan ı n boyu hündürlüyünd ə ki havan ı n temperaturu asfalt örtüyünd ə h ə min hündürlükd ə kin ə nisb ə t ə n 2,5 0 C a ş a ğ ı olur. Qazon kül ə k t ə r ə find ə n g ə tiril ə n tozu özünd ə saxlay ı r. İ sti yay gününd ə q ı zm ı ş asfalt ı n v ə evl ə rin çardaqlar ı n ı n d ə mir örtüyünd ə n isti havan ı n qalxan ax ı n ı yaran ı r v ə x ı rda toz hiss ə cikl ə rini yuxar ı qald ı raraq havada uzun müdd ə t qal ı r. Şə h ə rin m ə rk ə zind ə sal ı nan köhn ə park ı n üz ə rind ə is ə yarpaqlar ı n s ə thi asfalta v ə d ə mir örtükl ə r ə nisb ə t ə n xeyli s ə rin oldu ğ u üçün havan ı n en ə n ax ı n ı ə m ə l ə g ə lir. Havan ı n en ə n ax ı n ı n ı yarpaqlar özün ə c ə zb edir v ə toz yarpa ğ ı n üstünd ə y ı ğ ı l ı r. Ya ş ı l a ğ aclar havadak ı karbon qaz ı n ı udmaqla yana ş ı , h ə m d ə atmosferi d ə m qaz ı ndan t ə mizl ə y ə r ə k onun qat ı l ı ğ ı n ı t ə bii hala (0,00001%- ə ) q ə d ə r endirir. Bel ə likl ə , ya ş ı l a ğ acl ı qlar mikroiqlimi yax ş ı la ş d ı r ı r, istilik rejimini d ə yi ş ir, havan ı rütub ə tl ə ndirir v ə t ə mizl ə yir, onu oksigenl ə z ə nginl əş dirir v ə x ə st ə lik tör ə dici mikroblar ı m ə hv ed ə r ə k insanlara xo ş t ə sir ba ğ ı ş lay ı r. Keçmi ş Sovetl ə r İ ttifaq ı n ı n bir s ı ra şə h ə rl ə rind ə (Moskva, Minsk, Da ş k ə nd, Donetsk, Novoçerkassk v ə b.) ya ş ı lla ş d ı rma istiqam ə tind ə böyük i ş l ə r görülmü ş dür. Bu ya ş ı ll ı qlarda ə sas rolu t ə bii land ş aftlar oynayaraq, süni ya ş ı ll ı qlarla göz ə l ah ə ngdarl ı q yarad ı lm ı ş d ı r. Bak ı şə h ə rind ə , Ab ş eronda da göz ə l t ə rtibatl ı ya ş ı ll ı qlar sal ı nm ı ş d ı r. Onlar ı n dem ə k olar ki, ham ı s ı süni yarad ı lan ya ş ı ll ı qlard ı r. A ş a ğ ı da onlar ı n t ə sviri verilir. - Şə h ə r parklar ı . Bura a ş a ğ ı dak ı lar daxildir: .. Nizami park ı 1880-1890-c ı ill ə rd ə Bak ı n ı n Qara şə h ə r deyil ə n hiss ə sind ə sal ı n ı b. Haz ı rda parkda 30 ə d ə dd ə n art ı q h ə l ə b ş am ı qeyd ə ald ı q. Onlar park ı n ə sas sakinl ə ri olub yara ş ı ql ı v ə möht əşə m gövd ə l ə ri il ə seçilirl ə r. Boylar ı 18-20 m, diametrl ə ri 40-48 sm t əş kil edir. Diametrl ə ri 60-84 sm olan tut a ğ aclar ı da özl ə rini yax ş ı hiss edir. Parkda olan l ə l ə k a ğ aclar ı n ı n boylar ı 16-20 m, diametrl ə ri is ə 64-84 sm-dir. Yapon saforas ı n ı n diametri 52 sm-dir. Ba ğ da 1 ə d ə d at ş abal ı d ı (h=13 m, d=42 sm), zeytun, birgöz, 1 ə d ə d yapon ə zgili var. .. Zabitl ə r park ı 1930-cu ild ə 3,1 ha sah ə d ə sal ı n ı b. Ə sas a ğ ac cinsi da ş pal ı ddan ibar ə tdir. .. D ə nizk ə nar ı Milli park (bulvar) birinci hiss ə si 1908-ci ild ə Azneft meydan ı ndan Kukla teatr ı na kimi, II hiss ə 1931-32-ci ill ə rd ə Kukla teatr ı ndan Hökum ə t evi istiqam ə tind ə , III hiss ə si is ə 1938-ci ild ə Azneft meydan ı ndan köhn ə « İ nturist» mehmanxanas ı na q ə d ə r olan ə razid ə sal ı naraq, zaman-zaman rekonstruksiya edilmi ş , ə sas ə n, ekzot a ğ ac v ə kol cinsl ə rind ə n istifad ə edilmi ş dir. .. Da ğ üstü park, haz ı rk ı Şə hidl ə r xiyaban ı . 136 .. Z ı ğ park ı , 1930-cu ild ə 50 ha sah ə d ə sal ı n ı b. Zeytun, eldar ş am ı , nar, s ə rv, ə ncir, püst ə a ğ aclar ı ndan istifad ə edilmi ş dir. - Şə h ə r ba ğ lar ı . Bura qubernator ba ğ ı (1850-1860-c ı ill ə r), Axundov ba ğ ı (1925), Malakan ba ğ ı (1900- 1910), d ə mir yolu ba ğ ı (1880), Sabir, S.Vur ğ un, S.Qaz ı yeva, Montin, İ liç, fontanlar v ə b. daxildir. Bu ba ğ lar vaxta ş ı r ı rekonstruksiya olunaraq, yeni a ğ ac v ə kollar ə lav ə edilmi ş dir. Yüklə 10,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|