Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
müqaviləsi; - bu konvensiyanın tətbiq olunmadığı beynəlxalq alqı-satqı müqaviləsi. Sonuncuya nəinki Vyana Konvensiyasına qoşulmayan ölkələrdə yerləşən kommersiya müəssisələrinin kontragentləri arasındakı sövdələşmələr, həmçinin məsələn: xarici ticarətdə geniş yayılmış elektrik enerjisinin, qiymətli kağızların, dəniz və hava gəmilərinin və s. alqı-satqı müqavilələri də aid edilir. 3. Əmtəənin daşınması xarakterindən asılı olaraq müqavilələrin aşağıdakı növləri vardır: a) əmtəənin ixracatçısının müəyyən yerdə malı təhvil verməyə borclu olmadığı, ancaq onu alıcıya çatdırmaq üçün ilkin sərbəst daşıyıcıya təhvil verməsini nəzərdə tutan əmtəələrin alqı-satqı müqavilələri (Vyana Konvensiyası 67 maddə, FCA, CİP, CPT, INCOTERMS - 2000); b) sonradan alıcıya ötürülməsi üçün müəyyən yerdə satıcının əmtəəni sərbəst daşıyıcıya təhvil verməsini nəzərdə tutan əmtəələrin alqı-satqı müqavilələri (Vyana Konvensiyası, 67 maddə, CİF, CFR, FAS, FOB, INCOTERMS 2000). 4. Göndərişin xarakterindən asılı olaraq müqavilələrin aşağıdakı növlərini də fərqləndirirlər: a) birdəfəlik göndəriş kontraktı (və ya birdəfəlik razılaşma, birdəfəlik sövdələşmə). Bu kontrakt bir tərəfin digər tərəfə onların arasındakı razılaşdırılmış əmtəələrin miqdarının kontraktda müəyyən edilmiş tarixə göndərilməsini nəzərdə tutur. Tərəflərin öz üzərinə götürdükləri öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən sonra onlar arasındakı hüquqi münasibətlər kəsilir; Birdəfəlik razılaşma iki növdə olur: qısamüddətli göndəriş (xammal əmtəələri) və uzunmüddətli göndəriş (kompleks avadanlıqlar, gəmi və s.); 118 b) dövri göndariş kontraktı. Bu kontraktlar müəyyən edilmiş müddət ərzində razılaşdırılmış əmtəələrin miqdarının müntəzəm > dövri olaraq göndərilməsini nəzərdə tutur. Bu müddət qısa (adətən, 1 il) və uzun (orta hesabla 5-10 il) bəzən də 15-20 il ola bilər. Qısamüddətli kontraktlar qısamüddətli və ya illik kontraktlar, U 2 nın dövrü nəzərdə tutan kontraktlar isə uzunmüddətli kontraktlar adlanır. 4.3. Beynəlxalq alqı-satqı kontraktlarının məzmunu və onu müəyyən edən şərtlər Beynəlxalq alqı-satqınm xarici ticarət kontraktı xarici ticarət sövdələşməsini rəsmiləşdirən əsas kommersiya sənədi kimi təqdim olunur. Bu sənəd kontragentlərin yazılı müqavilə öhdəliyi olmaqla, satıcının-ixracatçının müəyyən əmlakı alıcının - idxalçının xüsusi mülkiyyətinə keçməsilə müşayiət olunan göndərişi və eyni zamanda alıcının - idxalçının bu əmlakı qəbul etməsi və ona görə müəyyən pul məbləğini ödəməsini nəzərdə tutur. Kontrakt ümumiyyətlə istənilən növ danışıqların və yaxud razılaşmalann hüquqi forması və ya hüquqi bazası adlanır. Qısaca desək: beynəlxalq kommersiya təcrübəsində maddi- material formada olan əmtəələrin alqı-satqı müqaviləsi alqı-satqı kontraktı adlamr. O, əmtəənin göndərilməsini nəzərdə tutan kommersiya sənədidir. Sənədin adından göründüyü kimi, əmtəəni biri alır, digər tərəf isə satır. Alqı-satqı kontraktlarının əsas şərti: əmtəəyə olan mülkiyyət hüququnun bir tərəfdən (satıcıdan) digər tərəfə (alıcıya) verilməsidir. Bu xüsusiyyət belə müqavilələri digər müqavilələrdən: icarə, lisenziya, sığorta və s. fərqləndirir. Ən sadə alqı-satqı kontraktları əvvəlki bölmədə qeyd edildiyi kimi özündə aşağıdakı ümumi şərtləri birləşdirir; göndərişin həcmi və predmeti (əmtəənin adı və ya həcmi) əmtəənin keyfıyyətnin 119 müəyyən edilməsi üsulları, mal göndərmənin müddəti və yeri, göndərişin bazis şərtləri, göndərişin ümumi qiyməti, ödəniş şərtləri, əmtəənin təhvil-təslim qaydalan, zəmanət və cərimələr, arbitraj və forsmajor haqqında şərtlər, nəqliyyat şərtləri, tərəflərin hüquqi ünvanlan, alıcı və satıcımn imzaları. Kontraktlarda həmçinin aşağıdakı suallar üzrə alıcı-satıcı üçün fimumi olan öhdəliklər də göstərilir. 1. Bir lərəfın öhdəliyi pozması nəticəsində yaranan İtkilərin ödənilməsi zərurəti və qaydalan; 2. ödənişin razılaşdınlan müddəti keçəndən sonra əlavə ödəniş faizlərinin alınması hüququ; 3. Məsuliyyətdən azad olma prinsipləri; 4. Müqavilələrin pozulması nəticələri; 5. Müqavilənin icra edilməsinin dayandırılması hüququ; 6. Bir tərəfə aid olan əmtəənin qorunması və saxlanılması öhdəlikləri. Beynəlxalq alqı-satqı kontraktının məzmununun bəndləri və ona qoyulan şərtlər: 1. Kontraktm giriş hissəsi (preambula) aşağıdakı məzmunu əhatə edir, kontraktın adı və nömrəsi, onun bağlandığı yer və tarix, sövdələşməni bağlayan tərəflərin adı və onlarm mənsub olduğu ölkənin adı. 2. Kontraktın predmeti (subjekt of contact). Kontraktın bu hissəsində əmtəənin adı, onun xarakteristikası, çeşidləri göstərilir. Avadanlıqlar göndərilərkən onların xarakteristikaları kimi: məhsuldarlıq, güc, yanacaq və ya eneqi sərfi və s. göstərilir. Əmtəələrin xarakteristikalarma isə onun növləri, dərəcələri, markalan modelləri və s. aid edilir. 3. Miqdar: Alqı-satqı kontraktmda miqdar şərtləri. Kontraktda əmtəənin miqdarını müəyyən edərkən miqdarın ölçü vahidi 120 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|